Urodziła się w 1923 roku we wsi Porzecze na Wileńszczyźnie. Pochodziła z chłopskiej, wielodzietnej rodziny. Rodzice mieli średniej wielkości gospodarstwo rolne. Helena Szylko ukończyła cztery klasy szkoły powszechnej. W wieku 15 lat wstąpiła do Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Żeńskiej i Męskiej, gdzie uczyła się śpiewać i tańczyć. II wojnę światową przeżyła w rodzinnych stronach. Podczas okupacji niemieckiej pracowała w majątku Sitce, gdzie znajdował się niemiecki garnizon. W 1944 roku jej wioska została spalona w akcji odwetowej przez Niemców, a mieszkańcy osadzeni w obozie pracy w Sitce. Po zakończeniu działań wojennych najbliższa rodzina Heleny Szylko nie zdecydowała się na wyjazd do Polski, mimo że część rodziny wyjechała. Ich gospodarstwo rolne zostało wcielone do kołchozu, gdzie Helena Szylko przepracowała większą część swojego życia. W 1946 roku wyszła za mąż, urodziła dwoje dzieci. Jej mąż również pracował w kołchozie. Była związana z miejscowym kościołem.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Przedstawienie siebie i swojej rodziny, edukacja w szkole powszechnej, pochodzenie rodziców, działalność w Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży Żeńskiej i Męskiej; 0001, od początku
Młodość w czasie II wojny światowej (pierwszy narzeczony który zginął na froncie), kolejne swaty; 0001, 5 min
Okupacja niemiecka, roboty przymusowe w oddalonym 7 km od wioski majątku Sitce, praca w wojskowej stołówce; 0001, 10 min
Spalenie rodzinnej wsi przez Niemców i zamknięcie mieszkańców w obozie pracy, zamieszkanie dużej rodziny w małej spiżarence, śmierć schorowanego ojca, drugie nadejście Sowietów, praca w kołchozie w Szylkach i Wołkołacie; 0001, 15 min
Bieda i głód po wojnie, rozpoczęcie budowy domu rodzinnego, pomoc ks. Stanisława Górskiego, który wrócił z Syberii, dalsze losy matki i siostry męża; 0001, 20 min
Zmiana pracy na kucharza, powrót do kołchozu (dojenie krów), wypadek samochodowy męża Heleny Szylko, losy dorosłych dzieci i wnuków Heleny Szylko; 0001, 25 min
Nocne wtargnięcie partyzanta do domu Heleny Szylko i jej męża, kolejne spotkanie z nieznajomym partyzantem; 0002, od początku
Historia znachora Daumana, wyleczenie zszarganych nerwów („przestrachów”) Heleny Szylko; 0002, 5 min
Recytacja wierszyków ze szkoły, wspomnienia ze szkoły w Starym Siole, udział w teatrzyku szkolnym; 0002, 10 min
Rodzinna wieś Porzecze i jej okolice (majątki Kijakowo i Klemensów), historia nieszczęśliwej miłości córki dziedzica Kijakowa; 0002, 15 min
Śpiewanie piosenek; 0002, 20 min
Historia rodziny Domejko i ich majątków w Sitcu i Gierwiatach; 0002, 25 min
Młodość matki Heleny Szylko w Bojarach w czasie I wojny światowej; 0002, 30 min
Okoliczności poznania się rodziców Heleny Szylko; 0002, 35 min
Historia rodziny ojca Heleny Szylko - Juczkiewiczów; 0002, 40 min
Praca na polu przy żęciu żyta w majątku Stanisławów Mariana Oziębłowskiego, historia najstarszego brata Heleny Szylko i siostry wywiezionej do ZSRR; 0003, od początku
Dalsza historia siostry Heleny Szylko – Aliny z okresu wywózki w głąb ZSRR, kontakty siostry z Wandą Wasilewską, losy wojenne pozostałego rodzeństwa Heleny Szylko; 0003, 5 min
Historia brata – Franciszka Juczkewicza i jego rodziny w Polsce (Wałcz), służba w ludowym Wojsku Polskim; 0003, 10 min
Tragiczna śmierć syna Franciszka Juczkewicza w latach 70., nieudane narzeczeństwo Aliny Juczkiewicz w Polsce; 0003, 15 min
Ślub Aliny Juczkiewicz i zamieszkanie w Poznaniu, przyjazd Heleny Szylko do Polski, przyczyny pozostania reszty rodziny na Białorusi; 0003, 20 min
Służba wojskowa męża Heleny Szylko we wrześniu 1939 roku, krótki pobyt w sowieckiej partyzantce; 0003, 25 min
Okupacja niemiecka, zastosowanie odpowiedzialności zbiorowej – mężczyzn z rodzinnej wioski Heleny Szylko pognano na skraj lasu, kazano wykopać wielki dół i Niemcy zaczęli strzelać do nich, spalenie wsi (akcja odwetowa za podłożenie przez partyzantów miny), wypędzenie mieszkańców do Sitca, gdzie był obóz pracy; 0003, 30 min
Warunki życia w łagrze, praca przymusowa, uratowanie rodziny Heleny Szylko z obozu pracy przez brata jej męża (znał język niemiecki, dogadał się z żołnierzem); 0003, 35 min
Okupacja sowiecka (wywózki, tworzenie kołchozów), wspomnienie przedwojennych czasów i dobrego życia przy majątkach pańskich; 0003, 40 min
Znajomość z księdzem Stanisławem Górskim i mieszkanie w sąsiedztwie, historia kościoła w Wołkołacie; 0004, od początku
Sytuacja kościoła po wojnie (prześladowania za praktykowanie wiary katolickiej), religijność mieszkańców mimo powszechnej ateizacji firmowanej przez komunistów; 0004, 5 min
Praca w kołchozie, wywózki na Sybir tych, którzy nie chcieli się zapisywać, paszportyzacja i wpisywanie wszystkim narodowości białoruskiej bez pytania o zdanie w tej kwestii; 0004, 10 min
Recytacja wierszy pisanych na powitanie księdza biskupa, losy wojenne miejscowych Żydów w czasie wojny (getta, egzekucje); 0004, 15 min
Stosunki narodowościowe i wyznaniowe mieszkańców Wołkołaty przed wojną, charakterystyczne dla tej okolicy błota (moczary) ciągnące się aż do Wilna, w których chowali się ludzie, np. przed wywózką, bombardowaniami, itp.; 0004, 20 min
Wizyta Heleny Szylko w Polsce po wojnie, odwiedziny siostry w Poznaniu; 0004, 25 min
Recytacja piosenki na wieczór panieński; 0005, od początku
Recytacja pieśni pogrzebowej; 0005, 5 min
Wspomnienie o babci, Anieli Szymanowskiej z domu Kwiatkowskiej, wyjazd części rodziny po wojnie do Polski; 0005, 10 min
Śpiewanie piosenki; 0006, od początku
Przedstawienie siebie i swojej rodziny, edukacja w szkole powszechnej, pochodzenie rodziców, działalność w Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży Żeńskiej i Męskiej; 0001, od początku
Młodość w czasie II wojny światowej (pierwszy narzeczony który zginął na froncie), kolejne swaty; 0001, 5 min
Okupacja niemiecka, roboty przymusowe w oddalonym 7 km od wioski majątku Sitce, praca w wojskowej stołówce; 0001, 10 min
Spalenie rodzinnej wsi przez Niemców i zamknięcie mieszkańców w obozie pracy, zamieszkanie dużej rodziny w małej spiżarence, śmierć schorowanego ojca, drugie nadejście Sowietów, praca w kołchozie w Szylkach i Wołkołacie; 0001, 15 min
Bieda i głód po wojnie, rozpoczęcie budowy domu rodzinnego, pomoc ks. Stanisława Górskiego, który wrócił z Syberii, dalsze losy matki i siostry męża; 0001, 20 min
Zmiana pracy na kucharza, powrót do kołchozu (dojenie krów), wypadek samochodowy męża Heleny Szylko, losy dorosłych dzieci i wnuków Heleny Szylko; 0001, 25 min
Nocne wtargnięcie partyzanta do domu Heleny Szylko i jej męża, kolejne spotkanie z nieznajomym partyzantem; 0002, od początku
Historia znachora Daumana, wyleczenie zszarganych nerwów („przestrachów”) Heleny Szylko; 0002, 5 min
Recytacja wierszyków ze szkoły, wspomnienia ze szkoły w Starym Siole, udział w teatrzyku szkolnym; 0002, 10 min
Rodzinna wieś Porzecze i jej okolice (majątki Kijakowo i Klemensów), historia nieszczęśliwej miłości córki dziedzica Kijakowa; 0002, 15 min
Śpiewanie piosenek; 0002, 20 min
Historia rodziny Domejko i ich majątków w Sitcu i Gierwiatach; 0002, 25 min
Młodość matki Heleny Szylko w Bojarach w czasie I wojny światowej; 0002, 30 min
Okoliczności poznania się rodziców Heleny Szylko; 0002, 35 min
Historia rodziny ojca Heleny Szylko - Juczkiewiczów; 0002, 40 min
Praca na polu przy żęciu żyta w majątku Stanisławów Mariana Oziębłowskiego, historia najstarszego brata Heleny Szylko i siostry wywiezionej do ZSRR; 0003, od początku
Dalsza historia siostry Heleny Szylko – Aliny z okresu wywózki w głąb ZSRR, kontakty siostry z Wandą Wasilewską, losy wojenne pozostałego rodzeństwa Heleny Szylko; 0003, 5 min
Historia brata – Franciszka Juczkewicza i jego rodziny w Polsce (Wałcz), służba w ludowym Wojsku Polskim; 0003, 10 min
Tragiczna śmierć syna Franciszka Juczkewicza w latach 70., nieudane narzeczeństwo Aliny Juczkiewicz w Polsce; 0003, 15 min
Ślub Aliny Juczkiewicz i zamieszkanie w Poznaniu, przyjazd Heleny Szylko do Polski, przyczyny pozostania reszty rodziny na Białorusi; 0003, 20 min
Służba wojskowa męża Heleny Szylko we wrześniu 1939 roku, krótki pobyt w sowieckiej partyzantce; 0003, 25 min
Okupacja niemiecka, zastosowanie odpowiedzialności zbiorowej – mężczyzn z rodzinnej wioski Heleny Szylko pognano na skraj lasu, kazano wykopać wielki dół i Niemcy zaczęli strzelać do nich, spalenie wsi (akcja odwetowa za podłożenie przez partyzantów miny), wypędzenie mieszkańców do Sitca, gdzie był obóz pracy; 0003, 30 min
Warunki życia w łagrze, praca przymusowa, uratowanie rodziny Heleny Szylko z obozu pracy przez brata jej męża (znał język niemiecki, dogadał się z żołnierzem); 0003, 35 min
Okupacja sowiecka (wywózki, tworzenie kołchozów), wspomnienie przedwojennych czasów i dobrego życia przy majątkach pańskich; 0003, 40 min
Znajomość z księdzem Stanisławem Górskim i mieszkanie w sąsiedztwie, historia kościoła w Wołkołacie; 0004, od początku
Sytuacja kościoła po wojnie (prześladowania za praktykowanie wiary katolickiej), religijność mieszkańców mimo powszechnej ateizacji firmowanej przez komunistów; 0004, 5 min
Praca w kołchozie, wywózki na Sybir tych, którzy nie chcieli się zapisywać, paszportyzacja i wpisywanie wszystkim narodowości białoruskiej bez pytania o zdanie w tej kwestii; 0004, 10 min
Recytacja wierszy pisanych na powitanie księdza biskupa, losy wojenne miejscowych Żydów w czasie wojny (getta, egzekucje); 0004, 15 min
Stosunki narodowościowe i wyznaniowe mieszkańców Wołkołaty przed wojną, charakterystyczne dla tej okolicy błota (moczary) ciągnące się aż do Wilna, w których chowali się ludzie, np. przed wywózką, bombardowaniami, itp.; 0004, 20 min
Wizyta Heleny Szylko w Polsce po wojnie, odwiedziny siostry w Poznaniu; 0004, 25 min
Recytacja piosenki na wieczór panieński; 0005, od początku
Recytacja pieśni pogrzebowej; 0005, 5 min
Wspomnienie o babci, Anieli Szymanowskiej z domu Kwiatkowskiej, wyjazd części rodziny po wojnie do Polski; 0005, 10 min
Śpiewanie piosenki; 0006, od początku
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: ahm@karta.org.pl