Urodził się 8 maja 1922 w Drohobyczu (II RP) w rodzinie żydowskiej. Wczesne dzieciństwo spędził w Niegłowicach koło Jasła, gdzie jego ojciec był zatrudniony w rafinerii ropy naftowej. Po powrocie do Drohobycza jesienią 1932 rozpoczął naukę w gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza, a następnie kontynuował ją w gimnazjum im. Władysława Jagiełły, gdzie jego nauczycielem rysunku i robót ręcznych był Bruno Schulz. Do wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej w czerwcu 1941 pracował jako muzyk w kwartecie agitacyjnym. W czasie okupacji niemieckiej hitlerowcy wymordowali całą jego rodzinę. On sam pracował przymusowo w obozach w Herawce koło Drohobycza, a następnie w samym Drohobyczu, gdzie kilkakrotnie cudem uchodził z życiem. W kwietniu 1944 został przewieziony do obozu koncentracyjnego w Płaszowie, gdzie spędził pół roku. Po ewakuacji KL Płaszów został przetransportowany do obozu w Gross-Rosen, a następnie przez Buchenwald do obozu w Taucha koło Lipska, gdzie do kwietnia 1945 pracował w fabryce produkującej Panzerfausty. W „marszu śmierci” z obozu w Taucha odłączył się od kolumny więźniów. Koniec wojny zastał go w oswobodzonym przez Sowietów Freibergu koło Drezna. Pozostał tam do jesieni 1946, znalazł zatrudnienie w miejscowym domu towarowym. Następnie wraz z transportem wojsk sowieckich wrócił do ZSRR. Początkowo przebywał w Grodnie, gdzie pracował jako muzyk w orkiestrze wojskowej. Po powrocie do rodzinnego Drohobycza grał w orkiestrze kinowej oraz w restauracji. Jednocześnie podjął pracę nauczyciela w liceum muzycznym, którą kontynuował aż do emerytury. Był bohaterem dwóch filmów dokumentalnych: „Alfred Schreyer z Drohobycza” (scen. i reż. Marcin Giżycki i Małgorzata Sady, Polska, 2010) oraz „Der letze Jude von Drohobytsch” (reż. Paul Rosdy, Austria – Ukraina, 2011). Uhonorowany odznaką Zasłużony dla Kultury Polskiej, Złotym Medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis", Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Zmarł w 2015 roku.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Dzieciństwo w Niegłowicach koło Jasła. 001 ok. 1 min
Powrót do Drohobycza i nauka w gimnazjach Drohobycza (1932). 001 ok. 2 min
Historia ojca (dr chemii) i matki (farmaceutka). 001 ok. 3 min
Nauczyciel rysunku – Bruno Schulz. 001 ok. 4 min
Dwa tygodnie okupacji niemieckiej i sowiecka matura. 001 ok. 5 min
Okupacja sowiecka: praca w fabryce parafiny i w sowieckiej brygadzie agitacyjnej. 001 ok. 7 min
Wyjazd kwartetu agitacyjnego do Lwowa (05.1940) i wybuch wojny niemiecko-sowieckiej. 001 ok. 11 min
Powrót do Drohobycza (ukraińscy policjanci i polski furman). 001 ok. 15 min
Okupacja niemiecka w Drohobyczu (praca i policja bezpieczeństwa). 001 ok. 19 min
Skutki pierwszej okupacji sowieckiej. 001 ok. 21 min
Praca przy budowie garażu w SS i sadyzm. 001 ok. 23 min
Zbiórka ułomnych Żydów i rozstrzelanie w Lesie Bronickim (11.1941). 001 ok. 25 min
Największa akcja mordowania Żydów (08. 1942). 001 ok. 2 .min
Obóz pracy przymusowej w Herawce. 001 ok. 31 min
Mieszkańcy Drohobycza ratujący Żydów. 002 ok. 1 min
Dwaj Niemcy ratujący Żydów. 002 ok. 3 min
Ludność Drohobycza przed wojną. 002 ok. 10 min
Likwidacja obozów pracy w Drohobyczu i w Herawce (08.1943). 002 ok. 12 min
Kto kopał rowy dla rozstrzeliwanych? 002 ok. 14 min
Uratowanie z więzienia i przeniesienie do „dachówczarni”. 002 ok. 15 min
Rozstrzelanie matki i jej ausweis. 002 ok. 18 min
Pobyt w więzieniu w Drohobyczu i wybór specjalistów spośród więźniów. 002 ok. 20 min
Przemówienie komendanta obozu i ewakuacja do Płaszowa (04.1944). 002 ok. 23 min
Półroczny pobyt w obozie Płaszowie i komendant Amon Goth. 002 ok. 25 min
Schindler w Płaszowie i ratowanie Żydów. 002 ok. 27 min
Warunki życia w Płaszowie i ewakuacja obozu w Płaszowie. 002 ok. 30 min
Krótki pobyt w Gross-Rosen 002 ok. 32 min
Wyjazd do Buchenwaldu i dalszy transport w nieznane. 002 ok. 34 min
Praca w fabryce „Żelaznych pięści” w Taucha koło Lipska (do 04.1945). 002 ok. 36 min
„Marsz śmierci” i głód. 002 ok. 38 min
Uratowanie z marszu śmierci z obozu z Buchenwaldu. 003 ok. 1 min
Jednodniowy pobyt w obozie jenieckim dla Rosjan. 003 ok. 5 min
Spotkanie z Polakami – przymusowymi pracownikami i pomoc niemieckiego gospodarza. 003 ok. 9 min
Spotkanie ze Ślązakiem w hali sportowej i praca. 003 ok. 12 min
Przejście do nowego obozu we Freibergu i marsze śmierci. 003 ok. 14 min
Nowy obóz i sowieckie czołgi wyzwoleńcze we Freibergu. 003 ok. 17 min
Pierwsze dni po wyzwoleniu. 003 ok. 23 min
Zatrudnienie w domu handlowym w Freibergu koło Drezna. 003 ok. 26 min
Praca tłumacza u sowieckiego kapitana i powrót do Związku Radzieckiego (jesień 1946). 003 ok. 31 min
Pobyt w ziemiankach w Grodnie i granie w orkiestrze wojskowej. 003 ok. 34 min
Pobyt w Wilnie i powrót do Drohobycza. 003 ok. 36 min
Praca w filharmonii i w restauracji oraz zdobywanie wykształcenia muzycznego. 003 ok. 38 min
Czasy współczesne (dzieci). 003 ok. 41 min
Współczesna działalność w Drohobyczu i wyjazdy chóru polskiego na Dolnym Śląsku. 003 ok. 43 min
Znajomość z Jerzym Ficowskim i zainteresowanie postacią Schulza. 003 ok. 45 min
Wiesław Budzyński o Schulzu i malowidła Schulza w spiżarni Landaua. 003 ok. 51 min
Przedwojenne piosenki. 004 ok. 1 min
Gmina żydowska w Drohobyczu. 004 ok. 2 min
Spolonizowanie żydowskiej rodziny Schreyerów. 004 ok. 2 min
Znajomość języka niemieckiego. 004 ok. 5 min
Piosenka o Lesie Bronickim (polski przekład Ficowskiego). 004 ok. 6.min.
Sprawa zaginionych obrazów Schulza w spiżarni willi Landaua na ul. św. Jana. 005 ok. 1.min.
Gestapowiec Landau i czesanie jego psa. 005 ok. 23 min
Schulz w czasie wojny i zastrzelenie Schulza (19.11.1942). 005 ok. 25 min
Getto żydowskie w Drohobyczu (koniec 1942). 005 ok. 28 min
Wyjście z getta i sprzedaż kolekcji znaczków oraz wyjście z obozu. 005 ok. 30 min
Odszkodowanie za stracone mienie i za pobyt w obozach. 005 ok. 32 min
Rodzice Alfreda Schreyera (Beno Schreyer i Leontyna z domu Arzt). 006 ok. 1 min
Piłka nożna przed wojną (klub Betar Drohobycz). 006 ok. 2 min
Przedwojenne kina w Drohobyczu, corso na ul. Mickiewicza i grono nauczycielskie. 006 ok. 4 min
Sylwetka Bruno Schulza jako nauczyciela i pisarza (polszczyzna Schulza). 006 ok. 7 min
Bajki Schulza opowiadane uczniom. 006 ok. 14 min
Zaginiony „Mesjasz” Schulza. 006 ok. 20 min
Ważni nauczyciele w Drohobyczu (Mściwojowski). 006 ok. 22 min
Nieczytany Schulz, książki w domu i problemy Schulza z wydaniem swoich książek. 006 ok. 26 min
Ukraińscy i żydowscy nauczyciele w gimnazjum w Drohobyczu. 006 ok. 30 min
Wywózka trzech nauczycieli do Kazachstanu. 006 ok. 33 min
Malarz Lachowicz i jego wywózka. 006 ok. 35 min
Matura w sowieckim gimnazjum (1940). 006 ok. 37 min
Przedwojenna nauka języka ruskiego (ukraińskiego) i religii w gimnazjum. 006 ok.
39 min
Przedwojenne stosunki narodowościowe w Drohobyczu. 006 ok. 42 min
Przyjaciele i kolekcja znaczków. 007 ok. 1 min
Przedwojenne sympatie. 007 ok. 3 min
Przedstawienia w gimnazjum na rzecz Ligi Morskiej. 007 ok. 5 min
Zdolności muzyczne i nauka gry na skrzypcach. 007 ok. 8 min
Publiczne wystąpienia muzyczne. 007 ok. 10 min
Święta państwowe w szkole. 007 ok. 12 min
Rabin Drohobycza i naturalna śmierć ciotki. 007 ok. 18 min
Śmierć Piłsudskiego i żałoba w Drohobyczu. 007 ok. 19 min
Dwójki z łaciny i Jerzy Pilecki. 007 ok. 22 min
Przedwojenne piosenki (wesoła lwowska fala). 007 ok. 24 min
Przedwojenne lody, knajpy w Drohobyczu i Truskawcu. 007 ok. 28 min
Obchodzenie świąt żydowskich. 007 ok. 31 min
Synagoga w Drohobyczu. 007 ok. 39 min
Dzielnica żydowska i dom sierot w Drohobyczu. 008 ok. 1 min
Jaroszowie i dom rodzinny w Drohobyczu. 008 ok. 9 min
Przedwojenne i powojenne wycieczki. 008 ok. 13 min
Przedwojenne wakacje (Zakopane, Truskawiec). 008 ok. 15 min
Wspomnienia z Niegłowic koło Jasła – początek edukacji. 008 ok. 18 min
Bycie Żydem przed wojną… 008 ok. 21 min
Przeprowadzka do Drohobycza. 008 ok. 23 min
Obowiązek mundurków i kary cielesne. 008 ok. 25 min
Sklepy i handel w przedwojennym Drohobyczu. 008 ok. 27 min
Bieda w czasie okupacji sowieckiej i przeprowadzki wojenne. 008 ok. 31 min
Wiara w przeżycie wojny i brak wiedzy o obozach zagłady. 008 ok. 34 min
Powojenne milczenie Sowietów na temat zagłady Żydów. 008 ok. 37 min
Brak problemów ze strony NKWD i namawianie do wstąpienia do partii 008 ok.
40 min
Oglądanie zdjęć. 009 ok. 1 min
Dzieciństwo w Niegłowicach koło Jasła. 001 ok. 1 min
Powrót do Drohobycza i nauka w gimnazjach Drohobycza (1932). 001 ok. 2 min
Historia ojca (dr chemii) i matki (farmaceutka). 001 ok. 3 min
Nauczyciel rysunku – Bruno Schulz. 001 ok. 4 min
Dwa tygodnie okupacji niemieckiej i sowiecka matura. 001 ok. 5 min
Okupacja sowiecka: praca w fabryce parafiny i w sowieckiej brygadzie agitacyjnej. 001 ok. 7 min
Wyjazd kwartetu agitacyjnego do Lwowa (05.1940) i wybuch wojny niemiecko-sowieckiej. 001 ok. 11 min
Powrót do Drohobycza (ukraińscy policjanci i polski furman). 001 ok. 15 min
Okupacja niemiecka w Drohobyczu (praca i policja bezpieczeństwa). 001 ok. 19 min
Skutki pierwszej okupacji sowieckiej. 001 ok. 21 min
Praca przy budowie garażu w SS i sadyzm. 001 ok. 23 min
Zbiórka ułomnych Żydów i rozstrzelanie w Lesie Bronickim (11.1941). 001 ok. 25 min
Największa akcja mordowania Żydów (08. 1942). 001 ok. 2 .min
Obóz pracy przymusowej w Herawce. 001 ok. 31 min
Mieszkańcy Drohobycza ratujący Żydów. 002 ok. 1 min
Dwaj Niemcy ratujący Żydów. 002 ok. 3 min
Ludność Drohobycza przed wojną. 002 ok. 10 min
Likwidacja obozów pracy w Drohobyczu i w Herawce (08.1943). 002 ok. 12 min
Kto kopał rowy dla rozstrzeliwanych? 002 ok. 14 min
Uratowanie z więzienia i przeniesienie do „dachówczarni”. 002 ok. 15 min
Rozstrzelanie matki i jej ausweis. 002 ok. 18 min
Pobyt w więzieniu w Drohobyczu i wybór specjalistów spośród więźniów. 002 ok. 20 min
Przemówienie komendanta obozu i ewakuacja do Płaszowa (04.1944). 002 ok. 23 min
Półroczny pobyt w obozie Płaszowie i komendant Amon Goth. 002 ok. 25 min
Schindler w Płaszowie i ratowanie Żydów. 002 ok. 27 min
Warunki życia w Płaszowie i ewakuacja obozu w Płaszowie. 002 ok. 30 min
Krótki pobyt w Gross-Rosen 002 ok. 32 min
Wyjazd do Buchenwaldu i dalszy transport w nieznane. 002 ok. 34 min
Praca w fabryce „Żelaznych pięści” w Taucha koło Lipska (do 04.1945). 002 ok. 36 min
„Marsz śmierci” i głód. 002 ok. 38 min
Uratowanie z marszu śmierci z obozu z Buchenwaldu. 003 ok. 1 min
Jednodniowy pobyt w obozie jenieckim dla Rosjan. 003 ok. 5 min
Spotkanie z Polakami – przymusowymi pracownikami i pomoc niemieckiego gospodarza. 003 ok. 9 min
Spotkanie ze Ślązakiem w hali sportowej i praca. 003 ok. 12 min
Przejście do nowego obozu we Freibergu i marsze śmierci. 003 ok. 14 min
Nowy obóz i sowieckie czołgi wyzwoleńcze we Freibergu. 003 ok. 17 min
Pierwsze dni po wyzwoleniu. 003 ok. 23 min
Zatrudnienie w domu handlowym w Freibergu koło Drezna. 003 ok. 26 min
Praca tłumacza u sowieckiego kapitana i powrót do Związku Radzieckiego (jesień 1946). 003 ok. 31 min
Pobyt w ziemiankach w Grodnie i granie w orkiestrze wojskowej. 003 ok. 34 min
Pobyt w Wilnie i powrót do Drohobycza. 003 ok. 36 min
Praca w filharmonii i w restauracji oraz zdobywanie wykształcenia muzycznego. 003 ok. 38 min
Czasy współczesne (dzieci). 003 ok. 41 min
Współczesna działalność w Drohobyczu i wyjazdy chóru polskiego na Dolnym Śląsku. 003 ok. 43 min
Znajomość z Jerzym Ficowskim i zainteresowanie postacią Schulza. 003 ok. 45 min
Wiesław Budzyński o Schulzu i malowidła Schulza w spiżarni Landaua. 003 ok. 51 min
Przedwojenne piosenki. 004 ok. 1 min
Gmina żydowska w Drohobyczu. 004 ok. 2 min
Spolonizowanie żydowskiej rodziny Schreyerów. 004 ok. 2 min
Znajomość języka niemieckiego. 004 ok. 5 min
Piosenka o Lesie Bronickim (polski przekład Ficowskiego). 004 ok. 6.min.
Sprawa zaginionych obrazów Schulza w spiżarni willi Landaua na ul. św. Jana. 005 ok. 1.min.
Gestapowiec Landau i czesanie jego psa. 005 ok. 23 min
Schulz w czasie wojny i zastrzelenie Schulza (19.11.1942). 005 ok. 25 min
Getto żydowskie w Drohobyczu (koniec 1942). 005 ok. 28 min
Wyjście z getta i sprzedaż kolekcji znaczków oraz wyjście z obozu. 005 ok. 30 min
Odszkodowanie za stracone mienie i za pobyt w obozach. 005 ok. 32 min
Rodzice Alfreda Schreyera (Beno Schreyer i Leontyna z domu Arzt). 006 ok. 1 min
Piłka nożna przed wojną (klub Betar Drohobycz). 006 ok. 2 min
Przedwojenne kina w Drohobyczu, corso na ul. Mickiewicza i grono nauczycielskie. 006 ok. 4 min
Sylwetka Bruno Schulza jako nauczyciela i pisarza (polszczyzna Schulza). 006 ok. 7 min
Bajki Schulza opowiadane uczniom. 006 ok. 14 min
Zaginiony „Mesjasz” Schulza. 006 ok. 20 min
Ważni nauczyciele w Drohobyczu (Mściwojowski). 006 ok. 22 min
Nieczytany Schulz, książki w domu i problemy Schulza z wydaniem swoich książek. 006 ok. 26 min
Ukraińscy i żydowscy nauczyciele w gimnazjum w Drohobyczu. 006 ok. 30 min
Wywózka trzech nauczycieli do Kazachstanu. 006 ok. 33 min
Malarz Lachowicz i jego wywózka. 006 ok. 35 min
Matura w sowieckim gimnazjum (1940). 006 ok. 37 min
Przedwojenna nauka języka ruskiego (ukraińskiego) i religii w gimnazjum. 006 ok.
39 min
Przedwojenne stosunki narodowościowe w Drohobyczu. 006 ok. 42 min
Przyjaciele i kolekcja znaczków. 007 ok. 1 min
Przedwojenne sympatie. 007 ok. 3 min
Przedstawienia w gimnazjum na rzecz Ligi Morskiej. 007 ok. 5 min
Zdolności muzyczne i nauka gry na skrzypcach. 007 ok. 8 min
Publiczne wystąpienia muzyczne. 007 ok. 10 min
Święta państwowe w szkole. 007 ok. 12 min
Rabin Drohobycza i naturalna śmierć ciotki. 007 ok. 18 min
Śmierć Piłsudskiego i żałoba w Drohobyczu. 007 ok. 19 min
Dwójki z łaciny i Jerzy Pilecki. 007 ok. 22 min
Przedwojenne piosenki (wesoła lwowska fala). 007 ok. 24 min
Przedwojenne lody, knajpy w Drohobyczu i Truskawcu. 007 ok. 28 min
Obchodzenie świąt żydowskich. 007 ok. 31 min
Synagoga w Drohobyczu. 007 ok. 39 min
Dzielnica żydowska i dom sierot w Drohobyczu. 008 ok. 1 min
Jaroszowie i dom rodzinny w Drohobyczu. 008 ok. 9 min
Przedwojenne i powojenne wycieczki. 008 ok. 13 min
Przedwojenne wakacje (Zakopane, Truskawiec). 008 ok. 15 min
Wspomnienia z Niegłowic koło Jasła – początek edukacji. 008 ok. 18 min
Bycie Żydem przed wojną… 008 ok. 21 min
Przeprowadzka do Drohobycza. 008 ok. 23 min
Obowiązek mundurków i kary cielesne. 008 ok. 25 min
Sklepy i handel w przedwojennym Drohobyczu. 008 ok. 27 min
Bieda w czasie okupacji sowieckiej i przeprowadzki wojenne. 008 ok. 31 min
Wiara w przeżycie wojny i brak wiedzy o obozach zagłady. 008 ok. 34 min
Powojenne milczenie Sowietów na temat zagłady Żydów. 008 ok. 37 min
Brak problemów ze strony NKWD i namawianie do wstąpienia do partii 008 ok.
40 min
Oglądanie zdjęć. 009 ok. 1 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: [email protected]