Urodziła się 30 marca 1927 w Staszaliszkach na Łotwie. Rodzina jeszcze przed wojną należała do Związku Polaków. Przedwojenna edukacja pani Józefy została przerwa na czas okupacji niemieckiej i wznowiona dopiero w 1945 roku w polskiej szkole średniej w Dyneburgu. W okresie wojny jej brat, Kasper Ryży, był zaangażowany w działalność organizacji "Wachlarz" AK, za którą został uwięziony. Zaginął prawdopodobnie w trakcie deportacji więźniów drogą morską do Rzeszy. W latach 1948-1953 Józefa Parszuta studiowała filologię rosyjską na Uniwersytecie Łotewskim im. Petera Stučki w Rydze. Po ukończeniu studiów rozpoczęła pracę naukową. Wykładała język polski oraz morfologię i dialektologię współczesnego języka rosyjskiego na Wydziale Filologii Uniwersytetu Łotewskiego. Od 1998 roku pracowała w Ryskiej Średniej Szkole Polskiej im. Ity Kozakiewicz jako nauczycielka języka polskiego. Jednocześnie wykładała w Centrum Bohemistyki i Polonistyki Uniwersytetu Łotewskiego. Była autorką licznych publikacji naukowych. Zmarła w 2020 roku.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Pochodzenie rodzinne (ziemiański majątek dziadka, zubożenie rodziny, majątek we wsi Staszaliszki 2 km od granicy Łotwy z II RP, życie religijne rodziny) 001 1 min
Różnorodność narodowościowa regionu Zemgalii (mieszanka narodowościowa i językowa, praca doktorska o gwarze polskiej na Łotwie, przedwojenna polityka narodowościowa na Łotwie) 001 ok. 7 min
Edukacja (likwidacja szkoły polskiej, edukacja w szkole łotewskiej, edukacja w czasie okupacji sowieckiej) 001 14 min
Represje sowieckie (I wywózka sowiecka z 14 czerwca 1941 r., nowa szkoła, praca w ogrodzie szkolnym, wymiana nauczycieli, strach przed wywózką, zaginięcie dyrektora szkoły) 001 ok. 23 min
Mniejszość polska w przedwojennej Łotwie (polityka łotewizacji, 4 gminy sporne miedzy II RP a Łotwą, spis narodowościowy w gminie, częsta sytuacja: Polacy ziemianie – Łotysze parobcy u Polaków, prestiż języka polskiego) 001 32 min
Okupacja niemiecka (represje na komunistach, lokalne łotewskie władze okupacyjne, kontyngenty, brak donosów sąsiedzkich i brak wywózek, udział brata w organizacji AK „Wachlarz”, aresztowanie i zesłanie brata do III Rzeszy, jego zaginięcie) 001 39 min
Edukacja powojenna (przerwa w nauce z lat 1941–1944, nauka w polskiej szkole średniej w Dyneburgu od 1945 r., zamknięcie szkoły polskiej w 1948 r., studia na filologii rosyjskiej na Uniwersytecie Łotewskim im. Stucki w Rydze 1948 – 1953, cmentarz polskich żołnierzy w Dyneburgu, śmierć ojca i problemy finansowe, komuniści łotewscy, wywózka z marca 1949 r., Żydzi na uniwersytecie, sytuacja językowa i narodowościowa, obecna praca w szkole polskiej w Rydze) 002 3 min
Wspomnienia z dzieciństwa (zabawy dziecięce, obowiązki, posiłki, przejście frontu niemieckiego) 004 1 min
Obyczaje i zwyczaje regionu (Boże Narodzenie, Wielkanoc, Nowy Rok, wesela, piosenki) 004 26 min
Pochodzenie rodzinne (ziemiański majątek dziadka, zubożenie rodziny, majątek we wsi Staszaliszki 2 km od granicy Łotwy z II RP, życie religijne rodziny) 001 1 min
Różnorodność narodowościowa regionu Zemgalii (mieszanka narodowościowa i językowa, praca doktorska o gwarze polskiej na Łotwie, przedwojenna polityka narodowościowa na Łotwie) 001 ok. 7 min
Edukacja (likwidacja szkoły polskiej, edukacja w szkole łotewskiej, edukacja w czasie okupacji sowieckiej) 001 14 min
Represje sowieckie (I wywózka sowiecka z 14 czerwca 1941 r., nowa szkoła, praca w ogrodzie szkolnym, wymiana nauczycieli, strach przed wywózką, zaginięcie dyrektora szkoły) 001 ok. 23 min
Mniejszość polska w przedwojennej Łotwie (polityka łotewizacji, 4 gminy sporne miedzy II RP a Łotwą, spis narodowościowy w gminie, częsta sytuacja: Polacy ziemianie – Łotysze parobcy u Polaków, prestiż języka polskiego) 001 32 min
Okupacja niemiecka (represje na komunistach, lokalne łotewskie władze okupacyjne, kontyngenty, brak donosów sąsiedzkich i brak wywózek, udział brata w organizacji AK „Wachlarz”, aresztowanie i zesłanie brata do III Rzeszy, jego zaginięcie) 001 39 min
Edukacja powojenna (przerwa w nauce z lat 1941–1944, nauka w polskiej szkole średniej w Dyneburgu od 1945 r., zamknięcie szkoły polskiej w 1948 r., studia na filologii rosyjskiej na Uniwersytecie Łotewskim im. Stucki w Rydze 1948 – 1953, cmentarz polskich żołnierzy w Dyneburgu, śmierć ojca i problemy finansowe, komuniści łotewscy, wywózka z marca 1949 r., Żydzi na uniwersytecie, sytuacja językowa i narodowościowa, obecna praca w szkole polskiej w Rydze) 002 3 min
Wspomnienia z dzieciństwa (zabawy dziecięce, obowiązki, posiłki, przejście frontu niemieckiego) 004 1 min
Obyczaje i zwyczaje regionu (Boże Narodzenie, Wielkanoc, Nowy Rok, wesela, piosenki) 004 26 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: ahm@karta.org.pl