Polacy na Wschodzie

Streszczenie relacji z minutnikiem

[00:00:00] AHM_PnW_1461_01_Kostecka_Irena
Pochodzenie Anieli Ireny Kosteckiej: data i miejsce urodzenia; Informacje o ojcu Klemensie Kosteckim, urodzonym w Wilnie w 1888 roku; zesłanie dziadka z rodziną na Syberię w 1905 roku, do Wilujska (300 km od Jakucka); informacja o sprawach gospodarczych; informacja o wydaniu w 1918 roku przez Lenina uchwały umożliwiającej zesłańcom powrót z Syberii; powrót ojca Klemensa Kosteckiego we wrześniu 1920 roku; powrót Klemensa Kosteckiego traktem na nartach; noclegi po drodze w wioskach; ucieczka przed wilkami; pomoc ludzi powracających na saniach; pokonanie 1500 km Traktu prowadzącego do Tomska;

[00:05:00, 01]
Spotkanie innych Polaków powracających z Syberii; przyjazd Klemensa Kosteckiego do Łucka, a stąd do Wilna; głód w Rosji w 1933 roku; list Klemensa Kosteckiego do ojca w 1939 roku; informacja o śmierci dziadka i członków rodziny; pozostanie Klemensa Kosteckiego w Łucku; jkończenie gimnazjum w Wilnie przez Klemensa Kosteckiego; pełnienie funkcji organisty w latach 30. w kościele w Łucku; choroba Klemensa Kosteckiego; pełnienie funkcji kościelnego w katedrze; informacje o siostrach Anieli Ireny Kosteckiej; szkoła w zamku Lubarta w Łucku; wkroczenie wojsk sowieckich w 1939 roku; przesiedlenie rodziny z domu do tzw. Akcji Katolickiej (obecnie Pałac Biskupi); aresztowanie księży w Łucku w 1940 roku; ludobójstwo Polaków dokonane przez banderowców w Gnidawie (przedmieście Łucka) w 1943 roku; ucieczka kilku rodzin do kościoła;

[00:10:00, 01]
Śmierć matki Anieli Ireny Kosteckiej na tyfus w 1944 roku; ponowny ślub ojca z w 1945 roku; wywiezienie starszej siostry Janiny na przymusowe roboty do Niemiec w 1943 roku; uniknięcie wywózki przez schronienie na wsi; aresztowania księży przez żołnierzy sowieckich w 1944 roku; aresztowanie ojca i skazanie na karę 10 lat łagrów jako wroga narodu; śmierć ojca w 1947 roku na zesłaniu; wysyłanie paczek z żywnością ojcu; informacja o macosze; uczęszczanie Anieli Ireny Kosteckiej na lekcje religii do kościoła w 1944 roku; przygotowanie dzieci do I komunii; informacje o kuzynie Jerzym Majewskim;

[00:14:03, 01]
Nauka Anieli Ireny Kosteckiej w polskiej szkole, później w szkole ukraińskiej; ukończenie 7 klas szkoły podstawowej w 1950 roku; nauka w szkole zawodowej pedagogicznej; ukończenie w 1954 roku; praca jako nauczycielka na wsi położonej 80 km od Łucka do 1957 roku; praca w charakterze sekretarza w szkole w Łucku od 1957 roku, później jako nauczycielka klas młodszych; ukończenie studiów (kierunek język rosyjski i historia) w 1966 roku; nauczanie w szkole nr 5 w Łucku; przejście na emeryturę w 1990 roku; odprawienie pierwszej mszy świętej w katedrze w Łucku w grudniu 1990 roku; pojawienie się księdza Jana Zająca; nauczanie w domu przez Anielę Irenę Kostecką pięciorga dzieci języka polskiego; w 1991 roku nauka języka polskiego w kościele; wycieczka z dziećmi do Polski; pobyt 10 dni; odrodzenie polskości na Wołyniu; propozycja księdza prałata Ludwika Kamilewskiego współorganizacji Stowarzyszenia Kultury Polskiej; organizacja stowarzyszenia – wybór na prezesa Anny Steciak; po roku objęcie funkcji prezesa przez Anielę Irenę Kostecką i pełnienie jej do 1998 roku;

[00:19:17, 01]
Działalność Stowarzyszenia Kultury Polskiej za kadencji Anieli Ireny Kosteckiej jako prezes; nauka języka polskiego dla starszych ludzi – Sybiraków; zamieranie języka polskiego na zesłaniu w łagrach; kursy języka polskiego dla ponad 300 dzieci polskich i ukraińskich; pomoc Kuratorium Oświaty z Chełmna (dostarczanie podręczników, kursy dokształcające dla nauczycieli języka polskiego); informacje o nauczycielce Danucie Rolinger; utworzenie w 1997 roku biblioteki (ponad 10 tysięcy polskich książek) przez członków stowarzyszenia; zdobywanie książek w trakcie wyjazdów do Polski; pomoc dyrektora Biblioteki Publicznej w Chełmnie; walki obronne mieszkańców wsi Przebraże przed napadami banderowców w czasie II wojny światowej; wyjazd Polaków z Przebraża do Polski; cmentarz polski w Przebrażu; wyjazd do Przebraża na cmentarz dwóch grup z Łucka; renowacja cmentarza, karczowanie drzew, postawienie krzyży drewnianych;

[00:25:53, 01]
Przyjazd Anieli Ireny Kosteckiej z koleżanką do Ołyki; odnajdywanie Polaków osiadłych w Ołyce, w tym w pałacu Radziwiłów; rejestracja 14 Polaków w celu utworzenia parafii; modlitwa „Pod Twoją obronę”; Utworzenie 12 kościołów w Zaturcach, Kiwercach, Włodzimierzu Wołyńskim, Kowlu, Maniwiczach, Chołobach; nauka języka polskiego w domu na emeryturze.

[00:00:00] AHM_PnW_1461_Kostecka_Irena_02
Pochodzenie matki; Kolonia Osadników k. Łucka; informacje o rodzicach matki; zabranie dziadka do obozu w czasie II wojny światowej; śmierć dziadka; rodzina ze strony matki; pierwsze małżeństwo matki i śmierć pierwszego męża; zamieszkanie rodziny w Łucku; wspomnienia z dzieciństwa; wspólna modlitwa wieczorna rodziny Kosteckich; tradycje wigilijne; zamknięcie kościoła w Łucku w 1946 roku; życie religijne; ślub Anieli Ireny Kosteckiej w 1960 roku, narodziny syna w 1964 roku; śmierć męża w 1966 roku;

[00:05:00, 02]
Życie w Łucku; pobyt i nauczanie po szkole zawodowej pedagogicznej przez 3 lata na wsi; okres pobytu w przedszkolu prowadzonym przez zakonnice w Łucku; śmierć matki jesienią 1942; powrót do szkoły w 1944 roku, od razu do 3 klasy; uczęszczanie do szkoły ukraińskiej, nauka w języku ukraińskim; charakterystyka szkolnictwa w Związku Radzieckim od 1943 do 1954 roku; szkoły żeńskie i męskie; spotkania koedukacyjne chłopców i dziewcząt w pałacu młodzieży;

[00:10:00, 02]
Żydzi w Łuku; istnienie gimnazjum żydowskiego w Łucku; stworzenie getta przez Niemców w czasie II wojny światowej; zabójstwo profesorów gimnazjum przez Niemców;Niemców na ludności żydowskiej w Łucku i w Połonce; pomoc żywieniowa matki Anieli Ireny Kosteckiej Żydom; opowieści policjanta w 1940 roku o dobrobycie w ZSRR; ustanowienie „pięćdniówki” za okupacji sowieckiej; szkolnictwo przed wybuchem wojny; szkolnictwo za okupacji sowieckiej; wybuch II wojny światowej;

[00:15:09, 02]
Więzienie w Łucku; wyprowadzenie i rozstrzelanie około 3 tysięcy więźniów przez NKWD; ocalenie księdza Władysława Bukowińskiego przed rozstrzelaniem; odprawianie nabożeństw upamiętniających ofiary, w rocznicę rozpoczęcia wojny III Rzeszy z ZSRR 22 czerwca; aresztowania ludności w 1942 roku i deportacje w głąb ZSRR; wspomnienie listu z zesłania o warunkach życia w łagrach;

[00:19:30, 02]
Charakterystyka wojsk sowieckich; utworzenie przez Niemców więzienia w domu katolickim dla jeńców wojennych; pomoc żywieniowa ludności jeńcom; śmierć głodowa jeńców; wywożenie zwłok do Gnidawy; wypuszczanie na wolność jeńców pochodzenia ukraińskiego;

[00:00:00] AHM_PnW_1461_Kostecka_Irena_03
Praca siostry Anieli Ireny Kosteckiej na poczcie w latach powojennych; przydział kartek na wojnie; wspomnienie rodziny; głód w okresie stalinizmu do 1954 roku; wycofanie Niemców z Łucka w kierunku miejscowości Ruchów; kuchnia polowa – częstowanie dzieci kaszą; upieczenie babki wielkanocnej z cukrem od żołnierzy;

[00:06:55, 03]
Stosunki między ludnością różnej narodowości w Łucku przed wojną; wspomnienie rzezi w 1943 roku na ludności polskiej przez UPA; napady banderowców na czeskie kolonie w miejscowości Malewo; wyjazd Polaków po wojnie; przyznanie dowodu osobistego Anieli Irenie Kosteckiej w wieku 16 lat w 1951 roku (zapis obywatelstwa polskiego); refleksja o imionach w języku polskim; praca Ireny w szkole rosyjskiej przez 38 lat;

[00:10:00, 03]
Refleksja na temat walk banderowców z narodem, z ludnością; aresztowania banderowców przez NKWD-zistów w latach powojennych; wspomnienie lejtnanta z Moskwy; poszukiwania banderowców w lesie i ich likwidacja; refleksja na temat śmierci Józefa Stalina; amnestia więźniów; wspomnienie listu z 1956 roku o skazaniu ojca i amnestii już po jego śmierci; dostrzeżenie różnicy w życiu za czasów za władzy Chruszczowa i Breżniewa; różnica w działaniu NKWD a KGB; brak zsyłek w głąb ZSRR;

[00:00:00] AHM_PnW_1461_Kostecka_Irena_04
Informacja o odznaczeniach przyznanych Anieli Irenie Kosteckiej; studia w latach 1960–66 na kierunku język rosyjski i historia; brak prześladowań za władzy komunistycznej; brak indoktrynacji komunistycznej; życie codzienne po likwidacji kartek żywnościowych w 1948 roku; pochodzenie męża (Białorusin); znajomość języka polskiego u członków rodziny Anieli Ireny Kosteckiej;

[00:04:43, 04]
Wspomnienie babci ze strony matki; historia dziadka ze strony matki, pochodzącego z bogatej rodziny pod Łuckiem, osieroconego w wieku 6 lat; utrata majątku rodzinnego przez wujka dziadka; wspomnienie babci; wspólne posiłki w domu rodzinnym Anieli Ireny Kosteckiej; karanie dzieci przez ojca za pozostawienie chleba; robienie sucharów z chleba; rozdawanie sucharów jeńcom sowieckim; kontakty z kombatantami Armii Krajowej;

[00:10:05, 04]
Wyjazdy do kościoła do Lwowa i do Krzemieńca; wspomnienie Janiny Klesznej i doktora Nowodworskiego, którzy czynili starania o kościół; odprawienie pierwszej mszy w kaplicy 15 września 1990; otwarcie muzeum w kaplicy w roku 1980.