Polacy na Wschodzie

Pierwsze wzmianki dotyczące Słonimia związane są z wielkim księciem ruskim Jarosławem, który w połowie XI wieku na okolicznych polach pokonał Litwinów. Od XIII wieku gród słonimski na stałe wszedł w skład terytorium Litwy. W 1532 roku otrzymał prawa miejskie, stając się stolicą powiatu województwa nowogródzkiego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Prawdziwy rozkwit miasto zawdzięcza rodzinie Ogińskich, którzy byli jego właścicielami od połowy XVIII wieku. Tu mieściła się rezydencja ostatniego hetmana wielkiego litewskiego – Michała Kazimierza Ogińskiego, budowniczego kanału łączącego Prypeć z Niemnem. Uczynił on ze Słonimia ważny ośrodek życia kulturalnego, zakładając w nim teatr operowy, orkiestrę oraz drukarnię. W czasie insurekcji kościuszkowskiej w sierpniu 1794 pod Słonimiem powstańcy stoczyli zwycięską bitwę z wojskami rosyjskimi. Po III rozbiorze Polski ziemia słonimska weszła w skład Imperium Rosyjskiego. W II RP Słonim był miastem powiatowym, należącym do województwa nowogródzkiego. W większości zamieszkiwany był przez Żydów. Polacy stanowili około 30% jego mieszkańców. Ponadto mieszkali w Słonimiu Białorusini i Tatarzy. Miasto po wkroczeniu wojsk sowieckich w 1939 roku znalazło się na terytorium przyłączonym do Związku Sowieckiego. W 1940 roku dużą część ludności polskiej deportowano w głąb ZSRR. W czasie okupacji niemieckiej w latach 1941–42 doszło do zagłady kilkunastu tysięcy Żydów słonimskich. Represje objęły także polską ludność miasta (na Górze Pietralewickiej rozstrzelano m.in. siostry zakonne: Ewę Noiszewską i Martę Wołowską – w 1999 roku zaliczone w poczet błogosławionych Kościoła katolickiego). W latach 1945–91 Słonim należał do Białoruskiej SRR. Dziś Polacy stanowią kilka procent jego mieszkańców. W mieście aktywnie działa Polska Macierz Szkolna. Co roku odbywa się organizowany przez mniejszość polską Międzynarodowy Festiwal Poloneza.

Grzegorz Kaczorowski