Urodziła się 16 maja 1925 w Żakach koło Łyntup. Rodzice – Maria z domu Siemaszko oraz ojciec Józef Gajlun posiadali 9-hekatrowe gospodarstwo. Pracowali też w majątku Józefa Byszewskiego. Zofia Jarosz miała dwie siostry: Marię i Felicję oraz brata Bronisława. Ukończyła cztery klasy polskiej szkoły powszechnej w Ażurojściach. Po wojnie pracowała w kołchozie i w sowchozie, gdzie zajmowała się końmi i bydłem.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
[00:00:00] AHM_PnW_ Jarosz_Zofia_1308_01
Data i miejsce urodzenia; szkolny wierszyk; początek wojny; ciągłe zmiany okupanta; rodzice rozmówczyni; gospodarstwo rodziców; budowa kościoła w Łyntupach przez pana Byszewskiego;
[00:05:00, 01]
Historia o przyczynach budowy kościoła; rozbiórka starego kościoła; robotnicy przy kościele i w polu; zmiana technologii przy uprawach; drewniana socha;
[00:10:00, 01]
Dzielenie czasu między szkołę i pracę w polu; problemy rozmówczyni z ręczną robotą przy tkaninach; droga do szkoły; zbieranie i sprzedawanie ziół;
[00:15:00, 01]
Robótki rozmówczyni; nauka szycia w szkole i pomiędzy koleżankami; wywózki na Syberię z okolicy; kino i filmy; budynek szkoły;
[00:20:00, 01]
Zakup przyborów szkolnych; rodzeństwo rozmówczyni; nauka brata; spalenie szkoły i młyna przez sowieckich partyzantów; oswobodzenie Białorusi i mordy Niemców;
[00:25:00, 01]
Nauka najstarszej siostry za cara w domu; nauka reszty rodzeństwa; język polski i białoruski w domu; szkolna biblioteczka; „Potop” i książka o Napoleonie;
[00:30:00, 01]
„Chłopi” w biblioteczce szkolnej; nauczyciele szkolni; wkroczenie Sowietów w 1939; prześladowania sowieckie;
[00:35:00, 01]
Kościół za okupacji; oczekiwanie na nowego kapłana; droga na kolanach Władysława Koszyka do biskupa wileńskiego; zaradność ks. Jana Siatkiewicza;
[01, 00:40:05]
Prześladowanie religijnych dzieci po wojnie; indoktrynacja sowiecka; współczesna religijność na Białorusi; religijność w szkole przed wojną; surowy nauczyciel w Bórnicy;
[01, 00:45:18]
Niemcy i Litwini; zamordowani mieszkańcy Żak; mord cywilów za zabójstwo trzech Niemców; żebranie wdów i sierot po zamordowanych; życie za rentę i gospodarstwo rozmówczyni;
[00:00:00] Jarosz_Zofia_AHM_PnW_1308_02
Brak pijaństwa przed wojną; uroczystości przedwojenne; historia o św. Wojciechu; pieśni religijne o św. Jerzym i św. Wojciechu na wiosnę; Żydzi w Łyntupach;
[00:05:00, 02]
Sklepy żydowskie; rozstrzelanie Żydów łyntupeckich; miasto rejonowe Postawa; ukrywający się Żydzi i ich wyjazdy do Izraela;
[00:10:00, 02]
Wygląd wojska niemieckiego; dziecięcy strach przed Niemcami; zakładanie kołchozu; pierwsza wypłata z kołchozu;
[00:15:00, 02]
Zmiana poziomu życia; praca w kołchozie przy koniach; praca przy bydle; trud pracy w kołchozie; przyczyna niewyjścia za mąż;
[00:20:00, 02]
Pomoc na emeryturze; problemy z chodzeniem rozmówczyni; odwiedziny księdza w święta; niechęć ludzi do kołchozów; pobożny Władysław Koszyk;
[00:25:00, 02]
Wyjazdy do Polski po wojnie; przyczyna niewyjechania z Żaków; śmierć rodziców; proboszcz staruszek; Józef Byszewski i jego losy w czasie wojny; pałac Byszewskich;
[02, 00:30:00]
Zamożność Byszewskiego; rodzina Byszewskiego; przyjazdy Byszewskiego do kościoła; Edward Kątkowski; mord Sowietów na żonie Kątkowskiego;
[02, 00:35:10]
Siostra Kątkowskiego - Niemka; ubiór Byszewskiego; współczesne picie alkoholu; obchody Bożego Narodzenia;
[02, 00:40:05]
Zniszczenie dzwonu kościelnego przez Niemców; obchody Wielkanocy; barwienie jajek i pieczenie ciast; polski sąsiad rozmówczyni; wizyty u ciotki w Polsce;
[02, 00:45:38]
Ludność z okolicy i znajomi na Warmii; zamożność i rolnictwo w Polsce; śmierć bliskich w Polsce.
[00:00:00] AHM_PnW_ Jarosz_Zofia_1308_01
Data i miejsce urodzenia; szkolny wierszyk; początek wojny; ciągłe zmiany okupanta; rodzice rozmówczyni; gospodarstwo rodziców; budowa kościoła w Łyntupach przez pana Byszewskiego;
[00:05:00, 01]
Historia o przyczynach budowy kościoła; rozbiórka starego kościoła; robotnicy przy kościele i w polu; zmiana technologii przy uprawach; drewniana socha;
[00:10:00, 01]
Dzielenie czasu między szkołę i pracę w polu; problemy rozmówczyni z ręczną robotą przy tkaninach; droga do szkoły; zbieranie i sprzedawanie ziół;
[00:15:00, 01]
Robótki rozmówczyni; nauka szycia w szkole i pomiędzy koleżankami; wywózki na Syberię z okolicy; kino i filmy; budynek szkoły;
[00:20:00, 01]
Zakup przyborów szkolnych; rodzeństwo rozmówczyni; nauka brata; spalenie szkoły i młyna przez sowieckich partyzantów; oswobodzenie Białorusi i mordy Niemców;
[00:25:00, 01]
Nauka najstarszej siostry za cara w domu; nauka reszty rodzeństwa; język polski i białoruski w domu; szkolna biblioteczka; „Potop” i książka o Napoleonie;
[00:30:00, 01]
„Chłopi” w biblioteczce szkolnej; nauczyciele szkolni; wkroczenie Sowietów w 1939; prześladowania sowieckie;
[00:35:00, 01]
Kościół za okupacji; oczekiwanie na nowego kapłana; droga na kolanach Władysława Koszyka do biskupa wileńskiego; zaradność ks. Jana Siatkiewicza;
[01, 00:40:05]
Prześladowanie religijnych dzieci po wojnie; indoktrynacja sowiecka; współczesna religijność na Białorusi; religijność w szkole przed wojną; surowy nauczyciel w Bórnicy;
[01, 00:45:18]
Niemcy i Litwini; zamordowani mieszkańcy Żak; mord cywilów za zabójstwo trzech Niemców; żebranie wdów i sierot po zamordowanych; życie za rentę i gospodarstwo rozmówczyni;
[00:00:00] Jarosz_Zofia_AHM_PnW_1308_02
Brak pijaństwa przed wojną; uroczystości przedwojenne; historia o św. Wojciechu; pieśni religijne o św. Jerzym i św. Wojciechu na wiosnę; Żydzi w Łyntupach;
[00:05:00, 02]
Sklepy żydowskie; rozstrzelanie Żydów łyntupeckich; miasto rejonowe Postawa; ukrywający się Żydzi i ich wyjazdy do Izraela;
[00:10:00, 02]
Wygląd wojska niemieckiego; dziecięcy strach przed Niemcami; zakładanie kołchozu; pierwsza wypłata z kołchozu;
[00:15:00, 02]
Zmiana poziomu życia; praca w kołchozie przy koniach; praca przy bydle; trud pracy w kołchozie; przyczyna niewyjścia za mąż;
[00:20:00, 02]
Pomoc na emeryturze; problemy z chodzeniem rozmówczyni; odwiedziny księdza w święta; niechęć ludzi do kołchozów; pobożny Władysław Koszyk;
[00:25:00, 02]
Wyjazdy do Polski po wojnie; przyczyna niewyjechania z Żaków; śmierć rodziców; proboszcz staruszek; Józef Byszewski i jego losy w czasie wojny; pałac Byszewskich;
[02, 00:30:00]
Zamożność Byszewskiego; rodzina Byszewskiego; przyjazdy Byszewskiego do kościoła; Edward Kątkowski; mord Sowietów na żonie Kątkowskiego;
[02, 00:35:10]
Siostra Kątkowskiego - Niemka; ubiór Byszewskiego; współczesne picie alkoholu; obchody Bożego Narodzenia;
[02, 00:40:05]
Zniszczenie dzwonu kościelnego przez Niemców; obchody Wielkanocy; barwienie jajek i pieczenie ciast; polski sąsiad rozmówczyni; wizyty u ciotki w Polsce;
[02, 00:45:38]
Ludność z okolicy i znajomi na Warmii; zamożność i rolnictwo w Polsce; śmierć bliskich w Polsce.
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: [email protected]