Urodziła się 20 maja 1916 w Wołogdzie (stolica guberni) w Imperium Rosyjskim jako najstarsze z czworga dzieci Zofii i Franciszka. Pierwsze lata życia spędziła w rodzinnej wsi matki – Samołówce pod Wilnem. Następnie cała rodzina przeniosła się do Wilna. Jej ojciec pracował jako woźny sądowy, matka zajmowała się domem i wychowywaniem dzieci (Heleny, Władysława, Wacława i Tadeusza). Helena Mołczanowicz ukończyła edukację w Szkole Powszechnej nr 37 przy kościele św. Katarzyny w Wilnie. Naukę kontynuowała w Gimnazjum im. Elizy Orzeszkowej, gdzie zdała małą maturę. W czasie II wojny światowej ukończyła podstawowe kursy języka litewskiego i rosyjskiego, co pomogło jej znaleźć zatrudnienie w kancelarii notarialnej (jako maszynistka), a następnie w prokuraturze (jako sekretarka). Po wojnie zdecydowała się na pozostanie w Wilnie wraz z rodzicami i najmłodszym bratem – Tadeuszem. Pracowała jako księgowa w ministerstwie zdrowia, instytucie onkologicznym i szpitalu psychiatrycznym.
opis nagrania
Narracja:
Okoliczności narodzin w Wołogdzie, rodzeństwo; 001 ok. 1 min
Nauka w szkole powszechnej oraz w gimnazjum im. E. Orzeszkowej w Wilnie i praca ojca w sądzie; 001 ok. 2 min
Poszukiwanie zajęcia dla Heleny Mołczanowicz (wychowanie ojcowskie, niańczenie najmłodszego brata); 001 ok. 4 min
Wybuch II wojny światowej na Wileńszczyźnie (utrata pracy przez ojca); 001 ok. 6 min
Nauka języka litewskiego i zatrudnienie w urzędzie notariusza i w Ministerstwie Zdrowia; 001 ok. 8 min
Kurs języka rosyjskiego w czasie okupacji sowieckiej w Wilnie; 001 ok. 11 min
Praca sekretarki w prokuraturze i buchalterki w Ministerstwie Zdrowia (wielonarodowościowy skład pracowników, delegacja w Kownie, awans na samodzielny bilans); 001 ok. 13 min
Praca głównej księgowej w Instytucie Onkologii; 001 ok. 18 min
Obowiązek prenumerowania prasy w Instytucie Onkologicznym w Wilnie w czasach Litewskiej SRR; 002 ok. 1 min
Przejście do pracy w Szpitalu Psychiatrycznym i naleganie na wstąpienie do Partii; 002 ok. 3 min
Życie na emeryturze, wyjazd braci do Polski i śmierć rodziców; 002 ok. 6 min
PYTANIA:
Rodzeństwo Heleny Mołczanowicz i mieszkanie na ul. Lwowskiej w przedwojennym Wilnie; 002 ok. 9 min
Przeprowadzka na nowe mieszkanie w Wilnie w 1931 roku (remont domu, brak elektryczności, żelazny piec); 002 ok. 11 min
Wychowanie w rodzinie Mołczanowiczów; 002 ok. 16 min
Historia ojca, Franciszka Mołczanowicza i czuwanie przy umierającym dziadku Kazimierzu w Samołówce k. Wilna; 002 ok. 19 min
Pogrzeb dziadka Kazimierza w Rudominie k. Wilna; 002 ok. 23 min
Historia babci Antoniny i dziadka Marcina od strony mamy, Zofii i groby rodzinne w Rudominie; 002 ok. 25 min
Nauka w Szkole Powszechnej nr 37 przy kościele św. Katarzyny w Wilnie; 003 ok. 1 min
Repatriacja Polaków z Wilna po II wojnie światowej (wyjazd braci Heleny Mołczanowicz, rezygnacja Heleny i Tadeusza z wyjazdu do Polski); 003 ok. 2 min
Nauka w Gimnazjum im. Elizy Orzeszkowej w przedwojennym Wilnie (zmiana lokalizacji gimnazjum, nauczyciele gimnazjalni); 003 ok. 5 min
Koleżanki nie-Polki i Polki w gimnazjum; 003 ok. 10 min
Mała matura w gimnazjum i życie rodzinne Mołczanowiczów; 003 ok. 13 min
Obowiązkowe niedzielne msze św. w gimnazjum oraz utrzymywanie rodziny przez ojca i praca mamy w domu (sprzedawanie warzyw i kwiatów); 003 ok. 15 min
Przedwojenna edukacja i praca braci Władysława i Wacława; 003 ok. 19 min
Działalność brata Wacława w Armii Krajowej oraz porównanie przedwojennego i współczesnego Wilna; 003 ok. 20 min
Kurs nauki pisania na maszynie w przedwojennym Wilnie; 003 ok. 23 min
Przedwojenne wyjazdy wakacyjne (wycieczka szkolna po Polsce z gimnazjum w 1935 roku); 003 ok. 25 min
Pogrzeb Marszałka Józefa Piłsudskiego w Wilnie i przedwojenni Żydzi w Wilnie; 003 ok. 27 min
Litwini i litewski w przedwojennym Wilnie; 004 ok. 1 min
Praca ojca w przedwojennym sądzie w Wilnie (opowieści ojca z rozpraw sądowych); 004 ok. 3 min
Gazety, radio w przedwojennym Wilnie; 004 ok. 5 min
Kina i teatry w przedwojennym i powojennym Wilnie; 004 ok. 9 min
Przedwojenny Zwierzyniec i Antokol oraz wizyty u znajomych; 004 ok. 11 min
Powojenne miejsca zatrudnienia Heleny Mołczanowicz; 004 ok. 14 min
Wspomnienia o sowieckich wywózkach Polaków; 004 ok. 15 min
Wspomnienia o niemieckiej okupacji w Wilnie (wyjazd na wieś w celu uniknięcia wywózki do Rzeszy, niemieckie łapanki); 004 ok. 17 min
Wspomnienia o Ponarach; 004 ok. 22 min
Wspomnienia o wybuchu i o końcu II wojny światowej; 004 ok. 24 min
Powojenne wyjazdy do Polski i przyjazdy braci do Wilna; 004 ok. 28 min.
Okoliczności narodzin w Wołogdzie, rodzeństwo; 001 ok. 1 min
Nauka w szkole powszechnej oraz w gimnazjum im. E. Orzeszkowej w Wilnie i praca ojca w sądzie; 001 ok. 2 min
Poszukiwanie zajęcia dla Heleny Mołczanowicz (wychowanie ojcowskie, niańczenie najmłodszego brata); 001 ok. 4 min
Wybuch II wojny światowej na Wileńszczyźnie (utrata pracy przez ojca); 001 ok. 6 min
Nauka języka litewskiego i zatrudnienie w urzędzie notariusza i w Ministerstwie Zdrowia; 001 ok. 8 min
Kurs języka rosyjskiego w czasie okupacji sowieckiej w Wilnie; 001 ok. 11 min
Praca sekretarki w prokuraturze i buchalterki w Ministerstwie Zdrowia (wielonarodowościowy skład pracowników, delegacja w Kownie, awans na samodzielny bilans); 001 ok. 13 min
Praca głównej księgowej w Instytucie Onkologii; 001 ok. 18 min
Obowiązek prenumerowania prasy w Instytucie Onkologicznym w Wilnie w czasach Litewskiej SRR; 002 ok. 1 min
Przejście do pracy w Szpitalu Psychiatrycznym i naleganie na wstąpienie do Partii; 002 ok. 3 min
Życie na emeryturze, wyjazd braci do Polski i śmierć rodziców; 002 ok. 6 min
PYTANIA:
Rodzeństwo Heleny Mołczanowicz i mieszkanie na ul. Lwowskiej w przedwojennym Wilnie; 002 ok. 9 min
Przeprowadzka na nowe mieszkanie w Wilnie w 1931 roku (remont domu, brak elektryczności, żelazny piec); 002 ok. 11 min
Wychowanie w rodzinie Mołczanowiczów; 002 ok. 16 min
Historia ojca, Franciszka Mołczanowicza i czuwanie przy umierającym dziadku Kazimierzu w Samołówce k. Wilna; 002 ok. 19 min
Pogrzeb dziadka Kazimierza w Rudominie k. Wilna; 002 ok. 23 min
Historia babci Antoniny i dziadka Marcina od strony mamy, Zofii i groby rodzinne w Rudominie; 002 ok. 25 min
Nauka w Szkole Powszechnej nr 37 przy kościele św. Katarzyny w Wilnie; 003 ok. 1 min
Repatriacja Polaków z Wilna po II wojnie światowej (wyjazd braci Heleny Mołczanowicz, rezygnacja Heleny i Tadeusza z wyjazdu do Polski); 003 ok. 2 min
Nauka w Gimnazjum im. Elizy Orzeszkowej w przedwojennym Wilnie (zmiana lokalizacji gimnazjum, nauczyciele gimnazjalni); 003 ok. 5 min
Koleżanki nie-Polki i Polki w gimnazjum; 003 ok. 10 min
Mała matura w gimnazjum i życie rodzinne Mołczanowiczów; 003 ok. 13 min
Obowiązkowe niedzielne msze św. w gimnazjum oraz utrzymywanie rodziny przez ojca i praca mamy w domu (sprzedawanie warzyw i kwiatów); 003 ok. 15 min
Przedwojenna edukacja i praca braci Władysława i Wacława; 003 ok. 19 min
Działalność brata Wacława w Armii Krajowej oraz porównanie przedwojennego i współczesnego Wilna; 003 ok. 20 min
Kurs nauki pisania na maszynie w przedwojennym Wilnie; 003 ok. 23 min
Przedwojenne wyjazdy wakacyjne (wycieczka szkolna po Polsce z gimnazjum w 1935 roku); 003 ok. 25 min
Pogrzeb Marszałka Józefa Piłsudskiego w Wilnie i przedwojenni Żydzi w Wilnie; 003 ok. 27 min
Litwini i litewski w przedwojennym Wilnie; 004 ok. 1 min
Praca ojca w przedwojennym sądzie w Wilnie (opowieści ojca z rozpraw sądowych); 004 ok. 3 min
Gazety, radio w przedwojennym Wilnie; 004 ok. 5 min
Kina i teatry w przedwojennym i powojennym Wilnie; 004 ok. 9 min
Przedwojenny Zwierzyniec i Antokol oraz wizyty u znajomych; 004 ok. 11 min
Powojenne miejsca zatrudnienia Heleny Mołczanowicz; 004 ok. 14 min
Wspomnienia o sowieckich wywózkach Polaków; 004 ok. 15 min
Wspomnienia o niemieckiej okupacji w Wilnie (wyjazd na wieś w celu uniknięcia wywózki do Rzeszy, niemieckie łapanki); 004 ok. 17 min
Wspomnienia o Ponarach; 004 ok. 22 min
Wspomnienia o wybuchu i o końcu II wojny światowej; 004 ok. 24 min
Powojenne wyjazdy do Polski i przyjazdy braci do Wilna; 004 ok. 28 min.
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: ahm@karta.org.pl