Urodziła się 12 maja 1937 we wsi Pieckowszczyna leżącej 100 km od Mozyrza w Białoruskiej SRR wchodzącej w skład Związku Radzieckiego. Matka Stanisława z domu Zborowska urodziła się w polskiej wsi Kustownica leżącej 25 km od Mozyrza, w zubożałej polskiej rodzinie szlacheckiej. Od 1934 roku była nauczycielką. Ojciec urodził się w Pieckowszczynie, pochodził z polskiej rodziny, która przyjechała tam spod Krakowa kilka pokoleń wcześniej. Pracował jako księgowy w kołchozie. Po ślubie rodzice Mainy Szmargun zamieszkali w domu rodziców ojca. W 1937 roku ojciec został aresztowany, podobnie jak inni mężczyźni w tej wsi i nigdy nie wrócił. Okres okupacji niemieckiej (od 1941 roku) rodzina spędziła we wsi Pieckowszczyna. W 1943 roku Niemcy spalili dom i rodzina musiała przenieść się do lasu. W 1944 roku Maina Szmargun z matką i starszym bratem przenieśli się do rodziców matki do Kustownicy. Po wojnie wszyscy pracowali w kołchozie. Po skończeniu dziesięciu klas szkoły podstawowej Maina Szamrgun uczyła się jeszcze dwa lata w Mohylewie, zdobywając średnie wykształcenie. Od 1961 roku mieszkała w Mozyrzu, wyszła za mąż. Całe życie pracowała w laboratorium przy kontroli żywności. Była prezeską Związku Polaków w Mozyrzu, prowadziła zespół Mozyrzanka.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Polskie korzenie w rodzinie, pochodzenie i wykształcenie matki Mainy Szmargun, znajomość języka polskiego, dzieciństwo; 0001, od początku
Aresztowanie ojca i dwóch wujków w 1937 roku przez NKWD; 0001, ok. 4 min
Wybuch wojny, okupacja niemiecka w rodzinnej wsi, zabicie przez Niemców zwierząt domowych; 0001, ok. 5 min
Spalenie domu przez Niemców w 1943 r., życie w lesie po spaleniu domu; 0001, ok. 7 min
Powrót rodziny do Kustownicy, nauka w tamtejszej szkole; 0001, ok. 9 min
Rady babci Zofii dotyczące małżeństwa (wyjście za mąż tylko za Polaka); 0001, ok. 10 min
Praca po wojnie, samotne wychowywanie dzieci po tragicznej śmierci męża; 0001, ok. 11 min
Zbieranie podpisów pod petycją o oddanie budynku kościoła, podpisanie się Mainy Szmurgin pod petycją mimo obaw o utratę państwowej posady; 0001, ok. 12 min
Odzyskanie kościoła w 1991 roku, odrodzenie życia religijnego, pierwszy kontakt wnuków Mainy Szmargun z kościołem, życie religijne wnuków, losy dorosłych wnuków; 0001, ok. 15 min
Założenie Związku Polaków w Mozyrzu, przejęcie stanowiska prezesa Związku przez Mainę Szmargun; 0001, ok. 23 min
Zespół Mozyrzanka, częste występy w Polsce; 0001, ok. 24 min
Dzieciństwo we wsi Pieckowszczynie, pochodzenie rodziców ojca Mainy Szmargun (przyjechali spod Krakowa na te ziemie); 0002, od początku
Spalenie domu przez Niemców w 1944; 0002, ok. 2 min
Opis polskiej wsi Kustownica; 0002, ok. 4 min
Wykształcenie rodziców, matka nauczucielka w Pieckowszczynie, aresztowanie ojca przez NKWD w 1937 roku, opis krzyża na cmentarzu w Kustownicy wystawionego ofiarom aresztowań w 1937 r.; 0002, ok. 6 min
Życie po 1991 r., utworzenie Związku Polaków, zespołu Mozyrzanka, odzyskanie kościoła; 0002, ok. 12 min
Życie w Kustownicy po wojnie, śmierć matki Mainy Szmargun w 1951 roku, pozostanie pod opieką dziadków; 0002, ok. 13 min
Świętowanie niedzieli na cmentarzu przy krzyżu z powodu braku kościoła; 0002, ok. 18 min
Okupacja niemiecka, chodzenie dzieci po jedzenie do niemieckiej kuchni, zachorowanie na świerzb, metody leczenia; 0002, ok. 22 min
Spalenie wsi, wyjście z lasu i przeprowadzka rodziny do Kustownicy do domu rodziców matki Mainy Szmurgin; 0002, ok. 27 min
Wspomnienie o dziadku, ojcu matki Mainy Szmurgin; 0002, ok. 29 min
Dom dziadków w Kustownicy; 0003, od początku
Wspomnienie smaku jabłek z sadu sąsiadki; 0003, ok. 2 min
Metody wychowawcze babci Zofii; 0003, ok. 6 min
Szkoła białoruska, nauczyciele, nauka w języku białoruskim i rosyjskim, stosunki pomiędzy dziećmi polskimi i białoruskimi (przezwiska); 0003, ok. 8 min
Studia Mainy Szmargun w Mozyrzu i praca zawodowa w laboratorium kontroli żywności na różnych stanowiskach, brak przynależności do partii i Komsomołu; 0003, ok. 10 min
Wyjazd brata po zakupy spożywcze do Czarnobyla, wybuch elektrowni w Czarnobylu, ogłoszenie o wybuchu elektrowni podano kilka dni po wybuchu; 0003, ok. 13 min
Śmierć brata chorego na raka, upośledzenie umysłowe wnuków brata urodzonych po wybuchu w Czarnobylu; 0003, ok. 21 min
Zorganizowanie pochodu pierwszomajowego w Mozyrzu tuż po wybuchu elektrowni w Czarnobylu (mimo świadomości władz wobec zagrożenia napromieniowaniem); 0003, ok. 26 min
Śmiertelny wypadek męża w 1975 roku; 0003, ok. 27 min
Wspomnienie podkradania jedzenia w dzieciństwie, strach przed karą; 0003, ok. 32 min
Wywożenie dzieci nad morze po wybuchu elektrowni w Czarnobylu, podawanie leków; 0004, ok. 3 min
Zwrot kościoła w 1991 roku, remont kościoła przez ludzi, współpraca z księdzem Józefem Dziekońskim; 0004, ok. 7 min
Opinia o obecnym księdzu Tadeuszu; 0004, ok. 18 min
Zorganizowanie przez Związek Polaków nauki języka polskiego, częste wyjazdy wnuczki Julii do Polski i dobra znajomość języka Polskiego; 0004, ok. 19 min
Założenie zespołu Mozyrzanka; 0004, ok. 24 min
Występy wnuczki Mainy Szmargun z zespołem Mozyrzanka w Polsce; 0004, ok. 28 min
Strach przed ujawnianiem polskiej narodowości, konflikt w Związku Polaków na Białorusi; 0004, 35 min
Polskie korzenie w rodzinie, pochodzenie i wykształcenie matki Mainy Szmargun, znajomość języka polskiego, dzieciństwo; 0001, od początku
Aresztowanie ojca i dwóch wujków w 1937 roku przez NKWD; 0001, ok. 4 min
Wybuch wojny, okupacja niemiecka w rodzinnej wsi, zabicie przez Niemców zwierząt domowych; 0001, ok. 5 min
Spalenie domu przez Niemców w 1943 r., życie w lesie po spaleniu domu; 0001, ok. 7 min
Powrót rodziny do Kustownicy, nauka w tamtejszej szkole; 0001, ok. 9 min
Rady babci Zofii dotyczące małżeństwa (wyjście za mąż tylko za Polaka); 0001, ok. 10 min
Praca po wojnie, samotne wychowywanie dzieci po tragicznej śmierci męża; 0001, ok. 11 min
Zbieranie podpisów pod petycją o oddanie budynku kościoła, podpisanie się Mainy Szmurgin pod petycją mimo obaw o utratę państwowej posady; 0001, ok. 12 min
Odzyskanie kościoła w 1991 roku, odrodzenie życia religijnego, pierwszy kontakt wnuków Mainy Szmargun z kościołem, życie religijne wnuków, losy dorosłych wnuków; 0001, ok. 15 min
Założenie Związku Polaków w Mozyrzu, przejęcie stanowiska prezesa Związku przez Mainę Szmargun; 0001, ok. 23 min
Zespół Mozyrzanka, częste występy w Polsce; 0001, ok. 24 min
Dzieciństwo we wsi Pieckowszczynie, pochodzenie rodziców ojca Mainy Szmargun (przyjechali spod Krakowa na te ziemie); 0002, od początku
Spalenie domu przez Niemców w 1944; 0002, ok. 2 min
Opis polskiej wsi Kustownica; 0002, ok. 4 min
Wykształcenie rodziców, matka nauczucielka w Pieckowszczynie, aresztowanie ojca przez NKWD w 1937 roku, opis krzyża na cmentarzu w Kustownicy wystawionego ofiarom aresztowań w 1937 r.; 0002, ok. 6 min
Życie po 1991 r., utworzenie Związku Polaków, zespołu Mozyrzanka, odzyskanie kościoła; 0002, ok. 12 min
Życie w Kustownicy po wojnie, śmierć matki Mainy Szmargun w 1951 roku, pozostanie pod opieką dziadków; 0002, ok. 13 min
Świętowanie niedzieli na cmentarzu przy krzyżu z powodu braku kościoła; 0002, ok. 18 min
Okupacja niemiecka, chodzenie dzieci po jedzenie do niemieckiej kuchni, zachorowanie na świerzb, metody leczenia; 0002, ok. 22 min
Spalenie wsi, wyjście z lasu i przeprowadzka rodziny do Kustownicy do domu rodziców matki Mainy Szmurgin; 0002, ok. 27 min
Wspomnienie o dziadku, ojcu matki Mainy Szmurgin; 0002, ok. 29 min
Dom dziadków w Kustownicy; 0003, od początku
Wspomnienie smaku jabłek z sadu sąsiadki; 0003, ok. 2 min
Metody wychowawcze babci Zofii; 0003, ok. 6 min
Szkoła białoruska, nauczyciele, nauka w języku białoruskim i rosyjskim, stosunki pomiędzy dziećmi polskimi i białoruskimi (przezwiska); 0003, ok. 8 min
Studia Mainy Szmargun w Mozyrzu i praca zawodowa w laboratorium kontroli żywności na różnych stanowiskach, brak przynależności do partii i Komsomołu; 0003, ok. 10 min
Wyjazd brata po zakupy spożywcze do Czarnobyla, wybuch elektrowni w Czarnobylu, ogłoszenie o wybuchu elektrowni podano kilka dni po wybuchu; 0003, ok. 13 min
Śmierć brata chorego na raka, upośledzenie umysłowe wnuków brata urodzonych po wybuchu w Czarnobylu; 0003, ok. 21 min
Zorganizowanie pochodu pierwszomajowego w Mozyrzu tuż po wybuchu elektrowni w Czarnobylu (mimo świadomości władz wobec zagrożenia napromieniowaniem); 0003, ok. 26 min
Śmiertelny wypadek męża w 1975 roku; 0003, ok. 27 min
Wspomnienie podkradania jedzenia w dzieciństwie, strach przed karą; 0003, ok. 32 min
Wywożenie dzieci nad morze po wybuchu elektrowni w Czarnobylu, podawanie leków; 0004, ok. 3 min
Zwrot kościoła w 1991 roku, remont kościoła przez ludzi, współpraca z księdzem Józefem Dziekońskim; 0004, ok. 7 min
Opinia o obecnym księdzu Tadeuszu; 0004, ok. 18 min
Zorganizowanie przez Związek Polaków nauki języka polskiego, częste wyjazdy wnuczki Julii do Polski i dobra znajomość języka Polskiego; 0004, ok. 19 min
Założenie zespołu Mozyrzanka; 0004, ok. 24 min
Występy wnuczki Mainy Szmargun z zespołem Mozyrzanka w Polsce; 0004, ok. 28 min
Strach przed ujawnianiem polskiej narodowości, konflikt w Związku Polaków na Białorusi; 0004, 35 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: [email protected]
