Polacy na Wschodzie

Na przestrzeni wieków miasto wchodziło w skład różnych organizmów państwowych. Ryga była w średniowieczu jednym z najważniejszych bałtyckich portów. Już wtedy miasto zaczęło ulegać silnym wpływom osadnictwa i kultury niemieckiej. Do 1561 roku, kiedy to stała się częścią Rzeczpospolitej na mocy układu w Wilnie, Ryga była częścią państwa Zakonu Kawalerów Mieczowych. Od momentu zawarcia unii lubelskiej znalazła się pod wspólnym panowaniem Wielkiego Księstwa Litewskiego i Korony Polskiej. W drugiej połowie XVI wieku wpływy polskie w Rydze były wyraźne – to do tego miasta wjechał uroczyście Stefan Batory po pokonaniu Iwana Groźnego w 1580 roku. Dwa lata później ten sam polski władca założył w Rydze kolegium jezuickie. W 1605 roku, niedaleko pobliskiej wsi Kircholm, Polacy odnieśli zwycięstwo nad wojskami szwedzkimi. Nie udało im się to jednak w 1621 roku i od tego momentu Ryga znajdowała się pod szwedzkim panowaniem, by w 1660 roku wejść w skład Szwecji. W 1710 roku została zdobyta przez Rosjan, a jedenaście lat później oficjalnie włączona do Rosji i do czasu I wojny światowej była stolicą guberni inflanckiej. We wrześniu 1917 roku Rygę zdobyły wojska niemieckie. W 1919 roku Łotwa uzyskała niepodległość, a Ryga została stolicą młodego państwa. Wolność nie trwała długo, ponieważ już w 1940 roku Łotwa została zaanektowana przez ZSRR. W wyniku działań wojennych Ryga przeszła w ręce niemieckie, by w 1944 roku znów powrócić do ZSRR. Przez blisko pięćdziesiąt lat była stolicą Łotewskiej SRR. W 1991 roku miasto stało się znów stolicą niepodległej Łotwy. Do najważniejszych zabytków miasta należą: Dom Bractwa Czarnogłowych, budynek Parlamentu, Baszta Prochowa i Brama Szwedzka. Ponad 40 procent mieszkańców miasta stanowią Łotysze i prawie tyle samo Rosjanie, co jest efektem polityki ludnościowej prowadzonej przez ZSRR. W Rydze do dziś żyją Polacy – stanowią ponad 2 procent mieszkańców miasta. W stolicy Łotwy działa oddział Związku Polaków na Łotwie, przy którym istnieją m.in. Klub Kultury Polskiej „Polonez” oraz Zespół Wokalny „Wisła”. Działa również Średnia Szkoła Polska im. Ity Kozakiewicz, od lat prowadzona przez Marię Puzunę-Fomin oraz Liga Kobiet Polskich i Towarzystwo Dobroczynności. Wydawany jest również dwumiesięcznik „Polak na Łotwie”. Polacy mieszkający w Rydze utrzymują łączność z Polonią zamieszkującą inne regiony Łotwy (m.in. z oddziałami Związku Polaków na Łotwie działającymi w Dyneburgu i Lipawie). Co roku w listopadzie na Łotwie mają miejsce uroczyste obchody rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Odbywają się one na przemian w różnych miastach. Życie społeczno-kulturalne Polaków w stolicy Łotwy jest wspomagane przez ambasadę i konsulat RP, mające swoją siedzibę w Rydze.

Alina Szamruchiewicz