Urodził się 11 września 1926 w Rybczanach (10 km od Postaw) województwie wileńskim II Rzeczpospolitej Polskiej. Rodzice - Antoni i Maria pochodzili z Rybczan. Byli rolnikami, mieli 17-hektarowe gospodarstwo, w którym wychowywali jedenaścioro dzieci - dziewięciu synów i dwie córki. Rodzina była wychowywana w wierze katolickiej i głębokim patriotyzmie. Marian Bumblis skończył 5 klas w polskiej szkole podstawowej i 3 klasy w rosyjskiej. Po wojnie rodzina pozostała w rodzinnej wsi, która została włączona do Białoruskiej SRR. Gdy rodzicom odebrano ziemię i zaczęto tworzyć kołchozy, Marian Bumblis wyjechał do Postaw i zaczął się uczyć zawodu szewca. Nie chciał pracować w kołchozie. Służbę wojskową odbył w Murmańsku, gdzie umożliwiono mu naukę prowadzenia ciężkich pojazdów. Po wyjściu z wojska wrócił do Postaw i założył rodzinę. Miał dwóch synów. Pracował jako kierowca autobusu. W latach 80. Marian Bumblis aktywnie angażował się w walkę o odzyskanie kościoła w Postawach. Zajmował się także wykonywaniem betonowych krzyży nagrobnych. Jest autorem pomnika stojącego przed kościołem w Postawach.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
[00:00:00] AHM_PnW_1310_Bumblis_Marian_01
Przedstawienie siebie i najbliższej rodziny (rodzice, pochodzenie, dzieciństwo, wychowanie w patriotyzmie i religii); zagrożenie wywózką podczas okupacji sowieckiej z powodu dużego gospodarstwa;
[00:05:10]
Polska szkoła we wsi Kurty; historia wyjazdu uczniów ze szkoły na wycieczkę do Polski w nagrodę za pomoc w budowie pomnika dla pomordowanych polskich żołnierzy w latach 1918-1920; wycieczka po Wilnie, Krakowie, Katowicach, Warszawie;
[00:10:01]
Pochodzenie rodziców; wychowanie w domu licznego rodzeństwa; przedstawienie rodzeństwa i ich dalszych losów; wspomnienie o nauczycielu Józefie Supłoniu i księdzu Bolesławie Maciejewskim; opis egzekucji księdza podczas okupacji niemieckiej;
[00:15:00]
Opis domu rodzinnego, jedzenia, codziennych prac;
[00:20:00]
Nauka różnych zawodów przez braci Mariana Bumblisa; kilkudniowe wizyty krawca w domu państwa Bumblisów w celu uszycia ubrań licznej rodzinie;
[00:25:00]
Opis wyrabiania farb z kory i liści drzew i farbowania ubrań;
[00:30:01]
Opis zasłyszanych historii o mordowaniu polskich oficerów w Katyniu;
[00:35:00]
Wejście żołnierzy sowieckich, niszczenie krzyży, zamykanie kościołów;
[00:40:00]
Deportacje rodzin na Sybir; groźba wywiezienia rodziny Mariana Bumblisa do ZSRR w 1941; okupacja niemiecka (kontyngenty, wywożenie na roboty przymusowe do Niemiec); powstanie getta żydowskiego w Postawach; egzekucje;
[00:45:03]
Stosunek Mariana Bumblisa do społeczności żydowskiej;
[00:00:00] AHM_PnW_1310_Bumblis_Marian_02
Tworzenie kołchozów; losy rodziny po śmierci ojca w 1940;
[00:05:02]
Losy powojenne Mariana Bumblisa (wyjazd do Postaw w 1948 i nauka zawodu szewca, odbycie służby wojskowej w Murmańsku); udział brata w partyzantce akowskiej; jego dalsze losy w Polsce; wystawienie przez Mariana Bumblisa krzyży na mogile zamordowanych polskich żołnierzy Armii Krajowej pod Naroczą;
[00:15:03]
Służba wojskowa po wojnie (nauka, awans na sierżanta; zdanie prawa jazdy i wyuczenie się zawodu kierowcy); godzenie nauki w szkole i pracy kierowcy autobusu; założenie rodziny, dzieci, choroba żony; dalsze losy dzieci i wnuków;
[00:20:04]
Budowa w latach 20. we wsi pomnika polskich żołnierzy poległych w wojnie polsko-bolszewickiej; próby zniszczenia go przez bolszewików we wrześniu 1939;
[00:25:01]
Zamknięcie kościoła w Postawach po wojnie przez władze białoruskie;
[00:30:00]
Represje władzy wobec katolików modlących się przed zamkniętym budynkiem kościoła (wezwanie milicji, aresztowanie, sprawy sądowe i nakładanie kar pieniężnych); próby odzyskania kościoła w Postawach przez mieszkańców – wysyłanie pism do Moskwy (lata 80.);
[00:35:01]
Oddanie kościoła, remont budynku; historia wykorzystywania po wojnie budynku kościoła jako magazynu na len, potem otwarcia fabryki części samolotów;
[00:40:04]
Budowanie przez Mariana Bumblisa pomników nagrobnych dla polskich żołnierzy i księży; renowacja istniejących pomników w rodzinnych stronach; wspomnienie aresztowania i rozstrzelania polskiego księdza przez okupantów niemieckich;
[00:45:03]
Historia postawienia pomnika przed kościołem w Postawach w 2000 roku.
[00:00:00] AHM_PnW_1310_Bumblis_Marian_01
Przedstawienie siebie i najbliższej rodziny (rodzice, pochodzenie, dzieciństwo, wychowanie w patriotyzmie i religii); zagrożenie wywózką podczas okupacji sowieckiej z powodu dużego gospodarstwa;
[00:05:10]
Polska szkoła we wsi Kurty; historia wyjazdu uczniów ze szkoły na wycieczkę do Polski w nagrodę za pomoc w budowie pomnika dla pomordowanych polskich żołnierzy w latach 1918-1920; wycieczka po Wilnie, Krakowie, Katowicach, Warszawie;
[00:10:01]
Pochodzenie rodziców; wychowanie w domu licznego rodzeństwa; przedstawienie rodzeństwa i ich dalszych losów; wspomnienie o nauczycielu Józefie Supłoniu i księdzu Bolesławie Maciejewskim; opis egzekucji księdza podczas okupacji niemieckiej;
[00:15:00]
Opis domu rodzinnego, jedzenia, codziennych prac;
[00:20:00]
Nauka różnych zawodów przez braci Mariana Bumblisa; kilkudniowe wizyty krawca w domu państwa Bumblisów w celu uszycia ubrań licznej rodzinie;
[00:25:00]
Opis wyrabiania farb z kory i liści drzew i farbowania ubrań;
[00:30:01]
Opis zasłyszanych historii o mordowaniu polskich oficerów w Katyniu;
[00:35:00]
Wejście żołnierzy sowieckich, niszczenie krzyży, zamykanie kościołów;
[00:40:00]
Deportacje rodzin na Sybir; groźba wywiezienia rodziny Mariana Bumblisa do ZSRR w 1941; okupacja niemiecka (kontyngenty, wywożenie na roboty przymusowe do Niemiec); powstanie getta żydowskiego w Postawach; egzekucje;
[00:45:03]
Stosunek Mariana Bumblisa do społeczności żydowskiej;
[00:00:00] AHM_PnW_1310_Bumblis_Marian_02
Tworzenie kołchozów; losy rodziny po śmierci ojca w 1940;
[00:05:02]
Losy powojenne Mariana Bumblisa (wyjazd do Postaw w 1948 i nauka zawodu szewca, odbycie służby wojskowej w Murmańsku); udział brata w partyzantce akowskiej; jego dalsze losy w Polsce; wystawienie przez Mariana Bumblisa krzyży na mogile zamordowanych polskich żołnierzy Armii Krajowej pod Naroczą;
[00:15:03]
Służba wojskowa po wojnie (nauka, awans na sierżanta; zdanie prawa jazdy i wyuczenie się zawodu kierowcy); godzenie nauki w szkole i pracy kierowcy autobusu; założenie rodziny, dzieci, choroba żony; dalsze losy dzieci i wnuków;
[00:20:04]
Budowa w latach 20. we wsi pomnika polskich żołnierzy poległych w wojnie polsko-bolszewickiej; próby zniszczenia go przez bolszewików we wrześniu 1939;
[00:25:01]
Zamknięcie kościoła w Postawach po wojnie przez władze białoruskie;
[00:30:00]
Represje władzy wobec katolików modlących się przed zamkniętym budynkiem kościoła (wezwanie milicji, aresztowanie, sprawy sądowe i nakładanie kar pieniężnych); próby odzyskania kościoła w Postawach przez mieszkańców – wysyłanie pism do Moskwy (lata 80.);
[00:35:01]
Oddanie kościoła, remont budynku; historia wykorzystywania po wojnie budynku kościoła jako magazynu na len, potem otwarcia fabryki części samolotów;
[00:40:04]
Budowanie przez Mariana Bumblisa pomników nagrobnych dla polskich żołnierzy i księży; renowacja istniejących pomników w rodzinnych stronach; wspomnienie aresztowania i rozstrzelania polskiego księdza przez okupantów niemieckich;
[00:45:03]
Historia postawienia pomnika przed kościołem w Postawach w 2000 roku.
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: [email protected]
galeria
11fotografii
