Urodził się 2 stycznia 1925 we wsi Sorochen (obwód żytomierski Ukraińskiej SRR). W 1929 roku jego ojciec za odmowę wstąpienia do kołchozu został wysłany na daleką Północ. Uciekł z zesłania, został zatrzymany i zesłany na Syberię. Matka Zygmunta Wengłowskiego z dziećmi została wyrzucona z gospodarstwa i wysiedlona do sąsiedniej wsi. Ostatnią wiadomość od ojca Zygmunt Wengłowski otrzymał w 1936 roku. Zygmunt Wengłowski chodził kolejno do szkoły polskiej, niemieckiej i ukraińskiej, zaś w 1940 roku rozpoczął naukę w technikum w Żytomierzu. W kwietniu 1944 roku zapisał się na ochotnika do 1 Armii Wojska Polskiego stacjonującej w Żytomierzu i doszedł z nią pod Warszawę, gdzie obserwował toczące się po drugiej stronie Wisły powstanie warszawskie. W 1945 roku został skierowany do szkoły oficerskiej w Modlinie, po jej ukończeniu stacjonował w Śremie pod Poznaniem, a w 1946 roku trafił do szkoły oficerskiej w Moskwie. W 1949 roku nie zgodził się na przyjęcie obywatelstwa polskiego i został przeniesiony do Armii Czerwonej, gdzie dosłużył się wysokiego stopnia oficerskiego. Był prezesem Związku Kombatantów.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Część autobiograficzna; aresztowanie ojca i wysłanie go na Syberię; rozkułaczenie rodziców; matka wysiedlona z gospodarstwa, osiedlenie się w Jabłonnem, potem w Gruntahl; szkoła niemiecka; 001 ok. 1 min
Głód w szkole w 1932 roku; historia represji ojca; rodzina ze strony ojca i matki, represje w rodzinie; 001 ok. 4 min
Wieś rodzinna, kościół w Jabłonnem; praktyki religijne w domu; bieda; refleksje o represjach; 001 ok. ok. 10 min
Oglądanie artykułów na temat Związku Kombatantów; pierwsza spowiedź pod okupacją niemiecką; 001 ok. 17. min
Wielki Głód, chodzenie na żebry; kolektywizacja, matka pracująca w kołchozie; historia maszyny do szycia; 001 ok. 20 min
Wioska rodzinna, Seroczyn, polsko-niemiecko-żydowska; refleksja o represjach; dokładna historia zsyłki ojca; 001 ok. 27 min
Polska szkoła w Jabłonnem; tułaczka rodziny; początek wojny. 001 ok. 32 min
Rozstrzeliwanie Żydów; 001 ok. 40 min
Wywózki do Niemiec, symulowanie choroby przez siostrę; zapisanie się do szkoły, by uniknąć wywózki; Niemiec, który ostrzegł ich przed wywózką; 001 ok. 46 min
Wyzwolenie Żytomierza; odstępowanie Niemców; 002 ok. 1 min
Wrogość między Polakami i Ukraińcami; miejscowi Niemcy, którzy wyjechali razem z armią niemiecką; wstąpienie do Wojska Polskiego; 002 ok. 6 min
Walka w 13 pułku artylerii samochodowej, dojście pod Warszawę latem; kontakt z powstańcami we wrześniu 1944; 002 ok. 12 min
Chęć pomocy powstańcom; szkoła oficerska; 002 ok. 18 min
Dzień Zwycięstwa; pozostanie w wojsku po wojnie; skierowanie do szkoły oficerskiej w Moskwie 1947 roku; 1949 – propozycja zmiany obywatelstwa na polskie, odmowa; przenosiny do Armii Radzieckiej; 002 ok. 22 min
Dokładny opis sytuacji ze zmianą obywatelstwa; oficerowie, którzy się zgodzili, zostali zesłanie do łagrów; 002 ok. 29 min
Opowieści o represjach, które spotkały kolegów-żołnierzy; rozgoryczenie z powodu złego traktowania kombatantów ze przez polskie władze; refleksje o polskich komunistach Armii Berlinga; 002 ok. 36 min
Część autobiograficzna; aresztowanie ojca i wysłanie go na Syberię; rozkułaczenie rodziców; matka wysiedlona z gospodarstwa, osiedlenie się w Jabłonnem, potem w Gruntahl; szkoła niemiecka; 001 ok. 1 min
Głód w szkole w 1932 roku; historia represji ojca; rodzina ze strony ojca i matki, represje w rodzinie; 001 ok. 4 min
Wieś rodzinna, kościół w Jabłonnem; praktyki religijne w domu; bieda; refleksje o represjach; 001 ok. ok. 10 min
Oglądanie artykułów na temat Związku Kombatantów; pierwsza spowiedź pod okupacją niemiecką; 001 ok. 17. min
Wielki Głód, chodzenie na żebry; kolektywizacja, matka pracująca w kołchozie; historia maszyny do szycia; 001 ok. 20 min
Wioska rodzinna, Seroczyn, polsko-niemiecko-żydowska; refleksja o represjach; dokładna historia zsyłki ojca; 001 ok. 27 min
Polska szkoła w Jabłonnem; tułaczka rodziny; początek wojny. 001 ok. 32 min
Rozstrzeliwanie Żydów; 001 ok. 40 min
Wywózki do Niemiec, symulowanie choroby przez siostrę; zapisanie się do szkoły, by uniknąć wywózki; Niemiec, który ostrzegł ich przed wywózką; 001 ok. 46 min
Wyzwolenie Żytomierza; odstępowanie Niemców; 002 ok. 1 min
Wrogość między Polakami i Ukraińcami; miejscowi Niemcy, którzy wyjechali razem z armią niemiecką; wstąpienie do Wojska Polskiego; 002 ok. 6 min
Walka w 13 pułku artylerii samochodowej, dojście pod Warszawę latem; kontakt z powstańcami we wrześniu 1944; 002 ok. 12 min
Chęć pomocy powstańcom; szkoła oficerska; 002 ok. 18 min
Dzień Zwycięstwa; pozostanie w wojsku po wojnie; skierowanie do szkoły oficerskiej w Moskwie 1947 roku; 1949 – propozycja zmiany obywatelstwa na polskie, odmowa; przenosiny do Armii Radzieckiej; 002 ok. 22 min
Dokładny opis sytuacji ze zmianą obywatelstwa; oficerowie, którzy się zgodzili, zostali zesłanie do łagrów; 002 ok. 29 min
Opowieści o represjach, które spotkały kolegów-żołnierzy; rozgoryczenie z powodu złego traktowania kombatantów ze przez polskie władze; refleksje o polskich komunistach Armii Berlinga; 002 ok. 36 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: ahm@karta.org.pl