Polacy na Wschodzie

Streszczenie relacji z minutnikiem

[00:00:00, 01] AHM_PnW_2023_Czeban_Wanda
Przedstawienie się, miejsce urodzenia; zniszczona wieś urodzenia matki – Niemylnia (zbiorowa mogiła Polaków); rozejście się rodziców w czasie II wojny światowej; dobra znajomość języka polskiego w domu rodzinnym; nieprzychylne traktowanie Polaków przez miejscowych Ukraińców; przeprowadzenie się z rodziną do małego pokoiku w Kostopolu; śmierć babci; utrzymywanie się rodziny z pracy w polu; okoliczności ponownego zamążpójścia matki; narodziny przyrodniego brata w 1952 roku; nauka w miejscowej szkole w języku ukraińskim i rosyjskim;

[00:05:00, 01]
Zaoczne studia nauczycielskie na uniwersytecie; podjęcie pracy w wiejskiej szkole w Małej Lubaszy jako nauczycielka języka ukraińskiego; nieprzychylny stosunek ze strony nauczycieli Ukraińców; zatrudnienie się w kolejnej szkole we wsi Podłużne; narodziny córki; trudne warunki życia, uciążliwe dojazdy do pracy; zatrudnienie się w 1981 roku w miejscowej szkole w Kostopolu; satysfakcja ze zdolnych uczniów; polepszenie warunków życia i pracy; przejście na emeryturę; zamieszkanie z rodziną córki;

[00:10:00, 01
Częste wyjazdy na zaproszenie do rodziny w Polsce; planowanie przyjazdu do Kostopola kuzynów z Polski i Ameryki; odwiedzanie za Bereźnem grobów Polaków zamordowanych przez Niemców; uciążliwości związane z wyjazdami do Łucka w celu załatwienia dokumentów; przypomnienie bliskich (bracia matki) i znajomych, którzy wyjechali po wojnie do Polski; pierwszy wyjazd do Polski w 1967 roku; przemyślenia w sprawie stałego wyjazdu do Polski; decyzja o pozostaniu w Kostopolu;

[00:15:00, 01]
Życie siostry i jej córek (wykształcenie, praca, dzieci); rozważania o dobrych i złych stronach życia za czasów sowieckich i we współczesnej Ukrainie (kontrola polityczna, naciski, korupcja, donosy, prześladowania wierzących);

[00:20:00, 01]
Problemy z obchodzeniem świąt religijnych (brak dostępu do kościołów do czasu zbudowania kapliczki); zakończenie pracy w szkole w 2005 roku; powody podjęcia pracy w zawodzie nauczyciela języka ukraińskiego w kontekście tożsamości polskiej; przyjazd do Kostopola pociągiem w 1946 roku; choroba i śmierć ojczyma w 1969 roku; spotkanie z rodzonym ojcem;

[00:25:00, 01]
Polskie pochodzenie i bliscy ojca i ojczyma; rodzina w Polsce; uciążliwości życia w latach powojennych (strach przed banderowcami); odwiedzenie w Niemylni grobów zamordowanych Polaków; wywożenie banderowców na Syberię;

[00:30:00, 01]
Zbieranie jagód w lesie; nauka języka francuskiego; ograniczona dostępność literatury i pism polskich w Kostopolu (w czasach USRR i obecnej Ukrainy) i korzystanie z dóbr kulturowych w czasie wyjazdów do Polski; załatwianie niezbędnych dokumentów (wiza, paszport) na wyjazdy do Polski;

[00:35:00, 01]
Wynagrodzenia nauczycieli, wysokość emerytury; koleje życia córki (edukacja, problemy z pracą, tożsamość narodowa, religijna, pobyt męża w wojsku w Afganistanie, jego choroba, renta); przeprowadzka i zamieszkanie z rodziną córki (córka, zięć, wnuk) w mieszkaniu trzypokojowym z wygodami;

[00:40:00, 01]
Refleksja na temat przemian w Kostopolu: prywatyzacja przemysłu budowlanego, handlu, gastronomii, przyjazne naturalne środowisko, problemy z zatrudnieniem; rozpoczęcie pracy nauczycielki w 1967 roku; zdobywanie wykształcenia: siedmioklasowa szkoła podstawowa, nauka języka francuskiego w Równem, trzyletnia szkoła średnia;

[00:45:00, 01]
Okoliczności zdawania egzaminu z języka ukraińskiego; podleganie agitacji do wstąpienia do partii w czasie pracy w szkole; praca w szkole: kontakt z uczniami, zmiany w systemie szkolnictwa.