Urodziła się 12 sierpnia 1924 na Kresach Wschodnich, w niewielkiej wsi położonej dziesięć kilometrów od Słonimia w woj. nowogródzkim II RP. Ojciec Wandy Brancewicz pochodził spod Warszawy, a matka ze wsi Rohotna niedaleko Słonimia. Ojciec jeszcze przed rewolucją ukończył studia w Petersburgu i w czasach carskich pracował w Słonimiu w radzie miejskiej. Wkrótce rodzina państwa Brancewiczów przeprowadziła się kilkanaście kilometrów dalej, gdzie ojciec nadzorował prace inżynieryjne polegające na budowaniu wojskowych przyczółków. W tym czasie Wanda Brancewicz ukończyła dwie klasy szkoły elementarnej. Później rodzina przeprowadziła się do Słonimia. Kiedy wybuchła II wojna światowa miała ukończone siedem klas szkoły powszechnej. Po wybuchu wojny Wanda Brancewicz rozpoczęła pracę w „gortorgu”. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej i zmianie okupacji zatrudniła się jako pokojówka u pana Eckerta – pół Polaka, pół Niemca. 13 grudnia 1944 roku została aresztowana i zesłana w głąb ZSRR. Po pięciu tygodniach jazdy wagonem bydlęcym dotarła do łagru w Workucie, gdzie pracowała przy poszerzaniu koryta rzeki. Po jakimś czasie została przewieziona do innego łagru na południu. Tu pracowała w fabryce cegieł. Została zwolniona po dwóch latach. W 1946 roku wróciła do Słonimia. Wyszła za mąż i zajmowała się gospodarstwem. Urodziła trójkę dzieci – dwie córki i syna. W wieku czterdziestu lat zatrudniła się w fabryce wina, gdzie pracowała aż do emerytury. Na emeryturze działała społecznie odbudowując polskie życie w Słonimiu.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
[00:00:00] AHM_PnW_1962_Brancewicz_Wanda_01
Wspomnienia rodzinne, wykształcenie i praca ojca w Cesarstwie Rosyjskim; powrót w 1922 na Nowogródczyznę; dzieciństwo Wandy Brancewicz, przeprowadzki, nauka w szkole w Słonimiu; początek II wojny światowej (rozpoczęcie pracy zarobkowej, wybuch wojny niemiecko- sowieckiej);
[00:05:06]
Okupacja niemiecka; opis warunków życia, represje niemieckie, rozstrzeliwania; praca w charakterze pokojówki; okupacja sowiecka; aresztowanie w grudniu 1944 i zsyłka;
[00:10:00]
Transport do łagru w Workucie; opis warunków życia w łagrze na Syberii;
[00:15:00]
Przewiezienie Polaków z Workuty na południe ZSRR; praca przy wyrabianiu cegieł; zwolnienie i powrót do Słonimia; (życie codzienne, poszukiwania pracy, wyjście za mąż);
[00:20:00]
Refleksje o stanie zdrowia obecnie; dalsze losy dorosłych dzieci Wandy Brancewicz;
[00:25:03]
Historia rodziców (pochodzenie, okoliczności poznania się; wykształcenie rodziców);
[00:30:00]
Historia zakupu u nieuczciwego jubilera obrączek ślubnych, które miały być złote; życie w przedwojennym Słonimiu;
[00:35:10]
Opis szkolnictwa w przedwojennym Słonimiu (siostry Niepokalanki); stosunki polsko – żydowskie w mieście;
[00:40:02]
Działalność księdza Świrkowskiego przy Domu Akcji Katolickiej;
[00:00:00] AHM_PnW_1962_Brancewicz_Wanda_02
Przedwojenny Słonim (kino, handel w Słonimiu, sklepy żydowskie, szkolnictwo, gimnazjum żydowskie);
[00:05:01]
Społeczność tatarska w przedwojennym Słonimiu; wejście Sowietów do miasta we wrześniu 1939;
[00:10:00]
Okupacja niemiecka w Słonimiu (wyjazdy na roboty przymusowe do Niemiec); możliwość wyjazdu z koleżanką do Niemiec pod koniec wojny, a stamtąd do USA;
[00:15:04]
Represje niemieckie wobec miejscowych Żydów (getto, rozstrzeliwania na Górze Pietralewickiej);
[00:20:01]
Opis aresztowania; warunki pracy i życia w łagrze w Workucie;
[00:25:01]
Warunki pracy przy wyrobie cegieł w łagrze na południu; warunki życia w łagrze (baraki, inni więźniowie);
[00:30:01]
Dalszy ciąg opisu życia codziennego na zesłaniu w łagrze;
[00:35:01]
Zwolnienie z łagru i powrót do Słonimia w 1946.
[00:00:00] AHM_PnW_1962_Brancewicz_Wanda_01
Wspomnienia rodzinne, wykształcenie i praca ojca w Cesarstwie Rosyjskim; powrót w 1922 na Nowogródczyznę; dzieciństwo Wandy Brancewicz, przeprowadzki, nauka w szkole w Słonimiu; początek II wojny światowej (rozpoczęcie pracy zarobkowej, wybuch wojny niemiecko- sowieckiej);
[00:05:06]
Okupacja niemiecka; opis warunków życia, represje niemieckie, rozstrzeliwania; praca w charakterze pokojówki; okupacja sowiecka; aresztowanie w grudniu 1944 i zsyłka;
[00:10:00]
Transport do łagru w Workucie; opis warunków życia w łagrze na Syberii;
[00:15:00]
Przewiezienie Polaków z Workuty na południe ZSRR; praca przy wyrabianiu cegieł; zwolnienie i powrót do Słonimia; (życie codzienne, poszukiwania pracy, wyjście za mąż);
[00:20:00]
Refleksje o stanie zdrowia obecnie; dalsze losy dorosłych dzieci Wandy Brancewicz;
[00:25:03]
Historia rodziców (pochodzenie, okoliczności poznania się; wykształcenie rodziców);
[00:30:00]
Historia zakupu u nieuczciwego jubilera obrączek ślubnych, które miały być złote; życie w przedwojennym Słonimiu;
[00:35:10]
Opis szkolnictwa w przedwojennym Słonimiu (siostry Niepokalanki); stosunki polsko – żydowskie w mieście;
[00:40:02]
Działalność księdza Świrkowskiego przy Domu Akcji Katolickiej;
[00:00:00] AHM_PnW_1962_Brancewicz_Wanda_02
Przedwojenny Słonim (kino, handel w Słonimiu, sklepy żydowskie, szkolnictwo, gimnazjum żydowskie);
[00:05:01]
Społeczność tatarska w przedwojennym Słonimiu; wejście Sowietów do miasta we wrześniu 1939;
[00:10:00]
Okupacja niemiecka w Słonimiu (wyjazdy na roboty przymusowe do Niemiec); możliwość wyjazdu z koleżanką do Niemiec pod koniec wojny, a stamtąd do USA;
[00:15:04]
Represje niemieckie wobec miejscowych Żydów (getto, rozstrzeliwania na Górze Pietralewickiej);
[00:20:01]
Opis aresztowania; warunki pracy i życia w łagrze w Workucie;
[00:25:01]
Warunki pracy przy wyrobie cegieł w łagrze na południu; warunki życia w łagrze (baraki, inni więźniowie);
[00:30:01]
Dalszy ciąg opisu życia codziennego na zesłaniu w łagrze;
[00:35:01]
Zwolnienie z łagru i powrót do Słonimia w 1946.
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: [email protected]