Urodziła się w Krasławiu 11 marca 1922 w rodzinie Marii (z domu Bartolanki) i Lucjana Grzybowskich (1891–1971, syna Romualda Grzybowskiego). Matka pochodziła z okolic Krasławia, ojciec ze zubożałego ziemiaństwa (urodził się w Krasławiu, był żołnierzem Legionów Polskich, uczestniczył w obronie Kijowa). Z Krasławiem rodzina Grzybowskich jest związana od czterech pokoleń. W latach 1922–26 Lucjan Grzybowski był pierwszym burmistrzem tego miasta. Przed wojną Wanda Sosnowska należała do harcerstwa. Edukację rozpoczęła od polskiej szkoły w Krasławiu, gdzie ukończyła sześć klas (1928–34), a następnie uczyła się w gimnazjum łotewskim. W czasie wolnym od obowiązków szkolnych pobierała naukę gry na fortepianie. W 1940 roku zdała maturę. W 1942 roku została wywieziona na roboty do Niemiec. Gdy przyszedł front uciekła do Belgii i tam trafiła do polskich obozów. Następnie pracowała w biurze poszukiwania rodzin przy Czerwonym Krzyżu w Niemczech. W 1946 roku wróciła do Krasławia, wyszła za mąż i wyjechała do Rygi, gdzie ukończyła dwa lata studiów nauczycielskich. W czasie stalinizmu była prześladowana, w efekcie zmieniła zawód, została bibliotekarkę i pracowała w tej roli aż do emerytury. W 1977 roku wróciła do Krasławia.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Wspomnienia o rodzicach (ojciec pierwszym burmistrzem miasta: 1922-1926) i Krasławiu do I wojny światowej (wielonarodowość i wielokulturowość) – opowieści zasłyszane od ojca 001 ok. 1 min
Opowieści rodzinne o Powstaniach narodowych XIX-ego wieku (zasadzka we folwarku Oczaków pod Krasławiem 1863 dowodzona przez Leona Platera i Zygmunt Bujnicki) 001 ok. 7 min
Podtrzymywanie polskości i patriotyzmu pod zaborem rosyjskim (wspólne czytanie Trylogii, wspomnienie o ks. Symoniwiczu i ks. Jagiełłowiczu – założyciel polskiej tajnej szkoły) 001 ok. 16 min
Wydarzenia I wojny światowej (wspomnienie o ojcu legioniście, wkroczenie Polaków do Krasławia 7 stycznia 1920) 002 ok. 1 min
Czasy niepodległej Łotwy (polska szkoła) 002 ok. 4 min
II wojna światowa (okupacja niemiecka i prześladowania Polaków od 1942) 002 ok. 5 min
Obecna sytuacja Polaków w Krasławiu 002 ok. 10 min
Wspomnienia o rodzicach 002 ok. 12,5 min
Polska szkoła w Krasławiu w latach 20. i mieszkańcy Krasławia przed II wojną 002 ok. 13,5 min
Prześladowania Żydów i Polaków przez Niemców w czasie wojny 002 ok. 16 min
Wolny czas poza zajęciami szkolnymi przed wojną (wycieczki, lekcje fortepianu, czytanie, wieczorki polskie) 002 ok. 18,5 min
Pierwsze dni wojny (Katyń) 002 ok. 21 min
Wywózki na Syberię w 1941 i 1949 002 ok. 24 min
Wywózki na roboty do Niemiec (front amerykańsko-niemiecki) 002 ok. 25 min
Powrót do Krasławia i codzienność powojenna (praca zawodowa) 002 ok. 35,5 min
Prześladowania w czasie stalinizmu (śmierć Stalina i odwilż) 002 ok. 38,5 min
Losy Żydów z Krasławia podczas okupacji niemieckiej 002 ok. 41 min
Relacje polsko-łotewskie i życie religijne w czasie komunizmu 002 ok. 44 min
Ród Platerów w Krasławiu 002 ok. 47,5 min
Wspomnienia o rodzicach (ojciec pierwszym burmistrzem miasta: 1922-1926) i Krasławiu do I wojny światowej (wielonarodowość i wielokulturowość) – opowieści zasłyszane od ojca 001 ok. 1 min
Opowieści rodzinne o Powstaniach narodowych XIX-ego wieku (zasadzka we folwarku Oczaków pod Krasławiem 1863 dowodzona przez Leona Platera i Zygmunt Bujnicki) 001 ok. 7 min
Podtrzymywanie polskości i patriotyzmu pod zaborem rosyjskim (wspólne czytanie Trylogii, wspomnienie o ks. Symoniwiczu i ks. Jagiełłowiczu – założyciel polskiej tajnej szkoły) 001 ok. 16 min
Wydarzenia I wojny światowej (wspomnienie o ojcu legioniście, wkroczenie Polaków do Krasławia 7 stycznia 1920) 002 ok. 1 min
Czasy niepodległej Łotwy (polska szkoła) 002 ok. 4 min
II wojna światowa (okupacja niemiecka i prześladowania Polaków od 1942) 002 ok. 5 min
Obecna sytuacja Polaków w Krasławiu 002 ok. 10 min
Wspomnienia o rodzicach 002 ok. 12,5 min
Polska szkoła w Krasławiu w latach 20. i mieszkańcy Krasławia przed II wojną 002 ok. 13,5 min
Prześladowania Żydów i Polaków przez Niemców w czasie wojny 002 ok. 16 min
Wolny czas poza zajęciami szkolnymi przed wojną (wycieczki, lekcje fortepianu, czytanie, wieczorki polskie) 002 ok. 18,5 min
Pierwsze dni wojny (Katyń) 002 ok. 21 min
Wywózki na Syberię w 1941 i 1949 002 ok. 24 min
Wywózki na roboty do Niemiec (front amerykańsko-niemiecki) 002 ok. 25 min
Powrót do Krasławia i codzienność powojenna (praca zawodowa) 002 ok. 35,5 min
Prześladowania w czasie stalinizmu (śmierć Stalina i odwilż) 002 ok. 38,5 min
Losy Żydów z Krasławia podczas okupacji niemieckiej 002 ok. 41 min
Relacje polsko-łotewskie i życie religijne w czasie komunizmu 002 ok. 44 min
Ród Platerów w Krasławiu 002 ok. 47,5 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: ahm@karta.org.pl
galeria
41fotografii
