Urodziła się 1 czerwca 1931 w osadzie Szczurek na Kresach Wschodnich, w woj. nowogródzkim II RP. Janina Cichoń była najstarszym z pięciorga dzieci państwa Czerniel. Miała dwójkę braci i dwie siostry. Ojciec Janiny Cichoń pochodził ze wsi Dzitryki. Był utalentowanym stolarzem. Matka urodziła się w zaścianku Szczurek nad Dzitwą, miała ośmioro rodzeństwa. Pracowała jako krawcowa. Janina Cichoń spędziła w Lidzie całe życie. Ze względu na ciężką sytuację materialną rodziny ukończyła przed wojną tylko jedną klasę szkoły powszechnej. Od najmłodszych lat musiała wspierać rodziców w utrzymaniu domu, pomagając mamie szyć. W czasie II wojny światowej mieszkała z rodziną u babci i wujka w osadzie Szczurek k. Lidy. Janina Cichoń przez całe życie pracowała w lidzkiej fabryce obuwia „Ardal”. Tu poznała swojego przyszłego męża, który był brygadzistą. Przed ślubem przeszedł konwersję z prawosławia na katolicyzm. Państwo Cichoń mieli trójkę dzieci. Mąż zmarł w 1991 roku. Janina Cichoń była członkiem parafialnego chóru, później często występowała podczas okolicznościowych spotkań i uroczystości. W latach 90. związała z polską społecznością skupioną w Domu Polskim w Lidzie.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
[00:00:00] Cichon_Janina_AHM_PnW_2598_01
Najwcześniejsze wspomnienia rodzinne (dzieciństwo, zatrudnienie rodziców, trudne warunki życia w Lidzie); porzucenie nauki i pomoc rodzicom, nauka szycia; po wojnie – związanie się z chórem kościelnym; zamążpójście i przejście męża z prawosławia na katolicyzm; trudne warunki życiowe po dwukrotnym spaleniu się domu; wspomnienia o ojcu (nauka zawodu w Wilnie, praca jako stolarz w międzywojennej Lidzie);
[00:05:00]
Życie rodzinne Janiny Cichoń po wyjściu za mąż (nauczenie dzieci języka polskiego, represje ze względu na wyznawaną religię, ochrzczenie dzieci i poprowadzenie do komunii św. w Wilnie); próba zrusyfikowania imienia Janiny Cichoń w zakładzie pracy;
[00:10:04]
Dalsze losy dzieci Janiny Cichoń; pochodzenie rodziców i rodziny;
[00:15:02]
Wyjazd na wieś do wujka w czasie bombardowania Lidy podczas wojny (lekcje języka polskiego prowadzone przez wujka dla dzieci ze wsi);
[00:20:02]
Opis wsi Olszewo (strony rodzinne matki Janiny Cichoń); historia poznania rodziców (ślub, przeprowadzka do Lidy, służba wojskowa ojca, wyjazd ciężarnej matki do babki na wieś i narodziny Janiny Cichoń, powrót ojca z wojska i wyjazd do Lidy);
[00:25:00]
Wspomnienia z dzieciństwa (wynajem mieszkania na ul. Żeligowskiego w Lidzie; duża rodzina, częste odwiedziny Janiny Cichoń u babci mieszkającej 9 km od Lidy); otrzymywanie nasion warzyw od ogrodnika i sianie w ogródku (samowystarczalność);
[00:30:00]
Praca matki jako krawcowa; częsta pomoc Janiny Cichoń matce, i nauczenie się wyszywania od młodych lat;
[00:35:00]
Udział Janiny Cichoń w kościelnym chórze (śpiewanie mszy św. po łacińsku, nauka innych piosenek); udział w prywatkach i spotkaniach organizowanych przez księdza;
[00:40:00]
Okres wojenny (partyzantka rosyjska, oblężenie zaścianka Szczurek przez wojska niemieckie, podpalenie stodoły i domu wujka Janiny Cichoń przez partyzantów rosyjskich; utrata całego dobytku przechowywanego w stodole na czas mieszkania na wsi, który spłonął w stodole);
[00:45:04]
Zabranie przez żołnierzy niemieckich rzeczy, które udało się matce Janiny Cichoń uratować z pożaru;
[00:00:00] Cichon_Janina_AHM_PnW_2598_02
Wspomnienia wojenne - pochowanie sąsiada Dąbrowskiego (współpracującego z partyzantką rosyjską), którego zastrzelili Niemcy podczas potyczki; powrót esesmanów niemieckich i próba spalenia całej wsi (kara za pomoc partyzantom); zganianie mieszkańców wsi do opuszczonego domu; pozostawienie w spokoju rodziny Janiny Cichoń przez żołnierza niemieckiego, którego wzruszyła malutka siostrzyczka J. Cichoń na rękach matki);
[00:05:08]
Okres przedwojenny (wspomnienia z pierwszej klasy szkoły powszechnej, nauka czytania u wujka, recytacja wierszyków z elementarza, zainteresowanie książkami z biblioteczki wuja);
[00:10:00]
Zaangażowanie w polską społeczność w Lidzie skupioną wokół Domu Polskiego (recytowanie wierszy na różne okazje); wspomnienia dotyczące wybuchu II wojny światowej (bombardowanie miasta podczas powrotu Janiny Cichoń, jej siostry i ojca z kościoła);
[00:15:08]
Rozbrojenie bomby przez ojca, która spadła na podwórko koło studni; refleksja o głębokiej religijności rodziny; służba wujka Witolda Antonowicza w oddziale partyzanckim Armii Krajowej pod dowództwem Czesława Zajączkowskiego ps. „Ragner”; przygotowania rodziny do wyjazdu do Polski po wojnie; przyczyny pozostania na Białorusi po wojnie;
[00:20:00]
Okres okupacji (pierwsze i drugie wejście Sowietów; pomoc rannemu Niemcowi w lesie; rozstrzeliwania Polaków ze wsi Szczurek; koniec wojny, wkroczenie Sowietów;
[00:25:25]
Okres powojenny (życie codzienne, przerwanie nauki z powodu trudnej sytuacji w domu; pomoc matce przy szyciu ubrań);
[00:30:00]
Pomoc innych potrzebującym ludziom (np. oddanie butów brata biednemu rolnikowi ze wsi); zatrudnienie się w fabryce obuwia Ardal; poznanie w fabryce przyszłego męża;
[00:35:02]
Wspomnienie o sympatii Janiny Cichoń, który pisał dla niej wiersze; strach przed praktykowaniem katolicyzmu (obawa przed utratą pracy);
[00:40:00]
Wychowanie dzieci Janiny Cichoń w wierze katolickiej; działalność w Domu Polskim (recytowanie wierszy).
[00:00:00] Cichon_Janina_AHM_PnW_2598_01
Najwcześniejsze wspomnienia rodzinne (dzieciństwo, zatrudnienie rodziców, trudne warunki życia w Lidzie); porzucenie nauki i pomoc rodzicom, nauka szycia; po wojnie – związanie się z chórem kościelnym; zamążpójście i przejście męża z prawosławia na katolicyzm; trudne warunki życiowe po dwukrotnym spaleniu się domu; wspomnienia o ojcu (nauka zawodu w Wilnie, praca jako stolarz w międzywojennej Lidzie);
[00:05:00]
Życie rodzinne Janiny Cichoń po wyjściu za mąż (nauczenie dzieci języka polskiego, represje ze względu na wyznawaną religię, ochrzczenie dzieci i poprowadzenie do komunii św. w Wilnie); próba zrusyfikowania imienia Janiny Cichoń w zakładzie pracy;
[00:10:04]
Dalsze losy dzieci Janiny Cichoń; pochodzenie rodziców i rodziny;
[00:15:02]
Wyjazd na wieś do wujka w czasie bombardowania Lidy podczas wojny (lekcje języka polskiego prowadzone przez wujka dla dzieci ze wsi);
[00:20:02]
Opis wsi Olszewo (strony rodzinne matki Janiny Cichoń); historia poznania rodziców (ślub, przeprowadzka do Lidy, służba wojskowa ojca, wyjazd ciężarnej matki do babki na wieś i narodziny Janiny Cichoń, powrót ojca z wojska i wyjazd do Lidy);
[00:25:00]
Wspomnienia z dzieciństwa (wynajem mieszkania na ul. Żeligowskiego w Lidzie; duża rodzina, częste odwiedziny Janiny Cichoń u babci mieszkającej 9 km od Lidy); otrzymywanie nasion warzyw od ogrodnika i sianie w ogródku (samowystarczalność);
[00:30:00]
Praca matki jako krawcowa; częsta pomoc Janiny Cichoń matce, i nauczenie się wyszywania od młodych lat;
[00:35:00]
Udział Janiny Cichoń w kościelnym chórze (śpiewanie mszy św. po łacińsku, nauka innych piosenek); udział w prywatkach i spotkaniach organizowanych przez księdza;
[00:40:00]
Okres wojenny (partyzantka rosyjska, oblężenie zaścianka Szczurek przez wojska niemieckie, podpalenie stodoły i domu wujka Janiny Cichoń przez partyzantów rosyjskich; utrata całego dobytku przechowywanego w stodole na czas mieszkania na wsi, który spłonął w stodole);
[00:45:04]
Zabranie przez żołnierzy niemieckich rzeczy, które udało się matce Janiny Cichoń uratować z pożaru;
[00:00:00] Cichon_Janina_AHM_PnW_2598_02
Wspomnienia wojenne - pochowanie sąsiada Dąbrowskiego (współpracującego z partyzantką rosyjską), którego zastrzelili Niemcy podczas potyczki; powrót esesmanów niemieckich i próba spalenia całej wsi (kara za pomoc partyzantom); zganianie mieszkańców wsi do opuszczonego domu; pozostawienie w spokoju rodziny Janiny Cichoń przez żołnierza niemieckiego, którego wzruszyła malutka siostrzyczka J. Cichoń na rękach matki);
[00:05:08]
Okres przedwojenny (wspomnienia z pierwszej klasy szkoły powszechnej, nauka czytania u wujka, recytacja wierszyków z elementarza, zainteresowanie książkami z biblioteczki wuja);
[00:10:00]
Zaangażowanie w polską społeczność w Lidzie skupioną wokół Domu Polskiego (recytowanie wierszy na różne okazje); wspomnienia dotyczące wybuchu II wojny światowej (bombardowanie miasta podczas powrotu Janiny Cichoń, jej siostry i ojca z kościoła);
[00:15:08]
Rozbrojenie bomby przez ojca, która spadła na podwórko koło studni; refleksja o głębokiej religijności rodziny; służba wujka Witolda Antonowicza w oddziale partyzanckim Armii Krajowej pod dowództwem Czesława Zajączkowskiego ps. „Ragner”; przygotowania rodziny do wyjazdu do Polski po wojnie; przyczyny pozostania na Białorusi po wojnie;
[00:20:00]
Okres okupacji (pierwsze i drugie wejście Sowietów; pomoc rannemu Niemcowi w lesie; rozstrzeliwania Polaków ze wsi Szczurek; koniec wojny, wkroczenie Sowietów;
[00:25:25]
Okres powojenny (życie codzienne, przerwanie nauki z powodu trudnej sytuacji w domu; pomoc matce przy szyciu ubrań);
[00:30:00]
Pomoc innych potrzebującym ludziom (np. oddanie butów brata biednemu rolnikowi ze wsi); zatrudnienie się w fabryce obuwia Ardal; poznanie w fabryce przyszłego męża;
[00:35:02]
Wspomnienie o sympatii Janiny Cichoń, który pisał dla niej wiersze; strach przed praktykowaniem katolicyzmu (obawa przed utratą pracy);
[00:40:00]
Wychowanie dzieci Janiny Cichoń w wierze katolickiej; działalność w Domu Polskim (recytowanie wierszy).
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: ahm@karta.org.pl