Urodził się 8 listopada 1927 we wsi Kamień w woj. nowogródzkim w II RP, jako jedne z pięciu dzieci Antoniego oraz Anastazji Wierzbickich, w rodzinie rolników. Rodzice pracowali na roli, w niewielkim gospodarstwie. Przed wojną Jan Wierzbicki ukończył sześć klas w szkole podstawowej w Kamieniu. Całą wojnę spędził w Kamieniu, przeżył okupację sowiecką i niemiecką. Po wojnie rodzina nie zdecydowała się na wyjazd do Polski. Józef Wierzbicki ożenił się w 1952 roku, miał czwórkę dzieci – dwie córki oraz dwóch synów. Zajmował się głównie pracą w leśnictwie. Pracował również w kołchozie w składzie ziarna oraz jako brygadier. W 1987 roku przeszedł na emeryturę. Włączył się aktywnie w odbudowę miejscowego kościoła.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Dzieciństwo, dom, rodzina w przedwojennym Kamieniu, gospodarstwo rolne rodziców, szkoła podstawowa, mieszkańcy wsi – większość Polaków, używanie języka polskiego i białoruskiego w potocznej mowie; 001, od początku
Wybuch II wojny światowej we wrześniu 1939 r., ukrywanie się przed bombardowaniem w piwnicach majątku Howorki, wkroczenie Sowietów; 001, 3 min
Okupacja sowiecka, nauka języka rosyjskiego w szkole, aresztowania i deportacje na Sybir, 001; 6 min
Działalność polskiej partyzantki (Zgrupowanie Stołpecko-Nalibockie AK „Legiony”) i sowieckiej; 001, 10 min
Opowieść o Zdzisławie Nurkiewiczu – dowódcy „Legionów”; 001, ok. 14 min
Okupacja niemiecka, starcie „Legionów” z partyzantką sowiecką w Kamieniu Stołpeckim; 001, ok. 17 min
Próba zastrzelenia Jana Wierzbickiego przez żołnierzy niemieckich, omyłkowe wzięcie za partyzanta i ostrzelanie go na drodze; 001, ok. 21 min
Partyzanci sowieccy – nocne wizyty po domach, okradanie ludności cywilnej z żywności, odzieży i innych rzeczy; 001, 22 min
Wywożenie ludności do Niemiec na roboty przymusowe podczas okupacji niemieckiej; 001, 23 min
Powojenne losy dowódcy „Legionów” Zdzisława Nurkiewicza ps. Noc w Polsce; 001, 25 min
Pomoc „Legionom” udzielona przez Sergiusza Howorko, syna właściciela majątku w Kamieniu; 001, ok. 27 min
Partyzanci, palenie wsi za pomaganie partyzantom; 001, 29 min
Okupacja niemiecka, egzekucje Polaków, terror; 002, od początku
Organizowanie się oddziałów partyzantów sowieckich; 002, 3 min
Powstanie w Iwieńcu w 1943; 002, 7 min
Życie codzienne po wojnie, powstawanie kołchozów, zmuszanie ludzi do zapisywania się do kołchozu, bieda po wojnie; 002, 11 min
Życie rodzinne po wojnie, ślub, dzieci, zatrudnienie w leśnictwie, zmuszenie do pracy w kołchozie na stanowisku brygadiera; 002, 15 min
Odbudowa kościoła przez miejscową ludność w latach 80., pomoc lokalnego przewodniczącego rady wiejskiej; 002, ok. 19 min
Żydzi podczas okupacji niemieckiej, stosunki polsko-żydowskie, ukrywanie Żydów przez miejscowego księdza, Holokaust; 002, ok. 20 min
Organizacja w terenie polskich „Legionów”, pojawienie się na Nowogródczyźnie Zdzisława Nurkiewicza; 002, ok. 23 min
Wójtowie i sołtysi współpracujący z władzą niemiecką, np. przy przekazywaniu kontyngentów żywnościowych; 002, ok. 27 min
Spalenie wsi Kamień przez sowieckich partyzantów, próba uratowania dobytku z palącego się domu Jana Wierzbickiego; 002, ok. 32 min
Dzieciństwo, dom, rodzina w przedwojennym Kamieniu, gospodarstwo rolne rodziców, szkoła podstawowa, mieszkańcy wsi – większość Polaków, używanie języka polskiego i białoruskiego w potocznej mowie; 001, od początku
Wybuch II wojny światowej we wrześniu 1939 r., ukrywanie się przed bombardowaniem w piwnicach majątku Howorki, wkroczenie Sowietów; 001, 3 min
Okupacja sowiecka, nauka języka rosyjskiego w szkole, aresztowania i deportacje na Sybir, 001; 6 min
Działalność polskiej partyzantki (Zgrupowanie Stołpecko-Nalibockie AK „Legiony”) i sowieckiej; 001, 10 min
Opowieść o Zdzisławie Nurkiewiczu – dowódcy „Legionów”; 001, ok. 14 min
Okupacja niemiecka, starcie „Legionów” z partyzantką sowiecką w Kamieniu Stołpeckim; 001, ok. 17 min
Próba zastrzelenia Jana Wierzbickiego przez żołnierzy niemieckich, omyłkowe wzięcie za partyzanta i ostrzelanie go na drodze; 001, ok. 21 min
Partyzanci sowieccy – nocne wizyty po domach, okradanie ludności cywilnej z żywności, odzieży i innych rzeczy; 001, 22 min
Wywożenie ludności do Niemiec na roboty przymusowe podczas okupacji niemieckiej; 001, 23 min
Powojenne losy dowódcy „Legionów” Zdzisława Nurkiewicza ps. Noc w Polsce; 001, 25 min
Pomoc „Legionom” udzielona przez Sergiusza Howorko, syna właściciela majątku w Kamieniu; 001, ok. 27 min
Partyzanci, palenie wsi za pomaganie partyzantom; 001, 29 min
Okupacja niemiecka, egzekucje Polaków, terror; 002, od początku
Organizowanie się oddziałów partyzantów sowieckich; 002, 3 min
Powstanie w Iwieńcu w 1943; 002, 7 min
Życie codzienne po wojnie, powstawanie kołchozów, zmuszanie ludzi do zapisywania się do kołchozu, bieda po wojnie; 002, 11 min
Życie rodzinne po wojnie, ślub, dzieci, zatrudnienie w leśnictwie, zmuszenie do pracy w kołchozie na stanowisku brygadiera; 002, 15 min
Odbudowa kościoła przez miejscową ludność w latach 80., pomoc lokalnego przewodniczącego rady wiejskiej; 002, ok. 19 min
Żydzi podczas okupacji niemieckiej, stosunki polsko-żydowskie, ukrywanie Żydów przez miejscowego księdza, Holokaust; 002, ok. 20 min
Organizacja w terenie polskich „Legionów”, pojawienie się na Nowogródczyźnie Zdzisława Nurkiewicza; 002, ok. 23 min
Wójtowie i sołtysi współpracujący z władzą niemiecką, np. przy przekazywaniu kontyngentów żywnościowych; 002, ok. 27 min
Spalenie wsi Kamień przez sowieckich partyzantów, próba uratowania dobytku z palącego się domu Jana Wierzbickiego; 002, ok. 32 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: ahm@karta.org.pl