Urodził się 27 stycznia 1931 w miejscowości Wikszany koło Radowiec (Rumunia) w rodzinie Józefy z domu Majewskiej i Jana Szmidów jako najmłodszy z dziesięciorga dzieci (dziewięciu synów i jedna córka). Dziadkowie Tadeusza Szmida pochodzili z Galicji. Ojciec był mechanikiem w młynie, lecz po wypadku, któremu uległ w trakcie pracy, kupił ziemię i zaczął prowadzić gospodarstwo rolne. Tadeusz Szmid ukończył siedem klas w szkole podstawowej w Wikszanach w języku rumuńskim. Uczęszczał równocześnie na dodatkowe lekcje języka polskiego. Gdy front dotarł w 1944 roku do Wikszan został objęty – wraz z całą rodziną – przymusową ewakuacją. Rodzina przebywała w miejscowości Tereblecze. Po czterech (od maja do lipca) miesiącach powrócił w rodzinne strony. W 1945 roku ojciec jego i dwóch braci zostało aresztowanych przez NKWD pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Niemiec, którego podstawą stało się rodowe nazwisko Szmid. Po trzech miesiącach zostali wykupieni i zwolnieni. W 1947 roku i 1949 roku część jego rodzeństwa wyemigrowała do Polski. Tadeusz Szmid pozostał z rodzicami ze względu na chorobę ojca. W lipcu 1951 zmarła matka. Przez 35 lat pracował jako kolejarz. Ożenił się, miał dwoje dzieci.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
[00:00:00] AHM_PnW_2420_Szmid_Tadeusz
Rodzeństwo (9 braci i jedna siostra) oraz rodzice Tadeusza Szmida; zakup pola przez ojca; wybuch wojny; ewakuacja z rodzinnej wsi; problemy z NKWD po wojnie – niemieckie nazwisko; aresztowanie ojca i starszych braci na 3 miesiące;
[00:05:00, 01]
Odwiedziny u braci i ojca w więzieniu; wyjazdy rodziny do Polski pod koniec lat 40.; decyzja o pozostaniu w Rumunii z powodu choroby ojca; głód w 1948 roku; śmierć matki w 1951 roku; początek służby wojskowej;
[00:10:00, 01]
Dzieci rozmówcy – syn i córka; przybycie dziadków Tadeusza Szmida do z Galicji do Wikszan; fabryka spirytusu w Wikszanach;
[00:15:00, 01]
Praca w kołchozie po zakończeniu służby wojskowej; rozpoczęcie pracy na kolei; przymus zapisania się do partii aby otrzymać prace na kolei; przeprowadzka z Wikszan do Radowic;
[00:20:00, 01]
Ukończenie 7 klas szkoły podstawowej; nauka w szkole w j. rumuńskim; lekcje języka polskiego w Domu Polskim; wspomnienie Żydów mieszkających przed wojną w Wikszanach;
[00:25:00, 01]
Zakup ziemi przez ojca Tadeusza Szmida; emigracja części rodziny do Kanady (przed wojną); wybuch wojny i informacje na ten temat; ewakuacja z rodzinnej wsi;
[00:30:00, 01]
Ewakuacja i pobyt we wsi Tereblecze;
[00:35:00, 01]
Fabryka spirytusu i rozmowy z Rosjanami; obrabowanie z dobytku po ewakuacji; wygląd niemieckich żołnierzy; znajomość języka niemieckiego (ojciec Tadeusza Szmida); ucieczka Żydów ze wsi po wybuchu wojny;
[00:40:00, 01]
Wyjazdy Polaków w 1947 i 1949 roku; rozmowy w języku polskim w rodzinnym domu; dziecięce zabawy.
[00:00:00] AHM_PnW_2420_Szmid_Tadeusz
Rodzeństwo (9 braci i jedna siostra) oraz rodzice Tadeusza Szmida; zakup pola przez ojca; wybuch wojny; ewakuacja z rodzinnej wsi; problemy z NKWD po wojnie – niemieckie nazwisko; aresztowanie ojca i starszych braci na 3 miesiące;
[00:05:00, 01]
Odwiedziny u braci i ojca w więzieniu; wyjazdy rodziny do Polski pod koniec lat 40.; decyzja o pozostaniu w Rumunii z powodu choroby ojca; głód w 1948 roku; śmierć matki w 1951 roku; początek służby wojskowej;
[00:10:00, 01]
Dzieci rozmówcy – syn i córka; przybycie dziadków Tadeusza Szmida do z Galicji do Wikszan; fabryka spirytusu w Wikszanach;
[00:15:00, 01]
Praca w kołchozie po zakończeniu służby wojskowej; rozpoczęcie pracy na kolei; przymus zapisania się do partii aby otrzymać prace na kolei; przeprowadzka z Wikszan do Radowic;
[00:20:00, 01]
Ukończenie 7 klas szkoły podstawowej; nauka w szkole w j. rumuńskim; lekcje języka polskiego w Domu Polskim; wspomnienie Żydów mieszkających przed wojną w Wikszanach;
[00:25:00, 01]
Zakup ziemi przez ojca Tadeusza Szmida; emigracja części rodziny do Kanady (przed wojną); wybuch wojny i informacje na ten temat; ewakuacja z rodzinnej wsi;
[00:30:00, 01]
Ewakuacja i pobyt we wsi Tereblecze;
[00:35:00, 01]
Fabryka spirytusu i rozmowy z Rosjanami; obrabowanie z dobytku po ewakuacji; wygląd niemieckich żołnierzy; znajomość języka niemieckiego (ojciec Tadeusza Szmida); ucieczka Żydów ze wsi po wybuchu wojny;
[00:40:00, 01]
Wyjazdy Polaków w 1947 i 1949 roku; rozmowy w języku polskim w rodzinnym domu; dziecięce zabawy.
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: [email protected]