Urodził się 20 marca 1924 w Sokołowie Podlaskim. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Nowym Dworze. Naukę w gimnazjum rozpoczął w Szczuczynie. Jego ojciec, wojskowy, został aresztowany przez Sowietów w 1940 roku. Wtedy Witold Wróblewski wstąpił do leśnego oddziału AK, który działał na Nowogródczyźnie. Jako partyzant brał udział w akcjach dywersyjnych przeciwko Niemcom. Pod koniec wojny Witold Wróblewski był trzykrotnie aresztowany przez NKWD i namawiany do wstąpienia do Armii Czerwonej. Po odmowie został skierowany na front jako żołnierz polski. Był ranny w walkach w okolicy Radzymina, wkraczał z wojskiem do wyzwolonej Warszawy w styczniu 1945 roku. Został przerzucony na Wał Pomorski, a następnie walczył na terenie Niemiec. Po wojnie ukończył kurs w podchorążówce w Warszawie, uzyskując stopień podporucznika. Witold Wróblewski nie ujawnił swojej przynależności do AK. Rozpracowało go NKWD, aresztowało i deportowało do ZSRR, na Grodzieńszczyznę. Udało mu się stamtąd uciec i dołączyć do leśnego oddziału dowodzonego przez Antoniego Radziwonika, ps. „Olech”. W oddziale spędził cztery lata. W 1949 roku został skazany na karę śmierci, którą zamieniono na dwudziestopięcioletnie więzienie. Przebywał m.in. w obozach pracy w Kazachstanie, Irkucku, Omsku i Tomsku. Został wypuszczony na wolność w 1964 roku, po piętnastu latach więzienia. Nie mógł wrócić na Wileńszczyznę ani wyjechać do Polski, osiadł więc w Gródku Jagiellońskim, gdzie pracował jako robotnik fizyczny.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Wyjaśnienie czterech miejsc urodzenia, jakie pojawiają się w metrykach i dokumentach 001 ok. 0:45 min
Wkroczenie Sowietów, aresztowanie ojca, ukrywanie się rodziny, wstąpienie do oddziału dywersyjnego Jana Skorba „Puszczyka”, akcje dywersyjne przeciwko Niemcom (Jachnowicze, Jewłasze) 001 ok. 3 min
Operacja „Burza”, działalność w partyzantce brata Edwarda (operacja „Ostra Brama”) 001 ok. 7 min
Przyczyny, dla których nie złożył broni (dobra znajomość puszczy i całego terenu ze względu na pracę w BiP AK), aresztowanie i wywiezienie tych, którzy broń złożyli 001 ok. 8 min
Okoliczności ukrywania się w puszczy w okolicy Lidy i w okolicach Szczuczyna, zamelinowanie broni, przejście do cywila, opinia o świadomości narodowej Białorusinów 001 ok. 9:30 min
Aresztowanie w łapance, przewiezienie do Ostryny, natychmiastowe plany ucieczki, ucieczka z Ostryny 001 ok. 13:30 min
Złapanie W. Wróblewskiego po raz drugi przez NKWD, w Bojarach, przewiezienie do miejscowości Jeziory, zamknięcie w stodole, ucieczka ze stodoły 001 ok. 15 min
Ukrywanie się w okolicach Szczuczyna, trzecie aresztowanie, przewiezienie w konwoju do Grodna do sowieckiego komisariatu, namowy ze strony Sowietów do wstąpienia do Armii Radzieckiej, rozmowa w tej sprawie z kapitanem radzieckim, odmowa wstąpienia do wojska radzieckiego 001 ok. 16:30 min
Przewiezienie do komisariatu polskiego, wyjazd na front jako żołnierz polski 001 ok. 18:45 min
Plany dezercji (poniechane), droga żołnierska, ranny w walkach w okolicy Radzymina, przerzucony na Wał Pomorski 001 ok. 19:15 min
Wejście wojska do zrujnowanej Warszawy, gruzy, trupy, powstańcy warszawscy 001 ok. 21:30 min
Maj 1945, koniec wojny, przerzucenie jednostek do Warszawy do koszar 001 ok. 22:15 min
W podchorążówce, żołnierze ze wschodu, dowódcy podchorążówki, zajęcia na Siekierkach, ukończenie kursu, otrzymanie stopnia podporucznika 001 ok. 23:00 min
Dochodzenie przynależności W. Wróblewskiego do AK i jego związków z partyzantką na wschodzie 001 ok. 25:30 min
Sprawa ujawniania się akowców wobec obietnicy amnestii 001 ok. 26:30 min
Aresztowanie przez NKWD w związku z przynależnością do AK, deportowanie do ZSRR, osadzenie w KPZ (areszt śledczy – Kamera Priedwalitielnogo Zakluczienija) na Grodzieńszczyźnie 001 ok. 29:30 min
Nawiązanie (z aresztu) łączności z kolegami w celu zorganizowania ucieczki, ucieczka z aresztu, odnalezienie dawnych łączniczek, dołączenie do leśnego oddziału dowodzonego przez Antoniego Radziwonika ps. „Olech” 001 ok. 31:30 min
Spotkanie z „Olechem”, okoliczności pobytu w oddziale, problemy z aprowizacją, podzielenie oddziału na małe sekcje w celu ułatwienia aprowizacji, stosunki z ludnością miejscową, kwestia zachowania morale wśród żołnierzy, podszywanie się rabusiów pod partyzantów, radzenie sobie z tym problemem 001 ok. 33:30 min
Dobre relacje między partyzantami a ludnością cywilną 001 ok. 43 min
Nagrody, jakie oferowała NKWD ludności cywilnej za zgładzenie (otrucie) partyzantów 001 ok. 43:30 min
Otoczenie oddziału i walka (23 kwietnia 1949) przy kościele św. Jerzego w miejscowości Stankiewicze, Wróblewski bardzo ciężko ranny 001 ok. 45 min
Charakterystyka wiernego psa żołnierzy, samobójcza śmierć rannego przyjaciela i śmierć wiernego psa 001 ok. 46:30 min
Siedem kilometrów ucieczki ciężko rannego Witolda Wróblewskiego, utrata przytomności, duszenie się z powodu rany, upływ krwi, opatrzenie rany chustkami 001 ok. 49:00 min
Na moczarach, przypomnienie sobie opowiadania „Rozdziobią nas kruki, wrony”, marzenie o tym, by być pogrzebanym na cmentarzu akowskim w Wawiórce, kolejna utrata przytomności 001 ok. 52:30 min
Dotarcie resztką sił się do chutoru 23 kwietnia 1949, udzielenie pomocy przez gospodarza w chutorze, opatrunki, pomoc udzielona przez lekarza, wywiezienie rannego wozem na melinę 002 ok. 00:02 min
Rozkaz przewiezienia rannego wozem w inny rejon, jazda wozem z kobietami, szczęśliwe ominięcie patrolu radzieckiego, przyjazd na umówione miejsce (druga melina), tam opieka nad rannym 002 ok. 11 min
Wydanie NKWD miejsca kryjówki partyzantów przez ojca partyzanta Józefa Sosny, wcześniej poległego. Historia ostatnich godzin życia żołnierza Józefa Sosny i jego śmierci (wcześniej zdradzonego i wydanego NKWD przez inną osobę – swojego wuja, agenta), związek tej sytuacji z losem W. Wróblewskiego 002 ok. 14:45 min
12 maja 1949, okrążenie żołnierzy czterokrotnym pierścieniem przez garnizon z Mińska, wcześniejsze przybycie na miejsce zdarzeń siostry W. Wróblewskiego, walka z agresorami, Wróblewski i jego siostra ciężko ranni (amputowanie nogi siostry w szpitalu w Grodnie) 002 ok. 23:45 min
Skazanie W. Wróblewskiego na karę śmierci, siostry na 25 lat 002 ok. 27 min
Siedemnaście dni spędzonych w celi śmierci, oczekiwanie na wyrok, prowadzenie skazanego na wykonanie kary śmierci, zamienienie wyroku na karę 25 lat pozbawienia wolności i ciężkiej przymusowej pracy 002 ok. 28 min
Wywiezienie skazanego do obozu do Kazachstanu, głód, rewizja osobista przy wychodzeniu do pracy i powrocie z pracy, bardzo trudne warunki codziennego życia w barakach w obozie, opis codziennej pracy w kopalni rudy 003 ok. 00:03 min
Incydent z uderzeniem strażnika w obronie uderzonego kolegi, zabranie więźnia na śledztwo 003 ok. 07:00 min
Rozmowa z oficerem śledczym 003 ok. 10 min
Praca w kamieniołomie, pobyt w baraku dla więźniów pod specjalnym nadzorem 003 ok. 11 min
Przeniesienie do więzienia (też w Kazachstanie), dobre warunki egzystencji w więzieniu, jedzenie, korzystanie z biblioteki, czytanie i nauka na pamięć dzieł Karola Marksa z biblioteki więziennej 003 ok. 12 min
Kolejne przeniesienie więźnia, tym razem do obozu przy kopalni węgla, polityczne wychowanie w obozie, wykłady politruka, przekomarzanie się z politrukiem na temat przeczytanych lektur 003 ok. 15 min
Kolejne przeniesienie więźnia jako „niepodatnego wychowaniu”, przeniesienie na północ, pobyt między innymi w Irkucku, Omsku, Tomsku 003 ok. 18 min
Rewizja wyroku (1960 rok), skrócenie wyroku do 15 lat, uwolnienie więźnia 12 maja 1964 roku, zakaz powrotu na Wileńszczyznę i zakaz wyjazdu do Polski, osiedlenie się w Gródku Jagiellońskim 003 ok. 20 min
Trudności z otrzymaniem pracy w Gródku Jagiellońskim, dozór dzielnicowego, trudy codziennego życia 003 ok. 24 min
Rozmowa z prokuratorem dozorującym więźniów politycznych dotycząca trudności w otrzymaniu pracy, skierowanie do pracy jako tragarz 004 ok. 00:05 min
Epizod z letniego miesiąca roku 1947 lub 1948 – spotkanie z czekistami na pasiece 004 ok. 4 min
Witold Wróblewski recytuje wiersz 004 ok. 16:30 min
Wyjaśnienie czterech miejsc urodzenia, jakie pojawiają się w metrykach i dokumentach 001 ok. 0:45 min
Wkroczenie Sowietów, aresztowanie ojca, ukrywanie się rodziny, wstąpienie do oddziału dywersyjnego Jana Skorba „Puszczyka”, akcje dywersyjne przeciwko Niemcom (Jachnowicze, Jewłasze) 001 ok. 3 min
Operacja „Burza”, działalność w partyzantce brata Edwarda (operacja „Ostra Brama”) 001 ok. 7 min
Przyczyny, dla których nie złożył broni (dobra znajomość puszczy i całego terenu ze względu na pracę w BiP AK), aresztowanie i wywiezienie tych, którzy broń złożyli 001 ok. 8 min
Okoliczności ukrywania się w puszczy w okolicy Lidy i w okolicach Szczuczyna, zamelinowanie broni, przejście do cywila, opinia o świadomości narodowej Białorusinów 001 ok. 9:30 min
Aresztowanie w łapance, przewiezienie do Ostryny, natychmiastowe plany ucieczki, ucieczka z Ostryny 001 ok. 13:30 min
Złapanie W. Wróblewskiego po raz drugi przez NKWD, w Bojarach, przewiezienie do miejscowości Jeziory, zamknięcie w stodole, ucieczka ze stodoły 001 ok. 15 min
Ukrywanie się w okolicach Szczuczyna, trzecie aresztowanie, przewiezienie w konwoju do Grodna do sowieckiego komisariatu, namowy ze strony Sowietów do wstąpienia do Armii Radzieckiej, rozmowa w tej sprawie z kapitanem radzieckim, odmowa wstąpienia do wojska radzieckiego 001 ok. 16:30 min
Przewiezienie do komisariatu polskiego, wyjazd na front jako żołnierz polski 001 ok. 18:45 min
Plany dezercji (poniechane), droga żołnierska, ranny w walkach w okolicy Radzymina, przerzucony na Wał Pomorski 001 ok. 19:15 min
Wejście wojska do zrujnowanej Warszawy, gruzy, trupy, powstańcy warszawscy 001 ok. 21:30 min
Maj 1945, koniec wojny, przerzucenie jednostek do Warszawy do koszar 001 ok. 22:15 min
W podchorążówce, żołnierze ze wschodu, dowódcy podchorążówki, zajęcia na Siekierkach, ukończenie kursu, otrzymanie stopnia podporucznika 001 ok. 23:00 min
Dochodzenie przynależności W. Wróblewskiego do AK i jego związków z partyzantką na wschodzie 001 ok. 25:30 min
Sprawa ujawniania się akowców wobec obietnicy amnestii 001 ok. 26:30 min
Aresztowanie przez NKWD w związku z przynależnością do AK, deportowanie do ZSRR, osadzenie w KPZ (areszt śledczy – Kamera Priedwalitielnogo Zakluczienija) na Grodzieńszczyźnie 001 ok. 29:30 min
Nawiązanie (z aresztu) łączności z kolegami w celu zorganizowania ucieczki, ucieczka z aresztu, odnalezienie dawnych łączniczek, dołączenie do leśnego oddziału dowodzonego przez Antoniego Radziwonika ps. „Olech” 001 ok. 31:30 min
Spotkanie z „Olechem”, okoliczności pobytu w oddziale, problemy z aprowizacją, podzielenie oddziału na małe sekcje w celu ułatwienia aprowizacji, stosunki z ludnością miejscową, kwestia zachowania morale wśród żołnierzy, podszywanie się rabusiów pod partyzantów, radzenie sobie z tym problemem 001 ok. 33:30 min
Dobre relacje między partyzantami a ludnością cywilną 001 ok. 43 min
Nagrody, jakie oferowała NKWD ludności cywilnej za zgładzenie (otrucie) partyzantów 001 ok. 43:30 min
Otoczenie oddziału i walka (23 kwietnia 1949) przy kościele św. Jerzego w miejscowości Stankiewicze, Wróblewski bardzo ciężko ranny 001 ok. 45 min
Charakterystyka wiernego psa żołnierzy, samobójcza śmierć rannego przyjaciela i śmierć wiernego psa 001 ok. 46:30 min
Siedem kilometrów ucieczki ciężko rannego Witolda Wróblewskiego, utrata przytomności, duszenie się z powodu rany, upływ krwi, opatrzenie rany chustkami 001 ok. 49:00 min
Na moczarach, przypomnienie sobie opowiadania „Rozdziobią nas kruki, wrony”, marzenie o tym, by być pogrzebanym na cmentarzu akowskim w Wawiórce, kolejna utrata przytomności 001 ok. 52:30 min
Dotarcie resztką sił się do chutoru 23 kwietnia 1949, udzielenie pomocy przez gospodarza w chutorze, opatrunki, pomoc udzielona przez lekarza, wywiezienie rannego wozem na melinę 002 ok. 00:02 min
Rozkaz przewiezienia rannego wozem w inny rejon, jazda wozem z kobietami, szczęśliwe ominięcie patrolu radzieckiego, przyjazd na umówione miejsce (druga melina), tam opieka nad rannym 002 ok. 11 min
Wydanie NKWD miejsca kryjówki partyzantów przez ojca partyzanta Józefa Sosny, wcześniej poległego. Historia ostatnich godzin życia żołnierza Józefa Sosny i jego śmierci (wcześniej zdradzonego i wydanego NKWD przez inną osobę – swojego wuja, agenta), związek tej sytuacji z losem W. Wróblewskiego 002 ok. 14:45 min
12 maja 1949, okrążenie żołnierzy czterokrotnym pierścieniem przez garnizon z Mińska, wcześniejsze przybycie na miejsce zdarzeń siostry W. Wróblewskiego, walka z agresorami, Wróblewski i jego siostra ciężko ranni (amputowanie nogi siostry w szpitalu w Grodnie) 002 ok. 23:45 min
Skazanie W. Wróblewskiego na karę śmierci, siostry na 25 lat 002 ok. 27 min
Siedemnaście dni spędzonych w celi śmierci, oczekiwanie na wyrok, prowadzenie skazanego na wykonanie kary śmierci, zamienienie wyroku na karę 25 lat pozbawienia wolności i ciężkiej przymusowej pracy 002 ok. 28 min
Wywiezienie skazanego do obozu do Kazachstanu, głód, rewizja osobista przy wychodzeniu do pracy i powrocie z pracy, bardzo trudne warunki codziennego życia w barakach w obozie, opis codziennej pracy w kopalni rudy 003 ok. 00:03 min
Incydent z uderzeniem strażnika w obronie uderzonego kolegi, zabranie więźnia na śledztwo 003 ok. 07:00 min
Rozmowa z oficerem śledczym 003 ok. 10 min
Praca w kamieniołomie, pobyt w baraku dla więźniów pod specjalnym nadzorem 003 ok. 11 min
Przeniesienie do więzienia (też w Kazachstanie), dobre warunki egzystencji w więzieniu, jedzenie, korzystanie z biblioteki, czytanie i nauka na pamięć dzieł Karola Marksa z biblioteki więziennej 003 ok. 12 min
Kolejne przeniesienie więźnia, tym razem do obozu przy kopalni węgla, polityczne wychowanie w obozie, wykłady politruka, przekomarzanie się z politrukiem na temat przeczytanych lektur 003 ok. 15 min
Kolejne przeniesienie więźnia jako „niepodatnego wychowaniu”, przeniesienie na północ, pobyt między innymi w Irkucku, Omsku, Tomsku 003 ok. 18 min
Rewizja wyroku (1960 rok), skrócenie wyroku do 15 lat, uwolnienie więźnia 12 maja 1964 roku, zakaz powrotu na Wileńszczyznę i zakaz wyjazdu do Polski, osiedlenie się w Gródku Jagiellońskim 003 ok. 20 min
Trudności z otrzymaniem pracy w Gródku Jagiellońskim, dozór dzielnicowego, trudy codziennego życia 003 ok. 24 min
Rozmowa z prokuratorem dozorującym więźniów politycznych dotycząca trudności w otrzymaniu pracy, skierowanie do pracy jako tragarz 004 ok. 00:05 min
Epizod z letniego miesiąca roku 1947 lub 1948 – spotkanie z czekistami na pasiece 004 ok. 4 min
Witold Wróblewski recytuje wiersz 004 ok. 16:30 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: ahm@karta.org.pl