Polacy na Wschodzie

Streszczenie relacji z minutnikiem

[00:00:00] AHM_PnW_1724_Jakuszewa_Aleksandra_01
Wywiezienie bliskich Aleksandry Jakuszewej (rodzice matki i jej dwie siostry) na Syberię w 1940 roku; ukończenie przez matkę seminarium nauczycielskiego we Lwowie i praca w kolejnych szkołach; małżeństwo matki Aleksandry; zamordowanie siostry matki przez banderowców w latach 40.; losy bliskich, zesłanych na Syberię; aresztowanie przez władze sowieckie ojca Aleksandry w 1948 roku i zesłanie na 10 lat do Karagandy w Kazachstanie; wyjazd brata matki do Polski w ramach repatriacji w 1958 roku; namawianie przez brata do wyjazdu również siostry z sześciorgiem dzieci; przyjazd ojca z zesłania do domu do Żółkwi na przepustkę i ponowny wyjazd do Karagandy; śmierć ojca;

[00:05:00, 01]
Pozostanie matki z sześciorgiem dzieci w Żółkwi; utrzymywanie rodziny z pracy w szkole; pielęgnowanie polskości i wychowywanie dzieci w wierze katolickiej; miejsca zamieszkania i wykształcenie rodzeństwa (cztery siostry i brat); miejsce urodzenia Aleksandry Jakuszewej i miejsce pochodzenia jej matki; obchodzenie świąt katolickich w tajemnicy, w obawie przed donosicielami;

[00:10:00, 01]
Pójście matki do pracy w szkole w Żółkwi i przeprowadzenie się tam rodziny Aleksandry w 1946 roku; polskie pochodzenie matki, ukraińskie pochodzenie ojca; wspomnienie z czasów II wojny światowej; bombardowanie Lwowa w 1944 roku; edukacja Aleksandry (rozpoczęcie nauki w szkole w 1946 roku, po zakończeniu dziesięciolatki – ukończenie technikum w Kijowie, następnie wieczorowe studia na uniwersytecie we Lwowie);

[00:15:00, 01]
Ukończenie przez Aleksandrę studiów na kierunku filologicznym języka ukraińskiego; zatrudnienie się w Żółkwi na stanowisku inżyniera kontroli transportu; ukrywanie przez Polaków swojej polskości w czasach komunizmu (obawy przed represjami); wspomnienia Aleksandry z okresu wywożenia Polaków na Syberię w latach 1946-1947; wspomnienie kolegi szkolnego, który w 1958 roku wyjechał z rodzicami do Polski;

[00:20:00, 01]
Nieznane przyczyny zaniechania przez rodzinę Aleksandry wyjazdu do Polski w 1946 roku; wychowywanie dzieci w wierze katolickiej i w duchu polskości; współcześnie na Ukrainie ograniczenie dostępu do szkół z językiem polskim; nauczenie się przez Aleksandrę trzech języków (polskiego, ukraińskiego, niemieckiego); uczenie języka polskiego z elementarza kolejnego pokolenia dzieci w rodzinie przez matkę Aleksandry; inwigilowanie ludności przez władze sowieckie;

[00:25:00, 01]
Konieczność wstąpienia Aleksandry i jej siostry do komsomołu w latach szkolnych; prześladowanie przedstawicieli elit ukraińskich przez władze stalinowskie; utrudnienia w okresie nauki i startu zawodowego dla dzieci z rodzin represjonowanych; oczekiwanie przez władze donosicielstwa nawet na osoby z rodziny; organizowanie przez matkę Aleksandry dodatkowych zajęć dla dzieci mniej uzdolnionych;

[00:30:00, 01]
Uczenie dzieci w domu rodzinnym Aleksandry; trudne warunki finansowe w rodzinie Aleksandry po zesłaniu ojca (wzięcie przez matkę kredytu z banku, konfiskata przez władze różnych rzeczy w domu); wspominanie po latach dobroci matki przez koleżanki Aleksandry;

[00:00:00] AHM_PnW_1724_Jakuszewa_Aleksandra_02
Zafałszowanie historii Żółkwi w ukraińskich podręcznikach historii; działalność partyzantów ukraińskich w okolicach Żółkwi; zafałszowanie przez władze komunistyczne okoliczności śmierci Dowchanka Iliailicza, uwikłanie w zdarzenie niewinnej osoby cywilnej;

[00:05:00, 02]
Ujawnienie, przed śmiercią, przez sprawcę-ofiarę prawdy o zdarzeniu swojej żonie; odwdzięczenie się banderowców rodzinie ofiary (bezpłatne mieszkanie, zapewnienie dzieciom edukacji); przykłady prześladowania ludzi przez władze sowieckie; relacje między Polakami i Rosjanami, osiadłymi w Żółkwi w okresie władzy sowieckiej;

[00:10:00, 02]
Zagrabienie przedmiotów z domu rodzinnego Aleksandry w Rawie Ruskiej przez rosyjskich żołnierzy i ich znajomych; zatrudnianie w szkole nauczycielek Rosjanek o słabych kwalifikacjach; nieżyczliwe nastawienie Rosjan do lokalnej ludności; wspomnienie Aleksandry z czasów biedy i niedostatku (brak podstawowych środków do życia, wspomnienie pieczonych na święta placków);

[00:15:00, 02]
Przygotowywanie posiłków z dostępnych ziół, szczególnie w okresie przednówka; brak środków na ubrania dla licznej rodziny; podróż 18-letniej Aleksandry w 1958 roku do Karagandy w odwiedziny do ojca, przebywającego w karnym łagrze; dorywcza praca matki w przedszkolu w czasie wakacji szkolnych;

[00:20:00, 02]
Wspólne podróżowanie Aleksandry ze znajomą z pociągu do Karagandy i Karabasu; cudowne uzdrowienie malutkiej Aleksandry za pomocą wody z Lourdes; spotkanie Aleksandry z bratem znajomej z pociągu;

[00:25:00, 02]
Spotkanie z ojcem; powrót Aleksandry pośpiesznym pociągiem do domu do Żółkwi razem z ojcem; konieczność powrotu ojca do łagru mimo złagodzenia represji władz; zapraszanie Aleksandry do przystąpienia do partii komunistycznej w 60-tych latach; odprężenie w polityce w okresie władzy Chruszczowa.