Urodziła się w 1923 roku w mieście Płoskirów (Chmielnicki) w polskiej rodzinie. Matka pracowała w kołchozie, ojciec na kolei. Miała młodszą o cztery lata siostrę. W Płoskirowie skończyła polską szkołę podstawową, siostra chodziła do szkoły ukraińskiej. W 1937 roku, na fali prześladowań ludności polskiej, ojciec został aresztowany i zesłany do Norylska na Syberii, gdzie zmarł na dezynterię. Wiktoria z matką i siostrą zostały deportowane do odległej o 100 km miejscowości. Był to okres masowego rozkułaczania mieszkańców i przymusowego tworzenia kołchozów, a następnie sowchozów. Z powodów klasowych Wiktoria nie mogła kontynuować dalszej nauki. Wiktoria w wieku 17 lat wyszła za mąż za tokarza, z którym miała dwóch synów. W okresie okupacji niemieckiej przez dwa lata pracowała jako pomoc kuchenna przy niemieckiej stołówce, po wojnie pracowała w sowchozie.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
[00:00:00, 01] AHM_PnW_1773_Czenasz_Wiktoria
Wspomnienia Wiktorii Czenasz z czasów dzieciństwa (lata 30.): zlikwidowanie gospodarstwa rolnego cioci i włączenie go do kołchozu; wywiezienie rodziny cioci; przedstawienie rodzeństwa matki; losy rodziny cioci (siostry matki); aresztowanie męża cioci w 1937 roku; zmuszanie ludności do przystąpienia do kołchozu i aresztowania; zatrudnienie rodziców Wiktorii: praca ojca na kolei, praca matki w kołchozie; aresztowanie ojca Wiktorii, osadzenie w celi milicyjnej;
[00:05:00, 01]
Pędzenie na piechotę aresztowanych, wśród nich ojca Wiktorii, z aresztu milicji do więzienia; utrudnianie przekazywania paczek żywnościowych ojcu do więzienia; transportowanie więźniów na przesłuchania; przekazanie ojcu żywności w trakcie postoju pociągu; wywiezienie ojca Wiktorii Czenasz do Norylska na Syberii;
[00:10:00, 01]
Aresztowanie ojca Wiktorii na podstawie doniesienia złożonego przez pracowników kołchozu; wysyłanie paczek dla ojca; śmierć ojca na zesłaniu z powodu dezynterii; wezwanie matki na przesłuchanie i powiadomienie jej o śmierci męża; wysiedlenie rodziny Wiktorii i innych mieszkańców do miejscowości w obwodzie winnickim; warunki mieszkaniowe;
[00:15:00, 01]
Wysyłanie listów do cioci z prośbą o zabranie z zesłania; powrót Wiktorii z zesłania; uwolnienie z zesłania wysiedlonych rodzin po wstawiennictwie u Nadieżdy Krupskiej; powrót do rodzinnego domu; przerwanie nauki w szkole z powodu choroby matki; pracą w kołchozie; wkroczenie Niemców i prace porządkowe na rzez niemieckiego wojska;
[00:20:00, 01]
Praca u Niemców i relacje z Niemkami; wywiezienie siostry Wiktorii na roboty do Niemiec; zamążpójście Wiktorii w wieku 17 lat za miejscowego tokarza; ukrywanie się przed wywiezieniem na roboty do Niemiec; nękanie rodziny przez niemieckich policjantów; prześladowania ze strony Kozaków;
[00:25:00, 01]
Refleksje na temat współczesnych czasów; edukacja Wiktorii Czenasz: rozpoczęcie nauki w polskiej szkole w wieku 6 lat, przerwanie nauki z powodu zesłania rodziny, uniemożliwienie przez władze kontynuowania nauki z powodów klasowych; praca na budowie i w kołchozie; zamieszkanie u cioci w Szarawce po powrocie z zesłania; pomaganie w pracach rolnych; zakaz przemieszczania się ludzi i sąsiedzkie donosy na milicję;
[00:30:00, 01]
Zatrudnienie matki Wiktorii w czasie zesłanie w zakładzie pakowania słomy; przedstawienie swojej polskiej rodziny; porozumiewanie się w domu w języku polskim; miejsce pochodzenia i zamieszkania najbliższej rodziny; życie religijne w Płoskirowi (obecnie Chmielnicki); funkcjonowanie kościoła podczas okupacji niemieckiej; zamknięcie kościoła i wykorzystanie budynku na magazyn zboża za czasów sowieckich; funkcjonowanie kościoła i praktyki religijne po zakończeniu wojny;
[00:35:00, 01]
Początki tworzenia kołchozów; zasady pracy w kołchozie; kolejny etap kolektywizacji: tworzenie sowchozów; praca Wiktorii Czenasz przez 35 lat w sowchozie; polepszenie warunków pracy w sowchozie;
[00:40:00, 01]
Okoliczności zamążpójścia Wiktorii; ceremonia swatania; uciążliwości życia rodziny z powodu braku mężczyzny w domu.
[00:00:00, 01] AHM_PnW_1773_Czenasz_Wiktoria
Wspomnienia Wiktorii Czenasz z czasów dzieciństwa (lata 30.): zlikwidowanie gospodarstwa rolnego cioci i włączenie go do kołchozu; wywiezienie rodziny cioci; przedstawienie rodzeństwa matki; losy rodziny cioci (siostry matki); aresztowanie męża cioci w 1937 roku; zmuszanie ludności do przystąpienia do kołchozu i aresztowania; zatrudnienie rodziców Wiktorii: praca ojca na kolei, praca matki w kołchozie; aresztowanie ojca Wiktorii, osadzenie w celi milicyjnej;
[00:05:00, 01]
Pędzenie na piechotę aresztowanych, wśród nich ojca Wiktorii, z aresztu milicji do więzienia; utrudnianie przekazywania paczek żywnościowych ojcu do więzienia; transportowanie więźniów na przesłuchania; przekazanie ojcu żywności w trakcie postoju pociągu; wywiezienie ojca Wiktorii Czenasz do Norylska na Syberii;
[00:10:00, 01]
Aresztowanie ojca Wiktorii na podstawie doniesienia złożonego przez pracowników kołchozu; wysyłanie paczek dla ojca; śmierć ojca na zesłaniu z powodu dezynterii; wezwanie matki na przesłuchanie i powiadomienie jej o śmierci męża; wysiedlenie rodziny Wiktorii i innych mieszkańców do miejscowości w obwodzie winnickim; warunki mieszkaniowe;
[00:15:00, 01]
Wysyłanie listów do cioci z prośbą o zabranie z zesłania; powrót Wiktorii z zesłania; uwolnienie z zesłania wysiedlonych rodzin po wstawiennictwie u Nadieżdy Krupskiej; powrót do rodzinnego domu; przerwanie nauki w szkole z powodu choroby matki; pracą w kołchozie; wkroczenie Niemców i prace porządkowe na rzez niemieckiego wojska;
[00:20:00, 01]
Praca u Niemców i relacje z Niemkami; wywiezienie siostry Wiktorii na roboty do Niemiec; zamążpójście Wiktorii w wieku 17 lat za miejscowego tokarza; ukrywanie się przed wywiezieniem na roboty do Niemiec; nękanie rodziny przez niemieckich policjantów; prześladowania ze strony Kozaków;
[00:25:00, 01]
Refleksje na temat współczesnych czasów; edukacja Wiktorii Czenasz: rozpoczęcie nauki w polskiej szkole w wieku 6 lat, przerwanie nauki z powodu zesłania rodziny, uniemożliwienie przez władze kontynuowania nauki z powodów klasowych; praca na budowie i w kołchozie; zamieszkanie u cioci w Szarawce po powrocie z zesłania; pomaganie w pracach rolnych; zakaz przemieszczania się ludzi i sąsiedzkie donosy na milicję;
[00:30:00, 01]
Zatrudnienie matki Wiktorii w czasie zesłanie w zakładzie pakowania słomy; przedstawienie swojej polskiej rodziny; porozumiewanie się w domu w języku polskim; miejsce pochodzenia i zamieszkania najbliższej rodziny; życie religijne w Płoskirowi (obecnie Chmielnicki); funkcjonowanie kościoła podczas okupacji niemieckiej; zamknięcie kościoła i wykorzystanie budynku na magazyn zboża za czasów sowieckich; funkcjonowanie kościoła i praktyki religijne po zakończeniu wojny;
[00:35:00, 01]
Początki tworzenia kołchozów; zasady pracy w kołchozie; kolejny etap kolektywizacji: tworzenie sowchozów; praca Wiktorii Czenasz przez 35 lat w sowchozie; polepszenie warunków pracy w sowchozie;
[00:40:00, 01]
Okoliczności zamążpójścia Wiktorii; ceremonia swatania; uciążliwości życia rodziny z powodu braku mężczyzny w domu.
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: [email protected]