Polacy na Wschodzie

Streszczenie relacji z minutnikiem

[00:00:00] AHM_PnW_1409_Czubata_Irena_01
Przedstawienie się; okoliczności poznania się rodziców Ireny Czubatej; zamieszkanie z rodzicami w Tarnopolu (zatrudnienie rodziców); sytuacja osobista po wybuchu II wojny światowej: uczęszczanie do polskiej szkoły, udział w organizowaniu chóru w kościele parafialnym (zainteresowanie KGB); wyjazdy repatriacyjne z Tarnopola do Polski; śmierć matki w 1942 roku; tragiczna śmierć 15-letniego brata Adama w czasie działań frontowych w 1945 roku; udział Ireny Czubatej w społecznej odbudowie zniszczonego Tarnopola;

[00:05:00, 01]
Podjęcie pracy w fabryce krawieckiej; poślubienie w 1950 roku tarnopolskiego fotografa, Czubatego;

[00:00:00, 02] AHM_PnW_1409_Czubata_Irena_02
Miejsce urodzenia matki; ślub rodziców we Lwowie; zesłanie dwóch wujków na Syberię i cioci do Szachty w okolice Doniecka; powrót wujka Kazika do Polski; zgłoszenie się drugiego wujka do formowanej armii Andersa oraz udział w walkach pod Monte Cassino; losy wujka po zakończeniu II wojny światowej; propozycja wyjazdu do Polski; załatwianie przez Irenę Czubatą dokumentów (metryka, paszport); odwiedzanie rodziny w Kłodzku; pochodzenie dziadków ze strony matki; okoliczności poznania się rodziców Ireny Czubatej;

[00:05:00, 02]
Miejsca zatrudnienia rodziców w Tarnopolu; odwiedziny rodziny w Polsce w 1945 roku; śmierć ojca w 1947 roku; miejsce zamieszkania Ireny Czubatej i rodzinne korzenie ojca w Tarnopolu; wspomnienie z dzieciństwa: samodzielna podróż Ireny Czubatej w wieku 9 lat pociągiem do rodziny we Lwowie; podróżowanie z mamą luxtorpedą do Lwowa; chrzest Ireny Czubatej w kościele Świętej Elżbiety we Lwowie;

[00:10:00, 02]
Kwalifikacje ojca, znajomość języków; przedwojenne wakacyjne wyjazdy rodzinne i podróżowanie pociągiem; zwiedzanie polskich miast, wyjazd nad morze; relacje między Polakami mieszkającymi w Tarnopolu; koleżeńskie znajomości z dzieciństwa; edukacja Ireny Czubatej przed, w trakcie i po II wojnie światowej;

[00:15:00, 02]
Nauka języków: ukraińskiego i rosyjskiego; aktywny udział Ireny Czubatej w miejscowym życiu religijnym: prowadzenie godzinek w kościele, udział w chórze; wyburzenie kościoła parafialnego w Tarnopolu i zbudowanie domu towarowego; zburzenie domu rodzinnego Ireny Czubatej i przesiedlenie do mieszkania;

[00:20:00, 02]
Zakwaterowanie rodziny Czubatych w bloku; udział męża Ireny Czubatej w II wojnie światowej; zmiana mieszkania w 1966 roku; narodziny dwójki dzieci; śmierć męża w 1996 roku; śmierć córki; udział Ireny Czubatej w organizowaniu chóru w kościele parafialnym, w wieku 17 lat; przesłuchiwanie członków chóru przez KGB;

[00:25:00, 02]
Inwigilowanie Polaków przez pracowników KGB; zburzenie przez komunistów miejscowego kościoła parafialnego; nauczanie religii katolickiej przez jezuitów w czasie okupacji niemieckiej; po II wojnie światowej: utrudnianie odzyskania kościoła katolickiego przez władze komunistyczne; przekazanie kościoła (prawosławnym, a później greko-katolikom); różnorodność społeczności Tarnopola przed II wojną światową;

[00:30:00, 02]
Znajomi rodziców; obawy rodziców Ireny Czubatej przed wywiezieniem rodziny z Tarnopola w okresie okupacji sowieckiej; losy matki: choroba, rezygnacja z operacji i śmierć w 1942 roku; wkroczenie Niemców do Tarnopola i zakwaterowanie; rozmowy w języku niemieckim; zranienie ojca odłamkiem w nogę w czasie nalotów radzieckich i opatrzenie rany przez Niemca;

[00:35:00, 02]
Nauczanie języka niemieckiego w szkole handlowej; w czasie okupacji sowieckiej nauczanie w języku polskim i rosyjskim; żałoba w rodzinie; ciągłość pracy ojca na kolei w czasie trwania II wojny światowej; odwiedzenie ojca w pracy, rozmowa z Niemcem;

[00:40:00, 02]
Okupacja sowiecka: rabunki, nieustanne rewizje żołnierzy radzieckich, poszukających Niemców; ukrywanie się ojca w Przemyślu przed Ukraińcami bądź Rosjanami podczas I wojny światowej; stosunki między Polakami i Ukraińcami przed okupacją i po wkroczeniu Niemców do Tarnopola;

[00:45:00, 02]
Ukrywanie się Polaków przed Ukraińcami w czasie okupacji niemieckiej w okolicach Tarnopola; wyjazdy Polaków do Polski; pisanie wierszy przez Irenę Czubatą, wydrukowanie jej dwóch wierszy w albumie wydanym w 2008 roku z okazji zjazdu w Ustroniu; zainteresowanie miejscowych Kartą Polaka w celach wyjazdowych do Polski; czytanie autorskiego wiersza „Tarnopol” przez Irenę Czubatą;

[00:50:00, 02]
Refleksja z wiersza Ireny Czubatej: tęsknota za polskim Tarnopolem, za nieodległą ale daleką Ojczyzną;

[00:00:00, 03] AHM_PnW_1409_Czubata_Irena_03
Przeczytanie przez Irenę Czubatą kolejnego wiersza wydrukowanego w albumie Towarzystwa Polaków; opisanie zniszczenia Tarnopola w wyniku bombardowań w 1944 roku; ukrywanie się rodziny Ireny przez siedem tygodni w piwnicy w czasie trwania frontu; pogrzeby ofiar działań wojennych; eksmitowanie z domu rodzinnego w 1966 roku;

[00:05:00, 03]
Zmiany miejsca zamieszkania (mieszkania w Tarnopolu); wywożenie z Tarnopola młodych ludzi na roboty do Niemiec w czasie okupacji niemieckiej; nauczanie w szkole handlowej w czasie okupacji niemieckiej: nauka w języku polskim i niemieckim, lekcje religii; spotkanie Ireny Czubatej z kolegą szkolnym na zjeździe Tarnopolan; zaopatrzenie w produkty żywnościowe w czasie okupacji niemieckiej;

[00:10:00, 03]
Utracenie przez rodziców oszczędności zgromadzonych na książeczkach bankowych; dobra znajomość języka polskiego i słabsza ukraińskiego; nauczenie się porozumiewania się w języku rosyjskim po II wojnie światowej; dobrowolne opuszczanie Tarnopola przez część miejscowych Polaków;

[00:15:00, 03]
Rejestrowanie chętnych do wyjazdu do Polski; pozostanie w Tarnopolu Ireny Czubatej i jej ojca; czytanie przez Irenę Czubatą autorskich wierszy: „Powitanie w Tarnopolu” i „Spotkanie w Ustroniu”; recytowanie wierszy na spotkaniu w Ustroniu;

[00:20:00, 03]
Zacytowanie przez Irenę Czubatą tekstu przemówienia napisanego z okazji otwarcia kościoła; życie religijne Tarnopolan po zamknięciu kościoła w 1946 roku; wyjazdy do kościoła we Lwowie;

[00:25:00, 03]
Zapominanie tradycji religijnych przez młode pokolenie Tarnopolan; wyjazd Ireny Czubatej z dziećmi do kościoła w Hałuszczyńcach; ochrzczenie dzieci w kościele we Lwowie; odnawianie życia religijnego w Tarnopolu w latach 90-tych; obchodzenie katolickich świąt przez rodzinę Ireny Czubatej; tożsamość narodowa i wyznaniowa męża Ireny Czubatej; praca męża;

[00:30:00, 03]
Życie zawodowe Ireny Czubatej: zatrudnienie w fabryce krawieckiej z przerwą na wychowanie małych dzieci; przejście na rentę; nacjonalizm Rosjan zamieszkałych w Tarnopolu i na Ukrainie w obecnych czasach; zamiłowanie do muzyki; wywożenie ludzi z Tarnopola w czasie okupacji sowieckiej; oglądanie zdjęć i śpiewników sprzed lat;

[00:35:00, 03]
Kontynuowanie oglądania zdjęć, wykonanych przez męża Ireny Czubatej: przyjazd księdza z Opola, fotografia z przed wojny – Irena z bratem, zdjęcie Towarzystwa Polskiego;

[00:00:00, 04] AHM_PnW_1409_Czubata_Irena_04
Relacje z Żydami w okresie przedwojennym; wspomnienie synagogi w Tarnopolu; życie ludności żydowskiej w czasie okupacji niemieckiej: getto, ukrywanie się, przymusowe roboty, rozstrzeliwania; wysiedlanie Polaków do domów pożydowskich;

[00:05:00, 04]
Pierwsze powroty wysiedleńców do swoich domów w Tarnopolu; przygarnianie i wychowywanie dzieci żydowskich przez mieszkańców Tarnopola; wyjazd do Izraela ocalałych Żydów; okoliczności powstawania w Tarnopolu Polskiego Towarzystwa;

[00:10:00, 04]
Organizowanie Polskiego Towarzystwa, aktywny udział syna Ireny Czubatej, wybranego na prezesa towarzystwa; nauka języka polskiego w domu Ireny Czubatej (syn, wnuczki); uczestniczenie Ireny Czubatej w działalności Polskiego Towarzystwa; tęsknota za Polską;

[00:00:00, 05] AHM_PnW_1409_Czubata_Irena_05
Działalność Polskiego Towarzystwa w Tarnopolu: spotkania Polaków, koncerty, filmy, obchodzenie świąt katolickich; wspomaganie Towarzystwa przez darczyńców z Polski,; okoliczności wyboru nowego prezesa Towarzystwa; remontowanie pomieszczeń Towarzystwa;

[00:05:00, 05]
Załatwienie, przez syna Czubatej, książek polskich do biblioteki Towarzystwa; nieporozumienia związane z zarządzaniem pomieszczeń Towarzystwa.