Urodził się 19 lutego 1936 w Lidzie (II RP). Rodzice Zenona Bieńko pochodzą z okolic Lidy. Ojciec nie posiadał własnej ziemi, był dzierżawcą. Woził zimą lód do browaru, a latem piasek na budowy. Zenon Bieńko miał troje rodzeństwa (dwóch braci i jedną siostrę). Po wybuchu II wojny światowej ojciec został aresztowany przez Sowietów, skazany na osiem lat łagru i zesłany do Syzrania w rejonie kujbyszewskim. Podczas tworzenia getta żydowskiego w Lidzie rodzina została wysiedlona. Jeden z braci - Edward, wstąpił do Armii Krajowej. Służył jako oficer w oddziale dowodzonym przez Jana Piwnika „Ponurego”. Po zakończeniu wojny został aresztowany i skazany na śmierć. Karę zamieniono mu na 25 lat łagru i zesłano do Magadanu. Zmarł na zesłaniu. Po wojnie Zenon Bieńko poszedł do szkoły. Po ukończeniu lidzkiej szkoły podstawowej, rozpoczął naukę w liceum muzycznym w Leningradzie. W 1955 roku wzięto go do wojska. Trafił na Daleki Wschód, gdzie został członkiem wojskowego chóru. Po zakończeniu służby wojskowej wrócił do Lidy. W 1961 roku wziął udział w konkursie dla młodych śpiewaków. W nagrodę za zajęcie pierwszego miejsca minister kultury ZSRR wysłał go do grodnieńskiego liceum muzycznego. Po jego ukończeniu wyjechał do Lwowa. Został zatrudniony w Zespole Artystycznym Filharmonii Lwowskiej „Werchowyna”, w którym przepracował 7 lat. Po tym okresie wrócił do Lidy i został nauczycielem muzyki w lidzkim liceum gdzie pracował aż do emerytury. W latach 90. brał udział w odrodzeniu polskiego życia społecznego. Został solistą chóru „Sybirak” w miejscowym Domu Polskim. Zmarł w 2019 roku.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
[00:00:00] Bienko_Zenon_AHM_PnW_2597_01
Wspomnienia rodzinne (rodzice i ich pochodzenie); aresztowanie ojca i zesłanie do ZSRR; działalność brata w partyzantce; wysiedlenie rodziny do centrum miasta z powodu założenia getta żydowskiego; aresztowanie brata po wojnie za działalność partyzancką i zesłanie do Madaganu, śmierć brata; okres powojenny (nauka w szkole w Lidzie, studia w Leningradzie, praca we Lwowie);
[00:05:00]
Wspomnienia z okresu przedwojennego (topografia miasta – przedwojenne nazwy ulic, zajęcia zarobkowe ojca);
[00:10:00]
Życie codzienne w okresie wojennym (głód, praca zarobkowa rodziców); stosunki polsko-niemieckie podczas okupacji;
[00:15:07]
Represje niemieckie wobec ludności żydowskiej w Lidzie; odprawienie mszy św. i zorganizowanie koncertu za sąsiada, partyzanta z Armii Krajowej, pochowanego w Surkontach (czasy obecne); stosunek Zenona Bieńko do okupacji sowieckiej;
[00:20:00]
Życie codzienne podczas okupacji sowieckiej; likwidacja getta żydowskiego w Lidzie przez Niemców; zgłoszenie się Zenona Bieńko do władz białoruskich jako świadek masowych rozstrzeliwań Żydów z getta i wskazanie masowych grobów w lesie; ekshumacja masowych grobów;
[00:25:01]
Częste wycieczki małego Zenona Bieńko i jego kolegów do dawnego domu na terenie getta żydowskiego; świadek wielu form represji niemieckich wobec Żydów z getta;
[00:30:00]
Okres powojenny (szykany antypolskie, podważanie narodowości polskiej);
[00:00:00] Bienko_Zenon_AHM_PnW_2597_02
Opis powojennej szkoły podstawowej w Lidzie; wyjazd do szkoły muzycznej w Leningradzie;
[00:05:02]
Przesłuchanie w szkole muzycznej; powołanie do wojska i przerwanie nauki w konserwatorium;
[00:10:05]
Służba w armii na Dalekim Wschodzie; występy w wojskowym chórze; możliwość występowania i dawania koncertów w języku polskim od lat 80.; stosunki z Polakami z Polski;
[00:15:00]
Praca we lwowskiej filharmonii;
[00:20:07]
Życzliwy stosunek do ukraińskiej kultury i patriotyzmu; refleksje na temat agresywnej polityki Rosji wobec Ukrainy; lata powojenne - uwięzienie, proces i zesłanie starszego brata do łagru;
[00:25:02]
Przynależność brata do oddziału partyzanckiego VII batalionu 77 pułku piechoty AK płk Jana Piwnika „Ponurego”; działalność oddziałów partyzanckich na Nowogródczyźnie w latach 50.
[00:30:02]
Pamięć o oddziałach partyzanckich wśród starszych mieszkańców; refleksja na temat ciężkiej historii mieszkańców Kresów Wschodnich.
[00:00:00] Bienko_Zenon_AHM_PnW_2597_01
Wspomnienia rodzinne (rodzice i ich pochodzenie); aresztowanie ojca i zesłanie do ZSRR; działalność brata w partyzantce; wysiedlenie rodziny do centrum miasta z powodu założenia getta żydowskiego; aresztowanie brata po wojnie za działalność partyzancką i zesłanie do Madaganu, śmierć brata; okres powojenny (nauka w szkole w Lidzie, studia w Leningradzie, praca we Lwowie);
[00:05:00]
Wspomnienia z okresu przedwojennego (topografia miasta – przedwojenne nazwy ulic, zajęcia zarobkowe ojca);
[00:10:00]
Życie codzienne w okresie wojennym (głód, praca zarobkowa rodziców); stosunki polsko-niemieckie podczas okupacji;
[00:15:07]
Represje niemieckie wobec ludności żydowskiej w Lidzie; odprawienie mszy św. i zorganizowanie koncertu za sąsiada, partyzanta z Armii Krajowej, pochowanego w Surkontach (czasy obecne); stosunek Zenona Bieńko do okupacji sowieckiej;
[00:20:00]
Życie codzienne podczas okupacji sowieckiej; likwidacja getta żydowskiego w Lidzie przez Niemców; zgłoszenie się Zenona Bieńko do władz białoruskich jako świadek masowych rozstrzeliwań Żydów z getta i wskazanie masowych grobów w lesie; ekshumacja masowych grobów;
[00:25:01]
Częste wycieczki małego Zenona Bieńko i jego kolegów do dawnego domu na terenie getta żydowskiego; świadek wielu form represji niemieckich wobec Żydów z getta;
[00:30:00]
Okres powojenny (szykany antypolskie, podważanie narodowości polskiej);
[00:00:00] Bienko_Zenon_AHM_PnW_2597_02
Opis powojennej szkoły podstawowej w Lidzie; wyjazd do szkoły muzycznej w Leningradzie;
[00:05:02]
Przesłuchanie w szkole muzycznej; powołanie do wojska i przerwanie nauki w konserwatorium;
[00:10:05]
Służba w armii na Dalekim Wschodzie; występy w wojskowym chórze; możliwość występowania i dawania koncertów w języku polskim od lat 80.; stosunki z Polakami z Polski;
[00:15:00]
Praca we lwowskiej filharmonii;
[00:20:07]
Życzliwy stosunek do ukraińskiej kultury i patriotyzmu; refleksje na temat agresywnej polityki Rosji wobec Ukrainy; lata powojenne - uwięzienie, proces i zesłanie starszego brata do łagru;
[00:25:02]
Przynależność brata do oddziału partyzanckiego VII batalionu 77 pułku piechoty AK płk Jana Piwnika „Ponurego”; działalność oddziałów partyzanckich na Nowogródczyźnie w latach 50.
[00:30:02]
Pamięć o oddziałach partyzanckich wśród starszych mieszkańców; refleksja na temat ciężkiej historii mieszkańców Kresów Wschodnich.
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: ahm@karta.org.pl