Urodziła się 23 grudnia 1935 we wsi Jasionka w woj. lwowskim II RP. Rodzina pochodziła z Podkarpacia. Ona sama urodziła się jako najmłodsze z pięciorga dzieci państwa Cynar. W latach 30. rodzina przyjechała do Nowogródka, gdzie ojciec Danuty Ciechanowicz dostał pracę na poczcie – został naczelnikiem telegrafu. Tutaj również, w charakterze telegrafistki pracowała jej mama. Do 1942 roku rodzina mieszkała w Nowogródku przy ul. Objazdowej 5, w wynajmowanym domu od rodziny żydowskiej. W ich mieszkaniu przyszli żołnierze Obwodu Nowogródek Armii Krajowej składali przysięgi wojskowe. Zarówno ojciec, jak i starszy brat Eugeniusz współpracowali z AK. W 1943 roku rodzina Cynarów została wysiedlona z wynajmowanego domu i opuściła Nowogródek. Od tego momentu często zmieniała miejsce zamieszkania. Ojciec Danuty Ciechanowicz został aresztowany przez Niemców za działalność partyzancką i miał zostać wywieziony do III Rzeszy Niemieckiej. Uciekł jednak z transportu w Grajewie i wrócił do Nowogródka. Ukrywał się w terenie przy oddziałach partyzanckich ppor. Czesława Zajączkowskiego ps. Ragner. Działał w oddziale łączności. W 1944 roku, po wkroczeniu Armii Czerwonej, rodzice Danuty Ciechanowicz zostali aresztowani. Po wyjściu z więzienia, w wyniku utraty wszystkich dokumentów rodzina nie mogła wyjechać do Polski. Zamieszkali w Lidzie, gdzie Danuta Ciechanowicz skończyła szkołę podstawową. Po ukończeniu studiów uniwersyteckich w Połocku na Wydziale Fizyki, przyjechała pracować do miasta Zelwa. Stamtąd wyjechała do Dokudowa gdzie zatrudniła się w miejscowej szkole. Po kilku latach przeprowadziła się do Lidy gdzie rozpoczęła pracę w szkole podstawowej nr 10, w której pracowała aż do przejścia na emeryturę. Urodziła dwoje dzieci.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
[00:00:00] AHM_PnW_2599_Ciechanowicz_Danuta_01
Przedstawienie siebie i rodziny; wyjazd rodziny do Nowogródka (otrzymanie przez rodziców pracy na poczcie); wspomnienia z początku wojny z września 1939 (bombardowanie Nowogródka przez Sowietów; losy wojenne najstarszego brata Jerzego Cynara (służba wojskowa w Gdyni, okupacja niemiecka, powrót do Nowogródka, aresztowanie przez Sowietów, wywózka do Uchty i więzienie); losy wojenne drugiego brata – Eugeniusza Cynara (organizacja w Nowogródku struktur Armii Krajowej, przysięga wojskowa w domu rodziny Cynarów);
[00:05:00]
Okupacja niemiecka (rozstrzelanie sióstr nazaretanek przez Niemców); aresztowanie ojca Danuty Ciechanowicz za działalność w partyzantce AK; wywózka do III Rzeszy i ucieczka z pociągu w Grajewie; powrót ojca do Nowogródka i ukrywanie się w lesie w oddziałach partyzanckich; wysiedlenie rodziny przez Niemców (wyjazd matki i dzieci na wieś do Nowojelni); służba ojca w łączności w oddziale partyzanckim ppor. Czesława Zajączkowskiego ps. „Ragner”; częste zmiany miejsca zamieszkania rodziny; aresztowanie przez Sowietów rodziców Danuty Ciechanowicz w 1944 (wyjazd do Lidy w celu zapisania się na wyjazd do Polski, utrata dokumentów tożsamości; brak zgody władz na wyjazd, wyrobienie nowych papierów na nazwisko panieńskie matki – Karpińska); życie powojenne w Lidzie;
[00:10:00]
Wspomnienia z okupacji niemieckiej (rozstrzelanie Nazaretanek w Nowogródku, represje wobec Żydów, wysiedlenie rodziny z Nowogródka i wyjazd do matki chrzestnej do Nowojelni);
[00:15:02]
Wyjazd rodziny do Lidy w 1944 roku; śmierć starszych braci podczas wojny; związek brata z podziemiem AK w Nowogródku; opis wynajmowanego domu przy ul. Objazdowej 5, gdzie mieszkała rodzina Danuty Ciechanowicz przed wojną i w jej trakcie;
[00:20:12]
Represje niemieckie wobec ludności żydowskiej w Nowogródku; przedwojenna emigracja ojca do ciotki do USA; przedwojenne losy matki Danuty Ciechanowicz;
[00:25:00]
Wspomnienie dziewczynki przyjeżdzającej na wozie z sianem po amunicję dla partyzantów do ojca Danuty Ciechanowicz; aresztowanie ojca przez Niemców, wywózka do III Rzeszy i ucieczka z transportu; powrót do rodziny i ukrywanie się pod zmienionym nazwiskiem;
[00:30:00]
Aresztowanie rodziców Danuty Ciechanowicz przez Sowietów w drodze do Lidy;
[00:35:00]
Okres powojenny (nauka w szkole w Lidzie; uczęszczanie do szkoły, gdzie uczyły się dzieci wojskowych);
[00:00:00] AHM_PnW_2599_Ciechanowicz_Danuta_02
Prześladowania Polaków (nakaz mówienia w szkole po rosyjsku, zamykanie kościołów);
studia w Połocku na wydziale fizyki, powrót do Lidy i praca w szkole; nieprzyjemności ze strony władz z powodu jawnego uczęszczania do kościoła przez Danutę Ciechanowicz; strach Polaków przed utratą pracy z powodu praktykowania katolicyzmu (niemożność uczestnictwa w pogrzebie ojca i strach przed utratą posady nauczycielki);
[00:05:02]
Zamążpójście, historia rodziny męża; życie rodzinne.
[00:00:00] AHM_PnW_2599_Ciechanowicz_Danuta_01
Przedstawienie siebie i rodziny; wyjazd rodziny do Nowogródka (otrzymanie przez rodziców pracy na poczcie); wspomnienia z początku wojny z września 1939 (bombardowanie Nowogródka przez Sowietów; losy wojenne najstarszego brata Jerzego Cynara (służba wojskowa w Gdyni, okupacja niemiecka, powrót do Nowogródka, aresztowanie przez Sowietów, wywózka do Uchty i więzienie); losy wojenne drugiego brata – Eugeniusza Cynara (organizacja w Nowogródku struktur Armii Krajowej, przysięga wojskowa w domu rodziny Cynarów);
[00:05:00]
Okupacja niemiecka (rozstrzelanie sióstr nazaretanek przez Niemców); aresztowanie ojca Danuty Ciechanowicz za działalność w partyzantce AK; wywózka do III Rzeszy i ucieczka z pociągu w Grajewie; powrót ojca do Nowogródka i ukrywanie się w lesie w oddziałach partyzanckich; wysiedlenie rodziny przez Niemców (wyjazd matki i dzieci na wieś do Nowojelni); służba ojca w łączności w oddziale partyzanckim ppor. Czesława Zajączkowskiego ps. „Ragner”; częste zmiany miejsca zamieszkania rodziny; aresztowanie przez Sowietów rodziców Danuty Ciechanowicz w 1944 (wyjazd do Lidy w celu zapisania się na wyjazd do Polski, utrata dokumentów tożsamości; brak zgody władz na wyjazd, wyrobienie nowych papierów na nazwisko panieńskie matki – Karpińska); życie powojenne w Lidzie;
[00:10:00]
Wspomnienia z okupacji niemieckiej (rozstrzelanie Nazaretanek w Nowogródku, represje wobec Żydów, wysiedlenie rodziny z Nowogródka i wyjazd do matki chrzestnej do Nowojelni);
[00:15:02]
Wyjazd rodziny do Lidy w 1944 roku; śmierć starszych braci podczas wojny; związek brata z podziemiem AK w Nowogródku; opis wynajmowanego domu przy ul. Objazdowej 5, gdzie mieszkała rodzina Danuty Ciechanowicz przed wojną i w jej trakcie;
[00:20:12]
Represje niemieckie wobec ludności żydowskiej w Nowogródku; przedwojenna emigracja ojca do ciotki do USA; przedwojenne losy matki Danuty Ciechanowicz;
[00:25:00]
Wspomnienie dziewczynki przyjeżdzającej na wozie z sianem po amunicję dla partyzantów do ojca Danuty Ciechanowicz; aresztowanie ojca przez Niemców, wywózka do III Rzeszy i ucieczka z transportu; powrót do rodziny i ukrywanie się pod zmienionym nazwiskiem;
[00:30:00]
Aresztowanie rodziców Danuty Ciechanowicz przez Sowietów w drodze do Lidy;
[00:35:00]
Okres powojenny (nauka w szkole w Lidzie; uczęszczanie do szkoły, gdzie uczyły się dzieci wojskowych);
[00:00:00] AHM_PnW_2599_Ciechanowicz_Danuta_02
Prześladowania Polaków (nakaz mówienia w szkole po rosyjsku, zamykanie kościołów);
studia w Połocku na wydziale fizyki, powrót do Lidy i praca w szkole; nieprzyjemności ze strony władz z powodu jawnego uczęszczania do kościoła przez Danutę Ciechanowicz; strach Polaków przed utratą pracy z powodu praktykowania katolicyzmu (niemożność uczestnictwa w pogrzebie ojca i strach przed utratą posady nauczycielki);
[00:05:02]
Zamążpójście, historia rodziny męża; życie rodzinne.
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: [email protected]