Urodziła się w 1930 roku w Kamieniu (powiat wołożyński, województwo nowogródzkie, II RP). Rodzice posiadali niewielkie gospodarstwo rolne, na którym pracowali. Do wybuchu II wojny światowej Matylda Żdanowicz ukończyła dwie klasy szkoły w Kamieniu. Okupację sowiecką i niemiecką przeżyła w rodzinnej wsi. W wyniku bitwy stoczonej w Kamieniu w maju 1944 roku pomiędzy partyzantką sowiecką a partyzantami ze Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego, gospodarstwo rodziców Matyldy Żdanowicz uległo całkowitemu zniszczeniu. Po zakończeniu II wojny światowej rodzina Matyldy Żdanowicz zdecydowała się na wyjazd do Polski. Ona sama, po krótkim wahaniu, została ze swoim ojcem w rodzinnych stronach. W 1947 roku wyjechała do Nieświeża, gdzie ukończyła szkołę pedagogiczną. Pracowała jako nauczycielka języka rosyjskiego w szkole w Kamieniu. Wyszła za mąż za nauczyciela ze szkoły w której pracowała. Urodziła troje dzieci.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Krótki życiorys od narodzin i dzieciństwa w Kamieniu poprzez obydwie okupacje i wojnę po ukończenie edukacji po wojnie; 001, ok. 1 min
Wojna i działalność partyzantki sowieckiej w Kamieniu, egzekucja 7 osób w Kamieniu biorących udział we mszy w kościele, działalność Zgrupowania Stołpecko – Nalibockiego AK w Kamieniu; 001, ok. 3 min
Organizowanie szkolnictwa w powojennej (radzieckiej) Białorusi, sytuacja rodzinna (po wojnie i współcześnie); 001, ok.6 min
Znajomość z mężem, ślub i dzieci; 001, ok. 8 min
Rodzinne gospodarstwo rolne przed wojną, pod okupacjami i po wojnie, opieranie się rodziców przed wstąpieniem do kołchozu; 001, ok. 10 min
Pożar domu rodzinnego podczas wojny i utrata całego dobytku, ciężka sytuacja materialna po wojnie; 001, ok. 12 min
Opis szkoły w przedwojennym Kamieniu; 001, ok. 15 min
Społeczność żydowska w przedwojennym Kamieniu, organizacje młodzieżowe, m.in. Związek Strzelecki; 001, ok. 20 min
Żydzi: handel, stosunki z Polakami, konwertyta ukrywający się u księdza w kościele pod okupacją niemiecką (za jego ukrywanie Niemcy zamordowali księży); 001, ok. 23 min
Używanie w domu rodzinnym Matyldy Żdanowicz języka białoruskiego, a nie polskiego, obowiązek używania języka polskiego tylko w szkole; 001 ok. 25 min
Franciszkanie w przedwojennym Kamieniu; 001, ok. 27 min
Żydzi: rabin w Iwieńcu, wspomnienie o Żydówce Sarze - koleżance z klasy, Żydzi pod okupacją niemiecką; 002, ok. 1 min
Zaskoczenie wybuchem wojny i wkroczenie Armii Czerwonej do Kamienia, strach przed żołnierzami rosyjskimi, rzucająca się w oczy bieda i głód wśród żołnierzy; 002, ok. 3 min
Początek okupacji sowieckiej, szkolnictwo i pierwsze kołchozy; 002, ok. 7 min
Stosunki mieszkańców Kamienia z żołnierzami armii radzieckiej i urzędnikami; 002, ok. 9 min
Powojenny Kamień: kartki na żywność, kolektywizacja, nauka w Nieświeżu; 002, ok. 12 min
Śmierć Stalina – reakcje młodych ludzi; 002, ok. 14 min
Stosunek Niemców i „Rosjan” do narodowości polskiej (aspekt urzędowy); 002, ok. 15 min
Wkroczenie Niemców do Kamienia po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej w 1941; 002, ok. 18 min
Właściciel gruntów („pan”), jego gospodarstwo i ucieczka przed wkraczającą Armią Czerwoną; 002, ok. 19 min
Próba porównania dwóch okupantów, rozróżnienie „partyzantów” od „Legionów” (żołnierze Zgrupowania Stołpecko – Nalibockiego AK, wspomnienia o walkach jakie toczyli przeciwko sobie nawzajem; 002, ok. 22 min
Przedwojenna granica polsko-radziecka w Rakowie; 003, ok. 1 min
Powojenne wyjazdy mieszkańców Kamienia (w tym rodzina Matyldy Żdanowicz) do Polski, przyczyny pozostania Matyldy Żdanowicz na Białorusi; 003. ok. 2 min
Wielokrotne wyjazdy Matyldy Żdanowicz do Polski, spotkania rodzinne, zwiedzanie miejsc kultu maryjnego; 003. ok. 5 min
Wkroczenie „drugich Sowietów” i koniec II wojny światowej; 003, ok. 7 min
Szkoła pod okupacją niemiecką; 003, ok. 9 min
Praktykowanie katolicyzmu w czasach ZSRR; 003, ok. 11 min
Krótki życiorys od narodzin i dzieciństwa w Kamieniu poprzez obydwie okupacje i wojnę po ukończenie edukacji po wojnie; 001, ok. 1 min
Wojna i działalność partyzantki sowieckiej w Kamieniu, egzekucja 7 osób w Kamieniu biorących udział we mszy w kościele, działalność Zgrupowania Stołpecko – Nalibockiego AK w Kamieniu; 001, ok. 3 min
Organizowanie szkolnictwa w powojennej (radzieckiej) Białorusi, sytuacja rodzinna (po wojnie i współcześnie); 001, ok.6 min
Znajomość z mężem, ślub i dzieci; 001, ok. 8 min
Rodzinne gospodarstwo rolne przed wojną, pod okupacjami i po wojnie, opieranie się rodziców przed wstąpieniem do kołchozu; 001, ok. 10 min
Pożar domu rodzinnego podczas wojny i utrata całego dobytku, ciężka sytuacja materialna po wojnie; 001, ok. 12 min
Opis szkoły w przedwojennym Kamieniu; 001, ok. 15 min
Społeczność żydowska w przedwojennym Kamieniu, organizacje młodzieżowe, m.in. Związek Strzelecki; 001, ok. 20 min
Żydzi: handel, stosunki z Polakami, konwertyta ukrywający się u księdza w kościele pod okupacją niemiecką (za jego ukrywanie Niemcy zamordowali księży); 001, ok. 23 min
Używanie w domu rodzinnym Matyldy Żdanowicz języka białoruskiego, a nie polskiego, obowiązek używania języka polskiego tylko w szkole; 001 ok. 25 min
Franciszkanie w przedwojennym Kamieniu; 001, ok. 27 min
Żydzi: rabin w Iwieńcu, wspomnienie o Żydówce Sarze - koleżance z klasy, Żydzi pod okupacją niemiecką; 002, ok. 1 min
Zaskoczenie wybuchem wojny i wkroczenie Armii Czerwonej do Kamienia, strach przed żołnierzami rosyjskimi, rzucająca się w oczy bieda i głód wśród żołnierzy; 002, ok. 3 min
Początek okupacji sowieckiej, szkolnictwo i pierwsze kołchozy; 002, ok. 7 min
Stosunki mieszkańców Kamienia z żołnierzami armii radzieckiej i urzędnikami; 002, ok. 9 min
Powojenny Kamień: kartki na żywność, kolektywizacja, nauka w Nieświeżu; 002, ok. 12 min
Śmierć Stalina – reakcje młodych ludzi; 002, ok. 14 min
Stosunek Niemców i „Rosjan” do narodowości polskiej (aspekt urzędowy); 002, ok. 15 min
Wkroczenie Niemców do Kamienia po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej w 1941; 002, ok. 18 min
Właściciel gruntów („pan”), jego gospodarstwo i ucieczka przed wkraczającą Armią Czerwoną; 002, ok. 19 min
Próba porównania dwóch okupantów, rozróżnienie „partyzantów” od „Legionów” (żołnierze Zgrupowania Stołpecko – Nalibockiego AK, wspomnienia o walkach jakie toczyli przeciwko sobie nawzajem; 002, ok. 22 min
Przedwojenna granica polsko-radziecka w Rakowie; 003, ok. 1 min
Powojenne wyjazdy mieszkańców Kamienia (w tym rodzina Matyldy Żdanowicz) do Polski, przyczyny pozostania Matyldy Żdanowicz na Białorusi; 003. ok. 2 min
Wielokrotne wyjazdy Matyldy Żdanowicz do Polski, spotkania rodzinne, zwiedzanie miejsc kultu maryjnego; 003. ok. 5 min
Wkroczenie „drugich Sowietów” i koniec II wojny światowej; 003, ok. 7 min
Szkoła pod okupacją niemiecką; 003, ok. 9 min
Praktykowanie katolicyzmu w czasach ZSRR; 003, ok. 11 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: ahm@karta.org.pl