Portret Rywa Kac
Urodziła się w 1924 roku w Lipniszkach (powiat wołożyński, województwo nowogródzkie, II RP). Ojciec Rywy Kac był nauczycielem w żydowskiej szkole, matka zajmowała się domem. W domu rozmawiało się w jidysz, jednak Rywa Kac chodziła do szkoły polskiej. W szkole przyjaźniła się z polskimi rówieśnikami, uczestniczyła w wycieczkach do Wilna i szkolnych przedstawieniach. W rodzinnych Lipniszkach Rywę Kac zastał wybuch wojny i wkroczenie Armii Czerwonej. Wraz z wybuchem wojny niemiecko-radzieckiej wraz z miejscową młodzieżą została objęta ewakuacją na wschód. Rodzice pozostali w Lipniszkach, skąd wywiezieni zostali go getta w Iwiu, w którym zginęli. Rywa Kac trafiła do Uzbekistanu, gdzie pracowała w kołchozie i uczestniczyła w zebraniach Związku Polaków. W 1946 trafiła do Iwieńca, gdzie poznała męża Samuela Kaca, uczestnika sowieckiej partyzantki w Puszczy Nalibockiej.

opis nagrania

sygnatura: AHM_PnW_1379
data nagrania: 20.06.2009
długość nagrania: 01:03:00
kraj: Białoruś
miejscowość: Iwieniec (Iwianiec)
autor nagrania: Jóźwiak Ignacy
Kac Rywa
Streszczenie relacji z minutnikiem

Dzieciństwo w Lipniszkach: polska szkoła, wybuch wojny. 001 ok. 1 min

Ewakuacja do Uzbekistanu, dygresja na temat problemu z polszczyzną. 001 ok. 3 min

Przedwojenne Lipniszki: Polacy i Żydzi, polska szkoła i wycieczka do Wilna, zwiedzanie kościołów. 001 ok. 5 min

Rodzice. 001 ok. 9 min

Powojenne kontakty listowne z koleżankami z przedwojennych Lipniszek i stosunki polsko-żydowskie. 001 ok. 11 min

Religijność, święta katolickie i żydowskie w Lipniszkach. 001 ok. 12 min

17 września 1939: wojsko radzieckie i wrażenie jakie wywarło (samochody!) 001 ok. 16 min

Spotkanie z polskim wojskiem w 1935 w ramach spotkania szkolnego + wspomnienie żołnierzy przebywających w mieście na przepustkach. 001 ok. 18 min

Stosunek (pozytywny) czerwonoarmistów do miejscowej ludności. 001 ok. 19 min

Radziecka szkoła: lekcje po białorusku i rosyjsku, dwoje nauczycieli Polaków. 001 ok. 20 min

Komentarz syna 001 ok. 21 min

Wybuch wojny radziecko-niemieckiej, ewakuacja, śmierć rodziców, przyjazd do Iwieńca (1946). 001 ok. 22 min

Impresje na temat współczesnego Iwieńca. 001 ok. 23 min

Żydzi w powojennym Iwieńcu 001 ok. 24 min.

Przedwojenne Lipniszki: stosunki pomiędzy dziećmi polskimi i żydowskimi w szkole. Udział w szkolnych występach w góralskim stroju. Defilady na 3 maja i 11 listopada. Komentarze syna. 002 ok. 1 min

Polska szkoła: nauczyciele, lekcje śpiewu, korespondencja z dziećmi z innych miast. 002 ok. 3,5 min

Książki i gazety w przedwojennym domu (większość w jidysz), prenumerata polskiej prasy młodzieżowej („Płomyk” i „Płomyczek”). 002 ok. 7 min

Przedwojenne Lipniszki: wygląd miasteczka, podstawowe informacje. Żydowskie sklepy i pracownie, niechętny stosunek części Polaków do żydowskich sklepów. 002 ok. 9 min

Wrzesień 1939 i stosunek radzieckich władz okupacyjnych do religii. Polska szkoła – wybuch wojny przerwał budowę nowego budynku. 002 ok. 12 min

Sierpień / wrzesień 1939 i pogłoski o nadciągającej wojnie oraz reakcje (i ich brak) na wybuch wojny polsko-niemieckiej. 002 ok. 14 min

Stosunek Armii Czerwonej do ludności na zajętych terenach. 002 ok. 15 min

Przyjazd do Iwieńca po wojnie, znajomość z mężem. 002 ok. 17 min

Ewakuacja do Uzbekistanu i działalność w Związku Polskim. 002 ok. 18 min

Decyzja o pozostaniu w kraju („Ja bym wyjechała, ale maż nie chciał”). Działalność męża w partyzantce w Puszczy Nalibockiej. Komentarz syna: wspomnienia o ojcu, poszukiwania miejsc kaźni Żydów w Iwieńcu i okolicach. 002 ok. 20 min

Śmierć rodziców w 1942 w getcie w Iwiu. 002 ok. 27 min

Życie w Uzbekistanie: praca w kołchozie, koniec wojny, tęsknota za domem, decyzja o powrocie. Stosunki międzyludzkie w Uzbekistanie 002 ok. 29 min

Wycieczki do Wilna przed wojną (wybuch wojny pokrzyżował plany wycieczki do Warszawy) 002 ok. 32 min

Języki w przedwojennych Lipniszkach: polski i „prosty” 002 ok. 33 min

Zapomniane języki jidysz i polski 002 ok. 36,5 min

Żydzi w powojennym Iwieńcu. 002 ok. 38 min

fragmenty nagrania