Portret Maina Szmargun
Urodziła się 12 maja 1937 we wsi Pieckowszczyna leżącej 100 km od Mozyrza w Białoruskiej SRR wchodzącej w skład Związku Radzieckiego. Matka Stanisława z domu Zborowska urodziła się w polskiej wsi Kustownica leżącej 25 km od Mozyrza, w zubożałej polskiej rodzinie szlacheckiej. Od 1934 roku była nauczycielką. Ojciec urodził się w Pieckowszczynie, pochodził z polskiej rodziny, która przyjechała tam spod Krakowa kilka pokoleń wcześniej. Pracował jako księgowy w kołchozie. Po ślubie rodzice Mainy Szmargun zamieszkali w domu rodziców ojca. W 1937 roku ojciec został aresztowany, podobnie jak inni mężczyźni w tej wsi i nigdy nie wrócił. Okres okupacji niemieckiej (od 1941 roku) rodzina spędziła we wsi Pieckowszczyna. W 1943 roku Niemcy spalili dom i rodzina musiała przenieść się do lasu. W 1944 roku Maina Szmargun z matką i starszym bratem przenieśli się do rodziców matki do Kustownicy. Po wojnie wszyscy pracowali w kołchozie. Po skończeniu dziesięciu klas szkoły podstawowej Maina Szamrgun uczyła się jeszcze dwa lata w Mohylewie, zdobywając średnie wykształcenie. Od 1961 roku mieszkała w Mozyrzu, wyszła za mąż. Całe życie pracowała w laboratorium przy kontroli żywności. Była prezeską Związku Polaków w Mozyrzu, prowadziła zespół Mozyrzanka.

opis nagrania

sygnatura: AHM_PnW_1317
data nagrania: 19.07.2009
długość nagrania: 02:10:00
kraj: Białoruś
miejscowość: Mozyrz (Mazyr)
autor nagrania: Stopa Magdalena
Szmargun Maina
Streszczenie relacji z minutnikiem

Polskie korzenie w rodzinie, pochodzenie i wykształcenie matki Mainy Szmargun, znajomość języka polskiego, dzieciństwo; 0001, od początku

Aresztowanie ojca i dwóch wujków w 1937 roku przez NKWD; 0001, ok. 4 min

Wybuch wojny, okupacja niemiecka w rodzinnej wsi, zabicie przez Niemców zwierząt domowych; 0001, ok. 5 min

Spalenie domu przez Niemców w 1943 r., życie w lesie po spaleniu domu; 0001, ok. 7 min

Powrót rodziny do Kustownicy, nauka w tamtejszej szkole; 0001, ok. 9 min

Rady babci Zofii dotyczące małżeństwa (wyjście za mąż tylko za Polaka); 0001, ok. 10 min

Praca po wojnie, samotne wychowywanie dzieci po tragicznej śmierci męża; 0001, ok. 11 min

Zbieranie podpisów pod petycją o oddanie budynku kościoła, podpisanie się Mainy Szmurgin pod petycją mimo obaw o utratę państwowej posady; 0001, ok. 12 min

Odzyskanie kościoła w 1991 roku, odrodzenie życia religijnego, pierwszy kontakt wnuków Mainy Szmargun z kościołem, życie religijne wnuków, losy dorosłych wnuków; 0001, ok. 15 min

Założenie Związku Polaków w Mozyrzu, przejęcie stanowiska prezesa Związku przez Mainę Szmargun; 0001, ok. 23 min

Zespół Mozyrzanka, częste występy w Polsce; 0001, ok. 24 min

Dzieciństwo we wsi Pieckowszczynie, pochodzenie rodziców ojca Mainy Szmargun (przyjechali spod Krakowa na te ziemie); 0002, od początku

Spalenie domu przez Niemców w 1944; 0002, ok. 2 min

Opis polskiej wsi Kustownica; 0002, ok. 4 min

Wykształcenie rodziców, matka nauczucielka w Pieckowszczynie, aresztowanie ojca przez NKWD w 1937 roku, opis krzyża na cmentarzu w Kustownicy wystawionego ofiarom aresztowań w 1937 r.; 0002, ok. 6 min

Życie po 1991 r., utworzenie Związku Polaków, zespołu Mozyrzanka, odzyskanie kościoła; 0002, ok. 12 min

Życie w Kustownicy po wojnie, śmierć matki Mainy Szmargun w 1951 roku, pozostanie pod opieką dziadków; 0002, ok. 13 min

Świętowanie niedzieli na cmentarzu przy krzyżu z powodu braku kościoła; 0002, ok. 18 min

Okupacja niemiecka, chodzenie dzieci po jedzenie do niemieckiej kuchni, zachorowanie na świerzb, metody leczenia; 0002, ok. 22 min

Spalenie wsi, wyjście z lasu i przeprowadzka rodziny do Kustownicy do domu rodziców matki Mainy Szmurgin; 0002, ok. 27 min

Wspomnienie o dziadku, ojcu matki Mainy Szmurgin; 0002, ok. 29 min

Dom dziadków w Kustownicy; 0003, od początku

Wspomnienie smaku jabłek z sadu sąsiadki; 0003, ok. 2 min

Metody wychowawcze babci Zofii; 0003, ok. 6 min

Szkoła białoruska, nauczyciele, nauka w języku białoruskim i rosyjskim, stosunki pomiędzy dziećmi polskimi i białoruskimi (przezwiska); 0003, ok. 8 min

Studia Mainy Szmargun w Mozyrzu i praca zawodowa w laboratorium kontroli żywności na różnych stanowiskach, brak przynależności do partii i Komsomołu; 0003, ok. 10 min

Wyjazd brata po zakupy spożywcze do Czarnobyla, wybuch elektrowni w Czarnobylu, ogłoszenie o wybuchu elektrowni podano kilka dni po wybuchu; 0003, ok. 13 min

Śmierć brata chorego na raka, upośledzenie umysłowe wnuków brata urodzonych po wybuchu w Czarnobylu; 0003, ok. 21 min

Zorganizowanie pochodu pierwszomajowego w Mozyrzu tuż po wybuchu elektrowni w Czarnobylu (mimo świadomości władz wobec zagrożenia napromieniowaniem); 0003, ok. 26 min

Śmiertelny wypadek męża w 1975 roku; 0003, ok. 27 min

Wspomnienie podkradania jedzenia w dzieciństwie, strach przed karą; 0003, ok. 32 min

Wywożenie dzieci nad morze po wybuchu elektrowni w Czarnobylu, podawanie leków; 0004, ok. 3 min

Zwrot kościoła w 1991 roku, remont kościoła przez ludzi, współpraca z księdzem Józefem Dziekońskim; 0004, ok. 7 min

Opinia o obecnym księdzu Tadeuszu; 0004, ok. 18 min

Zorganizowanie przez Związek Polaków nauki języka polskiego, częste wyjazdy wnuczki Julii do Polski i dobra znajomość języka Polskiego; 0004, ok. 19 min

Założenie zespołu Mozyrzanka; 0004, ok. 24 min

Występy wnuczki Mainy Szmargun z zespołem Mozyrzanka w Polsce; 0004, ok. 28 min

Strach przed ujawnianiem polskiej narodowości, konflikt w Związku Polaków na Białorusi; 0004, 35 min

fragmenty nagrania

udostępnianie transkrypcji

W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: ahm@karta.org.pl