Urodziła się w 1914 roku w Sławucie jako córka Michała i Stanisławy. Ojciec był szewcem, mama zajmowała się domem. Maria ukończyła polską szkołę w rodzinnej Sławucie. W 1933 roku jako absolwentka Instytutu Pedagogicznego w Kijowie, podjęła pracę nauczycielki matematyki w Sławucie. Mąż Marii, Antoni Jaworki był także nauczycielem w technikum w Krywiniu k. Sławuty. Mieli troje dzieci: Wandę, Ritę i Antoniego. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej Antoni Jaworski zaangażował się w działalność partyzancką (podporządkowaną Armii Czerwonej), za co został aresztowany i zastrzelony przez gestapo. Po stracie męża i ojca rodzina Jaworskich z trudem utrzymywała się przy życiu: Maria Jaworska z pomocą najstarszej córki, Wandy handlowała na bazarze. Wielką pomocą była praca zarobkowa matki, Stanisławy Zabłockiej, która polegała na wróżeniu z kart. W 1946 Maria Jaworska podjęła bezskuteczne starania o wyjazd rodziny do Polski.
Urodziła się w Sławucie w 1934 roku. Miała dwójkę rodzeństwa. Jej rodzice: Maria i Antoni byli nauczycielami. Ojciec w czasie II wojny światowej został zastrzelony przez gestapo za działalność w partyzantce. Wanda Jaworska pomagała matce w utrzymaniu rodziny handlując na bazarze.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Rodzice i rodzeństwo Marii Jaworskiej; 001 ok. 2 min
Nauka języka polskiego Marii Jaworskiej i zawody wykonywane przez rodziców; 001 ok. 3 min
Opis domu rodzinnego i wspomnienia dotyczące dziadków; 001 ok. 5 min
Studia w Instytucie Pedagogicznym w Kijowie i praca w szkole polskiej w Sławucie; 001 ok. 8 min
Powojenny wyjazd do brata stryjecznego do Polski w latach 70.; 001 ok. 10 min
Polacy wśród Ukraińców w przedwojennym Związku Radzieckim; 001 ok. 12 min
Nauczanie matematyki w przedwojennej szkole polskiej w Sławucie i kościół katolicki w Sławucie; 001 ok. 13 min
Wojenna tułaczka rodziny Jaworskich (mieszkanie w Berdyczowie, powołanie męża do wojska w 1936 roku, aresztowanie męża w 1938 roku, zwolnienie męża i praca w technikum); 001 ok. 15 min
Narracja Wandy Jaworskiej:
Wojenny los ojca (mobilizacja ojca w czasie wojny rosyjsko-niemieckiej, niewola niemiecka i ucieczka, tajne nauczanie młodzieży w Berdyczowie, aresztowanie przez Niemców w 1943 roku, śmierć ojca w Szepietówce); 001 ok. 21 min
Dzieci Marii i Antoniego Jaworskich; 001 ok. 26 min
Dalszy wojenny los rodziny Jaworskiej (zdobycie Charkowa przez Niemców, powrót z Charkowa do Berdyczowa i Sławuty, transport do Szepietówki, mieszkanie w drewnianym domu dziadków Wandy Jaworskiej w Sławucie); 001 ok. 27 min
Opowieść o dziadku Wandy Jaworskiej (przedrewolucyjne przedsiębiorstwo dziadka w Kijowie, rodzeństwo dziadka i powrót do Sławuty); 001 ok. 32 min
Praca zarobkowa dziadka i babci; 002 ok. 1 min
Praca mamy na bazarze w czasie wojny i ocalenie rodziny przez Niemców w Sławucie; 002 ok. 2 min
Kontakt z różnymi Niemcami w czasie okupacji w Sławucie; 002 ok. 7 min
Chrzest Wandy Jaworskiej w 1934 roku; 002 ok. 10 min
Praktyki religijne w latach 30. w Związku Sowieckim; 002 ok. 14 min
Otwarcie kościoła w Sławucie w czasie okupacji niemieckiej; 002 ok. 15 min
Koniec wojny w Sławucie w 1945 roku; 002 ok. 18 min
Przesiedlenie Marii Jaworskiej ze Sławuty do córki Wandy do Równego w 2006 roku (ciężkie warunki bytowe w Sławucie); 002 ok. 20 min
Przeprowadzka Wandy Jaworskiej do Równego w latach 60. (praca zawodowa i studia wieczorowe męża); 002 ok. 24 min
Praca zawodowa Wandy Jaworskiej; 002 ok. 27 min
Praca zawodowa rodzeństwa Wandy Jaworskiej; 002 ok. 29 min
Pragnienie Wandy Jaworskiej wyjazdu do Polski; 002 ok. 33 min
Polacy mieszkający w Sławucie (brak kontaktu Marii Jaworskiej z Polakami ze Sławuty, uzyskanie renty po śmierci męża Marii Jaworskiej); 002 ok. 35 min
Sowieckie represje wobec rodziców Marii Jaworskiej przed II wojną światową i powrót matki Marii Jaworskiej do swojego domu w Sławucie w czasie wojny; 002 ok. 37 min
Próba wyrzucenia rodziny Jaworskich z mieszkania w Sławucie po II wojnie światowej; 002 ok. 41 min
Rozmowa Marii Jaworskiej z oficerem NKWD i samotne utrzymywanie trójki dzieci przez Marię Jaworską; 003 ok. 1 min
Wyjazd Marii Jaworskiej do Polski w 1971 roku; 003 ok. 4 min
Brak zgody na wyjazd repatriacyjny rodziny Jaworskich w 1946 roku; 003 ok. 5 min
Aresztowanie dziadka Wandy Jaworskiej przez NKWD w 1936 roku i rehabilitacja w 1956 roku; 003 ok. 6 min
Współżycie różnych narodowości w powojennej Sławucie; 003 ok. 9 min
Pomaganie mamie w pracy na bazarze w czasie wojny i po wojnie; 003 ok. 12 min
Handel na bazarze w Sławucie w czasach niemieckich i sowieckich; 003 ok. 15 min
Żydzi w Sławucie (sąsiedzi na ul. Długiej, przyjacielskie stosunki, pożyczki od cioci Lei); 003 ok. 18 min
Relacje z Rosjanami w powojennej Sławucie; 003 ok. 22 min
Działalność Wandy Jaworskiej w Komsomole (wstąpienie do Komsomołu, agitacja młodzieży do wyjazdu do Kazachstanu w czasach Chruszczowa, praca w szkole z pionierami); 003 ok. 24 min
Działalność Wandy Jaworskiej w Partii (praca w sekretariacie kombinatu i przejście do pracy w przedszkolu); 003 ok. 28 min
Rodzice i rodzeństwo Marii Jaworskiej; 001 ok. 2 min
Nauka języka polskiego Marii Jaworskiej i zawody wykonywane przez rodziców; 001 ok. 3 min
Opis domu rodzinnego i wspomnienia dotyczące dziadków; 001 ok. 5 min
Studia w Instytucie Pedagogicznym w Kijowie i praca w szkole polskiej w Sławucie; 001 ok. 8 min
Powojenny wyjazd do brata stryjecznego do Polski w latach 70.; 001 ok. 10 min
Polacy wśród Ukraińców w przedwojennym Związku Radzieckim; 001 ok. 12 min
Nauczanie matematyki w przedwojennej szkole polskiej w Sławucie i kościół katolicki w Sławucie; 001 ok. 13 min
Wojenna tułaczka rodziny Jaworskich (mieszkanie w Berdyczowie, powołanie męża do wojska w 1936 roku, aresztowanie męża w 1938 roku, zwolnienie męża i praca w technikum); 001 ok. 15 min
Narracja Wandy Jaworskiej:
Wojenny los ojca (mobilizacja ojca w czasie wojny rosyjsko-niemieckiej, niewola niemiecka i ucieczka, tajne nauczanie młodzieży w Berdyczowie, aresztowanie przez Niemców w 1943 roku, śmierć ojca w Szepietówce); 001 ok. 21 min
Dzieci Marii i Antoniego Jaworskich; 001 ok. 26 min
Dalszy wojenny los rodziny Jaworskiej (zdobycie Charkowa przez Niemców, powrót z Charkowa do Berdyczowa i Sławuty, transport do Szepietówki, mieszkanie w drewnianym domu dziadków Wandy Jaworskiej w Sławucie); 001 ok. 27 min
Opowieść o dziadku Wandy Jaworskiej (przedrewolucyjne przedsiębiorstwo dziadka w Kijowie, rodzeństwo dziadka i powrót do Sławuty); 001 ok. 32 min
Praca zarobkowa dziadka i babci; 002 ok. 1 min
Praca mamy na bazarze w czasie wojny i ocalenie rodziny przez Niemców w Sławucie; 002 ok. 2 min
Kontakt z różnymi Niemcami w czasie okupacji w Sławucie; 002 ok. 7 min
Chrzest Wandy Jaworskiej w 1934 roku; 002 ok. 10 min
Praktyki religijne w latach 30. w Związku Sowieckim; 002 ok. 14 min
Otwarcie kościoła w Sławucie w czasie okupacji niemieckiej; 002 ok. 15 min
Koniec wojny w Sławucie w 1945 roku; 002 ok. 18 min
Przesiedlenie Marii Jaworskiej ze Sławuty do córki Wandy do Równego w 2006 roku (ciężkie warunki bytowe w Sławucie); 002 ok. 20 min
Przeprowadzka Wandy Jaworskiej do Równego w latach 60. (praca zawodowa i studia wieczorowe męża); 002 ok. 24 min
Praca zawodowa Wandy Jaworskiej; 002 ok. 27 min
Praca zawodowa rodzeństwa Wandy Jaworskiej; 002 ok. 29 min
Pragnienie Wandy Jaworskiej wyjazdu do Polski; 002 ok. 33 min
Polacy mieszkający w Sławucie (brak kontaktu Marii Jaworskiej z Polakami ze Sławuty, uzyskanie renty po śmierci męża Marii Jaworskiej); 002 ok. 35 min
Sowieckie represje wobec rodziców Marii Jaworskiej przed II wojną światową i powrót matki Marii Jaworskiej do swojego domu w Sławucie w czasie wojny; 002 ok. 37 min
Próba wyrzucenia rodziny Jaworskich z mieszkania w Sławucie po II wojnie światowej; 002 ok. 41 min
Rozmowa Marii Jaworskiej z oficerem NKWD i samotne utrzymywanie trójki dzieci przez Marię Jaworską; 003 ok. 1 min
Wyjazd Marii Jaworskiej do Polski w 1971 roku; 003 ok. 4 min
Brak zgody na wyjazd repatriacyjny rodziny Jaworskich w 1946 roku; 003 ok. 5 min
Aresztowanie dziadka Wandy Jaworskiej przez NKWD w 1936 roku i rehabilitacja w 1956 roku; 003 ok. 6 min
Współżycie różnych narodowości w powojennej Sławucie; 003 ok. 9 min
Pomaganie mamie w pracy na bazarze w czasie wojny i po wojnie; 003 ok. 12 min
Handel na bazarze w Sławucie w czasach niemieckich i sowieckich; 003 ok. 15 min
Żydzi w Sławucie (sąsiedzi na ul. Długiej, przyjacielskie stosunki, pożyczki od cioci Lei); 003 ok. 18 min
Relacje z Rosjanami w powojennej Sławucie; 003 ok. 22 min
Działalność Wandy Jaworskiej w Komsomole (wstąpienie do Komsomołu, agitacja młodzieży do wyjazdu do Kazachstanu w czasach Chruszczowa, praca w szkole z pionierami); 003 ok. 24 min
Działalność Wandy Jaworskiej w Partii (praca w sekretariacie kombinatu i przejście do pracy w przedszkolu); 003 ok. 28 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: ahm@karta.org.pl