Polacy na Wschodzie

Streszczenie relacji z minutnikiem

[00:00:00] AHM_PnW_1413_Karaszewska_Stefania_01
Pochodzenie Stefanii Karaszewskiej; praca ojca Stefana Kupczaka, ogrodnika we wsi Bajkowce u Frydberga; ukończenie pierwszej klasy szkoły podstawowej w 1939 roku; nauka języka polskiego w domu; wkroczenie wojsk sowieckich w 1939 roku; aresztowanie Frydberga i jego wypuszczenie;

[00:04:00, 01]
Życie w czasie okupacji sowieckiej; praca ojca Stefanii – Stefana Kupczaka – w kołchozie w Szlachcińcach w charakterze ogrodnika; wypędzenie rodziny Kupczaków z mieszkania przez Niemców i umieszczenie w nim rodziny niemieckiej; wspólna zabawa Stefanii z Danutą - dziewczynką z Niemiec; przyjazd rodziny niemieckiej z kilkuletnim chłopcem, bratem Danuty; zabawy dziecięce, wizyty w stajni;

[00:06:36, 01]
Bicie dzieci batogiem przez niemieckiego chłopca; bicie dzieci przez Stefanię; kryjówka Stefanii w moczarach; wezwanie ojca przez Niemców; odnalezienie Stefanii; wyprowadzenie ludności polskiej przez żołnierzy niemieckich; postać kierownika wsi Derhaga; przyjazd władz niemieckich z Tarnopola; wypuszczenie ludności; uniknięcie kary przez Stefanię;

[00:10:03, 01]
Jazda Stefanii na nartach; wspomnienie momentu wypędzenia rodziny Kupczaków z mieszkania w Szlachcińcach; spotkanie Stefanii z żołnierzem niemieckim; przyjazd rodziny na saniach do Tarnopola; wypędzenie rodziny na most; przybycie rodziny do kościoła; wojna niemiecko-sowiecka w Tarnopolu;

[00:15:30, 01]
Schronienie się wypędzonych rodzin w nowym miejscu, z inicjatywy pana Lemana; ukrywanie się ludności w piwnicy; wypędzenie przez Niemców; znalezienie nowego miejsca do schronienia dla rodzin z dziećmi; strzelanina w pobliskich koszarach; schronienie się ludności w piwnicy; strach przed wojną;

[00:20:10, 01]
Przygotowywanie posiłków dla ludności, między innymi przez Stefana Kupczaka i pana Lemana; zniszczenie budynku; ojciec Stefanii ranny w nogę; znalezienie żywności (ziemniaki); koniec wojny o Tarnopol 15 kwietnia 1944; zniszczenie budynków; przyniesienie wody dla rodzin i ich dzieci; przyniesienie żywności przez pana Lemana, ojca Stefanii i panicza;

[00:25:00, 01]
Zły stan zdrowia ojca Stefanii; powrót rodziny do Tarnopola po skończeniu wojny niemiecko-sowieckiej w mieście; widok zniszczonego i zrabowanego mieszkania; transport Stefana Kupczaka do szpitala wojennego w Szlachcińcach, a stamtąd do szpitala w Zbarażu; praca Stefanii u gospodarza w Szlachcińcach i utrzymywanie rodziny;

[00:30:00, 01]
Wspomnienie Stefanii Karaszewskiej o pracy po wojnie na kolei przez 14 lat; wspomnienie pierwszego męża, którego ojciec był Polakiem, a matka Ukrainką; wspomnienie mordu na Polakach we wsi Łozowa.

[00:00:00, 02] AHM_PnW_1413_Karaszewska_Stefania_02
Odczytywanie przez Stefanię informacji z zapisków: o pochodzeniu; o pracy ojca Stefana Kupczaka w charakterze ogrodnika; o polskiej rodzinie Kowale; o organizacji kołchozu w Szlachcińcach; o aresztowaniu Frydberga przez Sowietów i wypuszczeniu; o przyjeździe do Tarnopola i pomocy ludności wiejskiej;

[00:05:00, 02]
Pochodzenie ojca Stefana Kupczaka, który urodził się w Przemyślu; o narodzinach Stefanii we Francji, gdzie Stefan Kupczak zapoznał matkę Stefanii; powrót rodziny Kupczaków z pracy zarobkowej we Francji do Polski; zakup pola i praca Stefana Kupczaka jako ogrodnika u pana Frydberga;

[00:06:54, 02]
Pochodzenie matki z rejonu zbaraskiego; refleksja o pamięci fotograficznej; opis wyglądu domu Frydberga (rysunek na kartce); wspomnienie lat szkolnych; ukończenie pierwszej klasy szkoły polskiej; rozpoczęcie pierwszej klasy szkoły ukraińskiej;

[00:10:15, 02]
Ciąg dalszy opisu gospodarstwa Frydberga i stron rodzinnych (rysunek na kartce); opis budynków mieszkalnych rodziny Kupczaków i Kowale; wspomnienie wkroczenia Sowietów; wywiezienie rodziny Kowale w głąb ZSRR; stosunek polskiej i ukraińskiej ludności wiejskiej do pana Frydberga; osiedlenie się Frydbergów po wojnie w Tarnopolu; udział całej społeczności wiejskiej w wypuszczeniu Frydberga z rąk żołnierzy sowieckich;

[00:15:11, 02]
Refleksja o miejscowości Birki; rozróżnienie słowa województwo, zapisanie na kartce po ukraińsku; wspomnienie szkoły polskiej; nauka po polsku; refleksja o nauce języka polskiego; refleksja o prasie w języku polskim; ludność ukraińska i polska we wsi Szlachcińce; brak znajomości języka polskiego; rodziny polskie we wsi Bajkowce;

[00:20:15, 02]
Ludność żydowska w Tarnopolu, w Zbarażu; wspomnienie Stefanii o Żydówce imieniem Sara; losy rodziny Sary; opis kościoła w Bajkowcach; opis cerkwi w Szlachcińcach; wspomnienie obchodu świąt; pochodzenie ojca, który był Ukraińcem; rozmowy w domu w języku polskim; rozmowy w języku ukraińskim w czasie okupacji niemieckiej;

[00:25:46, 02]
Wspomnienie lat dziecinnych, w tym: pisanie prac w języku ukraińskim; spędzanie świąt;
wspomnienie dziadka ze strony matki i rodziny ojca;

[00:00:00, 03] AHM_PnW_1413_Karaszewska_Stefania_03
Odczytanie fragmentu pracy w języku ukraińskim, o latach dzieciństwa i koleżance Mani;

[00:07:10, 03]
Wspomnienie życia w Bajkowcach i w Szlachcińcach; wspomnienie wywożenia ludzi ze wsi Bajkowce w głąb ZSRR; wspomnienie kołchozu w Szlachcińcach; wspomnienie koleżanki z dzieciństwa – Mani;

[00:15:50, 03]
Kontynuacja odczytywania fragmentu zapisków w języku ukraińskim o koleżance Mani; tłumaczenie fragmentu na język polski – refleksja o śpiewie, koncertach, tańcach Mani, którą znali w Bajkowcach, Szlachcińcach i Łozowej; kontynuacja odczytu w języku ukraińskim; wspomnienie śmierci Mani;

[00:25:00, 03]
Stosunek żołnierzy sowieckich do kilkuletnich dziewczyn; stosunek ludności polskiej do Sowietów; rabunek bydła domowego przez Sowietów; opis krowy Bajka; trzymanie zrabowanych krów w budynkach; wspomnienie Kudery ze Szlachciniec i jego ucieczki do Ameryki; tworzenie kołchozu w Szlachcińcach;

[00:30:00, 03]
Wspomnienie ucieczki do Tarnopola rodziny w 1945; wspomnienie losów pozostałych rodzin ze Szlachciniec; wspomnienie mordu dokonanego przez UPA we wsi Łozowa;

[00:00:00, 04] AHM_PnW_1413_Karaszewska_Stefania_04
Wspomnienie choroby koleżanki Mani; odczytywanie fragmentu zapisków w języku ukraińskim o śmierci Mani; wspomnienie lat szkolnych; ukończenie czterech klas szkoły w czasie okupacji niemieckiej; nauka śpiewu, tańca; po wojnie ukończenie kolejnych trzech klas; nauka w szkole w języku ukraińskim za okupacji sowieckiej do roku 1941;

[00:06:00, 04]
Kościół w Łozowej za okupacji niemieckiej; brak kościoła na wsi za okupacji sowieckiej; uczęszczanie ludności do cerkwi; nadawanie imion rosyjskich dzieciom; refleksja na temat polsko-ukraińskiego pochodzenia; zapis po wojnie ukraińskiej narodowości w paszporcie;

[00:10:00, 04]
Stan zdrowotny ojca po wojnie; praca Stefanii w latach 1945–1946; refleksja o pozostaniu w Tarnopolu po wojnie, bez powrotu do Polski; odbudowa Tarnopola;

[00:15:07, 04]
Refleksja o charakterze religijnym; prezentacja i opis fotografii; zdjęcie psa; zdjęcie syna Saszy Karaszewskiego; odczytanie opisu w języku rosyjskim; zdjęcie ojca w Karpatach.