Polacy na Wschodzie

Streszczenie relacji z minutnikiem

[00:00:00, 01] AHM_PnW_ 2379_Bylińska_Józefa_01
Przedstawienie się; wkroczenie Rosjan we wrześniu 1939 roku; praca ojca na kolei, jego zwolnienie i praca przy wykopach; deportacja Polaków i Ukraińców z Kołomyi; przygotowania rodziny Józefy Bylińskiej do opuszczenia Kołomyi i okoliczności zmiany decyzji wyjazdu; małżeństwo z wojskowym za cenę pozostania rodziny w Kołomyi; rozpoczęcie wojny w 1941 roku; mobilizacja i udział męża w wojnie (zmarł na Kaukazie); narodziny córki; zatrudnienie się na poczcie jako telefonistka; rezygnacja z wyjazdu do Polski; przejście na emeryturę w 1972 roku;

[00:05:00, 01]
Dorabianie na emeryturze (doraźna praca na poczcie); wspomnienie dostatniego życia w Kołomyi za czasów II RP; sprzedanie przez rodziców pola w 1937 roku i wybudowanie nowego domu w Kołomyi; stosunki z ludnością ukraińską;

[00:10:00, 01]
Porachunki między Ukraińcami; wydarzenie z krzyżem z kościoła w Ceniawie; zbrodnia ludobójstwa we wsi Szeszory (porachunki z banderowcami); boża łaska;

[00:15:00, 01]
Wydarzenie z dzwonem kościelnym; brak dostępu do kościoła w okresie okupacji radzieckiej; odzyskanie kościoła w latach 90.; odnawianie zniszczonego kościoła z datków wiernych;

[00:20:00, 01]
Praca na poczcie jako telefonistka centrali telefonicznej; opis działania centrali telefonicznej; zagrożenia w pracy w czasie burzy; podsłuchiwanie rozmów telefonicznych: incydent z KGB (rosyjska służba bezpieczeństwa); uprzedzenie ludzi przed wywózką w 1957 roku;

[00:25:00,01]
Deportacja ludzi, prześladowania księży; zagrożenia i represje ze strony KGB za pomoc ludziom przewidzianym do wywózki; konflikt z pracownikiem KGB; zasady łączności telefonicznej: rozmowy na zamówienie, telefony prywatne;

[00:30:00, 01]
Rejestrowanie i rozliczanie rozmów telefonicznych; agitowanie pracowników poczty do partii; zasady pracy na poczcie: praca na zmiany; podanie danych bliskich (imiona i nazwiska rodziców, nazwisko męża), pochodzenie rodziców, rodzina dziadków;

[00:35:00, 01]
Życie zawodowe i pochodzenie rodziców matki i rodziców ojca; wybuch epidemii ospy w czasie trwania I wojny światowej, skutki i ofiary epidemii ospy (śmierć rodzeństwa ojca i jego ojca); praca ojca na kolei (jako zwrotniczy);

[00:40:00, 01]
Udział ojca Józefy Bylińskiej w wojnie w 1914 roku: służba w wojsku austriackim, znajomość języka niemieckiego; prowadzenie przez rodziców własnego gospodarstwa rolnego w Kołomyi; likwidowanie gospodarstw rolnych przez Rosjan i tworzenie kołchozów;

[00:45:00, 01]
Sprzedanie przez rodziców własnego gospodarstwa; udział ojca w I wojnie światowej w szeregach armii austriackiej; podjęcie przez ojca pracy na kolei w 1920 roku; podanie przez Józefę Bylińską swojej daty urodzenia i roku urodzenia siostry; przynależność ojca do Polskiej Partii Socjalistycznej; udział ojca w pochodzie pierwszomajowym; pobyt w areszcie; zwolnienie a następnie przywrócenie do pracy na kolei; pogrzeb Józefa Piłsudskiego;

[00:50:00, 01]
Powitanie Prezydenta Polski Ignacego Mościckiego podczas przejazdu przez Kołomyję; udział młodzieży szkolnej w uroczystościach powitalnych; słuchanie radia w domu rodzinnym (uroczystości pogrzebowe Józefa Piłsudskiego); ukrywanie radia przed Rosjanami; pomaganie rodzicom w pracy w gospodarstwie; poziom wykształcenia rodziców; czytelnictwo, prenumeraty;

[00:55:00, 01]
Obchodzenie świąt Bożego Narodzenia w domu rodzinnym w okresie dzieciństwa (Józefa Bylińska śpiewa kolędę); udział Józefy Bylińskiej w chórze, w teatrzykach szkolnych; zwyczaje weselne w okresie II RP; utrzymywanie dyscypliny w szkole;

[00:00:00, 02] AHM_PnW_ 2379_Bylińska_Józefa_02
Zakaz kontaktów z chłopakami w okresie nauki w szkole; rodzaje szkół w Kołomyi; szkolne przyjaźnie, dziecięce zabawy; przedstawienie szkół, do których chodziła oraz nauczycieli; podróże pociągami do różnych miast polskich;

[00:05:00, 02]
Wrażenia Józefy Bylińskiej ze zwiedzania Krakowa, Helu; samodzielny wyjazd Józefy Bylińskiej w góry do Jaremczy; przyjazdy turystów do Kołomyi i okolic; wygląd, zwyczaje społeczności żydowskiej w Kołomyi;

[00:10:00, 02]
Stopień kontaktów Bylińskich z Żydami; znajomość języka ukraińskiego od czasów dzieciństwa; relacje między narodowościami w Kołomyi (Polacy, Żydzi, Ukraińcy, Rosjanie, Hucule); wygląd Kołomyi przed II wojną światową i po wojnie; ulubione miejsca Józefy Bylińskiej;

[00:15:00, 02]
Kościoły w Kołomyi przed wojną; stacjonowanie w Kołomyi wojsk polskich: 49 pułk piechoty; ukończenie gimnazjum w 1938 roku; zdanie egzaminu wstępnego do liceum pedagogicznego w Stanisławowie i przerwanie nauki z powodu wojny; bombardowania w Kołomyi w 1941 roku; wkroczenie wojsk sowieckich w 1939 roku;

[00:20:00, 02]
Zajęcie Kołomyi przez Rosjan 17 września 1939 roku; ucieczka władz polskich do Rumunii, Włoch; reakcje mieszkańców Kołomyi na obecność Rosjan; trudności codziennego życia, zwolnienie ojca z pracy na kolei i zatrudnienie się do pracy w lesie; powrót do szkoły na jeden rok: nauka w liceum przyrodniczym w języku ukraińskim i polskim; pomaganie innym w trudnej sytuacji, okazanie przez nich wdzięczności po latach;

[00:25:00, 02]
Wysyłanie paczek żywnościowych osobom wywiezionym do Workuty, Kazachstanu; okoliczności poznania i małżeństwa Józefy Bylińskiej z mężem Władysławem Grzesiem;

[00:30:00, 02]
Zawarcie ślubu Józefy Bylińskiej przed wójtem w Urzędzie Stanu Cywilnego (ZAKS) i w potajemnie w kościele w 1940 roku; życie małżeńskie (ciąża, wyjazd męża na wojnę, odniesienie ciężkich ran i śmierć męża);

[00:35:00, 02]
Narodziny córki w 1941 roku; wyjazdy Józefy Bylińskiej z księdzem do Polski: pomaganie dzieciom, wnukom; trudności językowe wnuka w polskiej szkole;

[00:40:00, 02]
Wyjazdy Józefy Bylińskiej do rodziny we Wrocławiu i w Częstochowie; kontakty z rodziną w Gliwicach; wyjazd córki Józefy Bylińskiej na stałe do Polski; rodzina córki (wnuk, prawnuk); przewożenie przez granicę towarów (futra, złoto);

[00:45:00, 02]
Handlowanie przewiezionymi towarami na bazarach w Polsce; zamknięcie po II wojnie światowej kościoła w Kołomyi, wyjazdy raz w miesiącu do kościoła w Czerniowcach; utrudnienia związane z brakiem kościoła na miejscu;

[00:50:00, 02]
Komunia córki Józefy Bylińskiej w kościele w Czerniowcach; odprawianie mszy w mieszkaniach prywatnych; wspólne modlitwy z grekokatolikami; tożsamość polska, a relacje z Ukraińcami; przynależność do związku kultury polskiej „Pokucie”;

[00:55:00, 02]
Sprzątanie kościoła; stosunki między Żydami i Rosjanami w czasie okupacji sowieckiej; prześladowania ludności pochodzenia żydowskiego; restrykcje niemieckie za ukrywanie i pomoc Żydom; pogrom getta w Kołomyi;

[01:00:00, 02]
Udzielenie przez rodzinę Bylińskich pomocy w ukrywaniu znajomego Żyda i jego dzieci.