Urodziła się w marcu 1926 w Nowogródku (II RP). Jej rodzice posiadali gospodarstwo rolne. Do wybuchu II wojny światowej ukończyła szkołę powszechną sióstr nazaretanek w Nowogródku. Po wkroczeniu Armii Czerwonej uczęszczała do szkoły sowieckiej. Nowa władza zarekwirowała mieszkanie Dobrzyńskich, rodzina uniknęła deportacji z powodu wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej. Od 1939 roku Dobrzyńscy angażowali się w działalność konspiracyjną w ramach ZWZ-AK. Maria Dobrzyńska, która złożyła przysięgę w 1943 roku, pełniła funkcję łączniczki. Z powodu działalności konspiracyjnej w lipcu 1943 dwaj bracia Marii Dobrzyńskiej znaleźli się w ponad stuosobowej grupie osób aresztowanych i przeznaczonych przez Niemców do rozstrzelania. Ostatecznie zostali wywiezieni na roboty przymusowe do III Rzeszy. Trzeci brat brał wziął udział w operacji „Ostra Brama” w lipcu 1944 i wraz z innymi żołnierzami AK został aresztowany przez NKWD i wywieziony do łagru. W czasie okupacji niemieckiej rodzina Dobrzyńskich dostarczała pożywienia Żydom z getta w Nowogródku. Po wojnie rodzinie odebrano ziemię i narzędzia rolnicze, które przejął powstający kołchoz, a ojca zmuszono, by do niego wstąpił. W 1948 roku Maria Dobrzyńska podjęła pracę w kołchozie w charakterze księgowej, w lipcu 1949 uległa wypadkowi, w efekcie którego zwichnęła kręgosłup. Od 1958 roku przebywała na rencie inwalidzkiej. Zmarła 19 czerwca 2013 w rodzinnym domu w Nowogródku.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Dzieciństwo spędzone z rodzeństwem w Breciance 001 ok. 1 min
Przyjaźń z ss. Nazaretankami i edukacja w szkole sióstr 001 ok. 3 min
Egzamin do gimnazjum, wybuch wojny i przyjście Sowietów 001 ok. 5 min
Aresztowanie braci 001 ok. 9 min
Zarekwirowanie części domu przez wojsko sowieckie 001 ok. 11 min
Szkoła za Sowietów i ss. Nazaretanki 001 ok. 13 min
Wywózki 001 ok. 16 min
Wybuch wojny niemiecko-rosyjskiej i bombardowanie Nowogródka 001 ok. 20 min
Ofiary bombardowania i pogrzeb 001 ok. 24 min
Wejście Niemców do miasta i ukrywający się Żydzi 001 ok. 26 min
Żydzi w czasie okupacji sowieckiej 001 ok. 28 min
Nieprzyjęcie Marii Dobrzyńskiej do szkoły w czasie okupacji niemieckiej i praca 001 ok. 31 min
Zamordowanie małej Polki (07.1941), pogrzeb, oskarżenie o zabójstwo Żydów i rozstrzelanie Żydów na rynku 001 ok. 33 min
Represje niemieckie wobec księży katolickich i starszego brata 001 ok. 35 min
Działalność podziemia Armii Krajowej na Nowogródczyźnie i egzekucja Polaków (1942) 001 ok. 38 min
Stary cmentarz w Nowogródku i mogiła brata 001 ok. 40 min
Pogrom Żydów (12.1941) i rabunek mienia żydowskiego 001 ok. 43 min
Rozmowa brata z oficerem niemieckim, świadkiem egzekucji Polaków 001 ok. 45 min
Ekshumacja rozstrzelanych Polaków w 1945 roku 001 ok. 48 min
Kolejne pogromy Żydów (1942). 001 ok. 50 min
Operacja Marii Dobrzyńskiej w domu (1943 roku) i ucieczka lekarzy żydowskich 002 ok. 1 min
Likwidacja getta w Nowogródku i ucieczka Żydów (1943) 002 ok. 2 min
Masowe aresztowanie polskiego podziemia (07.1943) 002 ok. 5 min
Poszukiwanie braci Marii Dobrzyńskiej przez Niemców 002 ok. 8 min
Ofiara ss. Nazaretanek i wywózka aresztowanych na roboty do Niemiec 002 ok. 11 min
Ponowienie ofiary ss. Nazaretanek za ks. Zienkiewicza 002 ok. 16 min
Aresztowanie i rozstrzelanie ss. Nazaretanek. 002 ok. 19 min
Informacja o śmierci sióstr i ucieczka ks. Zienkiewicza 002 ok. 21 min
Ukrywanie ks. Zienkiewicza 002 ok. 26 min
Udaremnienie aresztowania ks. Zienkiewicza 002 ok. 30 min
Niemcy w Nowogródku przed wojną 002 ok. 35 min
Dawny dwór w Nowogródku 002 ok. 37 min
Losy starszego brata i jego żony 002 ok. 39 min
Losy wojenne średniego brata 002 ok. 42 min
Polska partyzantka na Nowogródczyźnie 002 ok. 45 min
Obozowe i więzienne losy średniego brata 002 ok. 49 min
Pobyt średniego brata w łagrze Szczerbaków i wyjazd znajomego do łagru z paczką od rodziny dla brata Marii Dobrzyńskiej 002 ok. 52 min
„Ponury” na Nowogródczyźnie i losy wojenne braci Marii Dobrzyńskiej 003 ok. 1 min
Działalność Marii Dobrzyńskiej w konspiracji AK 003 ok. 4 min
Aresztowanie (10.1944) i żydowscy enkawudziści 003 ok 11 min
Pomaganie Żydom z getta w Nowogródku. 003 ok. 15 min
Likwidacja getta w Nowogródku (02.1943) i organizowanie broni dla AK 003 ok. 21 min
Aresztowanie braci (powtórzenie) 003 ok. 23 min
Wspomnienia na temat najstarszego brata 003 ok. 30 min
Poszukiwanie średniego brata w łagrach i wysyłanie paczek 003 ok. 36 min
Przesiedlenie brata do łagru w Norylsku 003 ok. 41 min
Choroba Marii Dobrzyńskiej i śmierć ojca (1949) 003 ok 46 min
Choroba, praca szwaczki i śmierć mamy (1952) 003 ok. 50 min
Samotność i pomoc ludzi. 003 ok. 53 min
Brak księdza w kościele przez długi czas; s. Małgorzata i zwrot klasztoru ss. Nazaretanek w latach 90. 003 ok. 55 min
Ostatnia posługa wobec umierającej matki i pomoc s. Małgorzaty 004 ok. 1 min
Zamknięcie kościoła św. Michała i przerobienie na magazyn zboża 004 ok. 2 min
Pomoc chrześniaczki matki dla Marii Dobrzyńskiej 004 ok. 4 min
Odnalezienie średniego brata w Norylsku (1953) i pomoc finansowa od brata 004 ok. 5 min
Felczer Sokolnik i jego maść 004 ok. 9 min
Sprzedaż i rozdanie pamiątek rodzinnych 004 ok. 16 min
Leczenie w Moskwie 004 ok. 17 min
Pismo do Woroszyłowa z prośbą o uwolnienie brata Stanisława z łagru 004 ok. 23 min
Pozwolenie na wyjazd do Krasnojarska i podróż do Krasnojarska 004 ok. 25 min
Spotkanie po 12 latach z bratem z bratem Stanisławem Dobrzyńskim; jego walka na ringu i nokaut w Krasnojarsku 004 ok. 27 min
Znajomość z narzeczoną/żoną brata i jej praca w Brzozówce koło Nowogródka 004 ok. 32 min
Nauka brata w Nowogródku; wyjazd brata do żony do Kubania (1957) 004 ok. 38 min
Przyjazd brata z Kubania (1976), zapasy żywności i pożegnanie ze szwagrem 004 ok. 41 min
Losy najmłodszego brata po powrocie z Niemiec w 1947 004 ok. 44 min
Historia braci – podsumowanie 004 ok. 47 min
Zatrzymanie średniego brata Stanisława przez Litwinów w czasie okupacji niemieckiej 004 ok. 53 min
Podsumowanie losów wojennych braci Marii Dobrzyńskiej 004 ok. 59 min
Przysięga Marii Dobrzyńskiej w AK (1943) 004 ok. 60 min
Przyjazd księdza z łagrów do Nowogródka 004 ok. 62 min
Historia szlacheckiego pochodzenia rodziny ojca i matki 005 ok. 1 min
Historia dziadka Dobrzyńskiego 005 ok. 2 min
Swaty, znajomość rodziców Marii Dobrzyńskiej; wesele 005 ok. 6 min
Podpalenie arendy i przeniesienie do Dąbrowicy 005 ok. 16 min
Wyjazd ojca do Ameryki 005 ok. 18 min
Polacy w Dąbrowicy w czasach współczesnych. 005 ok 20 min
Mąż Marii Dobrzyńskiej 005 ok. 23 min
Dom rodzinny w Nowogródku i konfiskata mienia 005 ok. 26.min
Pomoc materialna z Ameryki 005 ok. 30 min
Synagoga i kirkut w Nowogródku 005 ok. 36 min
Tatarzy w Nowogródku i ród Dobrzyńskich na Nowogródczyźnie 005 ok. 38.min
Historia siostry ojca 005 ok. 40 min
Rodzeństwo ojca i matki 005 ok. 42 min
Kontakt z braćmi pracującymi w Niemczech. 005 ok 48 min
Organizowanie się kołchozu: propozycja pracy w kołchozie 006 ok. 1 min
Zebranie prezydium w sprawie przyjęcie do kołchozu 006 ok. 7 min
Początek pracy księgowej w kołchozie i relacje z przesiedleńcami z Polski 006 ok. 9 min
Konfiskata majątku rolnego i sprzedaż sań 006 ok. 14 min
Podróż wozem ze stajennym 006 ok. 16 min
Pomoc przewodniczącego kołchozu w czasie choroby 006 ok. 18 min
Stosunki w Litwinami w czasie wojny 006 ok. 20 min
Dawny dwór w Nowogródku i stosunki z ciocią-sąsiadką mieszkającą za płotem 006 ok. 22 min
Powody dla których rodzina nie wyjechała do Polski po wojnie 006 ok. 26 min
Śmierć babci 006 ok. 30 min
Działalność konspiracyjna Marii Dobrzyńskiej w AK 006 ok. 34 min
Partyzantka sowiecka i pomoc dla Żydów 006 ok. 36 min
Wychowanie do szacunku innych narodowości; Polacy w Nowogródku 007 ok. 1 min
Białorusini w AK i pomoc Białorusinowi 007 ok. 2 min
Partyzantka sowiecka i grabieże 007 ok. 5 min
Wiadomości od brata z partyzantki i ostatnia łączniczka 007 ok. 7 min
Przedwojenny Nowogródek. 007 ok. 10 min
Osoby ukrywające się w domu Dobrzyńskich 007 ok. 14 min
Wizyta oddziału partyzanckiego Bielskich i nocleg komisarza 007 ok. 16 min
Nocna wizyta Niemców i grabieże partyzantki sowiecko-żydowskiej 007 ok. 21 min
Meldunki łączniczki 007 ok. 26 min
Wizyty Marii Dobrzyńskiej w NKWD. 007 ok. 27 min
Powrót do pracy w kołchozie i nękanie przez NKWD 007 ok. 30 min
Dzieciństwo spędzone z rodzeństwem w Breciance 001 ok. 1 min
Przyjaźń z ss. Nazaretankami i edukacja w szkole sióstr 001 ok. 3 min
Egzamin do gimnazjum, wybuch wojny i przyjście Sowietów 001 ok. 5 min
Aresztowanie braci 001 ok. 9 min
Zarekwirowanie części domu przez wojsko sowieckie 001 ok. 11 min
Szkoła za Sowietów i ss. Nazaretanki 001 ok. 13 min
Wywózki 001 ok. 16 min
Wybuch wojny niemiecko-rosyjskiej i bombardowanie Nowogródka 001 ok. 20 min
Ofiary bombardowania i pogrzeb 001 ok. 24 min
Wejście Niemców do miasta i ukrywający się Żydzi 001 ok. 26 min
Żydzi w czasie okupacji sowieckiej 001 ok. 28 min
Nieprzyjęcie Marii Dobrzyńskiej do szkoły w czasie okupacji niemieckiej i praca 001 ok. 31 min
Zamordowanie małej Polki (07.1941), pogrzeb, oskarżenie o zabójstwo Żydów i rozstrzelanie Żydów na rynku 001 ok. 33 min
Represje niemieckie wobec księży katolickich i starszego brata 001 ok. 35 min
Działalność podziemia Armii Krajowej na Nowogródczyźnie i egzekucja Polaków (1942) 001 ok. 38 min
Stary cmentarz w Nowogródku i mogiła brata 001 ok. 40 min
Pogrom Żydów (12.1941) i rabunek mienia żydowskiego 001 ok. 43 min
Rozmowa brata z oficerem niemieckim, świadkiem egzekucji Polaków 001 ok. 45 min
Ekshumacja rozstrzelanych Polaków w 1945 roku 001 ok. 48 min
Kolejne pogromy Żydów (1942). 001 ok. 50 min
Operacja Marii Dobrzyńskiej w domu (1943 roku) i ucieczka lekarzy żydowskich 002 ok. 1 min
Likwidacja getta w Nowogródku i ucieczka Żydów (1943) 002 ok. 2 min
Masowe aresztowanie polskiego podziemia (07.1943) 002 ok. 5 min
Poszukiwanie braci Marii Dobrzyńskiej przez Niemców 002 ok. 8 min
Ofiara ss. Nazaretanek i wywózka aresztowanych na roboty do Niemiec 002 ok. 11 min
Ponowienie ofiary ss. Nazaretanek za ks. Zienkiewicza 002 ok. 16 min
Aresztowanie i rozstrzelanie ss. Nazaretanek. 002 ok. 19 min
Informacja o śmierci sióstr i ucieczka ks. Zienkiewicza 002 ok. 21 min
Ukrywanie ks. Zienkiewicza 002 ok. 26 min
Udaremnienie aresztowania ks. Zienkiewicza 002 ok. 30 min
Niemcy w Nowogródku przed wojną 002 ok. 35 min
Dawny dwór w Nowogródku 002 ok. 37 min
Losy starszego brata i jego żony 002 ok. 39 min
Losy wojenne średniego brata 002 ok. 42 min
Polska partyzantka na Nowogródczyźnie 002 ok. 45 min
Obozowe i więzienne losy średniego brata 002 ok. 49 min
Pobyt średniego brata w łagrze Szczerbaków i wyjazd znajomego do łagru z paczką od rodziny dla brata Marii Dobrzyńskiej 002 ok. 52 min
„Ponury” na Nowogródczyźnie i losy wojenne braci Marii Dobrzyńskiej 003 ok. 1 min
Działalność Marii Dobrzyńskiej w konspiracji AK 003 ok. 4 min
Aresztowanie (10.1944) i żydowscy enkawudziści 003 ok 11 min
Pomaganie Żydom z getta w Nowogródku. 003 ok. 15 min
Likwidacja getta w Nowogródku (02.1943) i organizowanie broni dla AK 003 ok. 21 min
Aresztowanie braci (powtórzenie) 003 ok. 23 min
Wspomnienia na temat najstarszego brata 003 ok. 30 min
Poszukiwanie średniego brata w łagrach i wysyłanie paczek 003 ok. 36 min
Przesiedlenie brata do łagru w Norylsku 003 ok. 41 min
Choroba Marii Dobrzyńskiej i śmierć ojca (1949) 003 ok 46 min
Choroba, praca szwaczki i śmierć mamy (1952) 003 ok. 50 min
Samotność i pomoc ludzi. 003 ok. 53 min
Brak księdza w kościele przez długi czas; s. Małgorzata i zwrot klasztoru ss. Nazaretanek w latach 90. 003 ok. 55 min
Ostatnia posługa wobec umierającej matki i pomoc s. Małgorzaty 004 ok. 1 min
Zamknięcie kościoła św. Michała i przerobienie na magazyn zboża 004 ok. 2 min
Pomoc chrześniaczki matki dla Marii Dobrzyńskiej 004 ok. 4 min
Odnalezienie średniego brata w Norylsku (1953) i pomoc finansowa od brata 004 ok. 5 min
Felczer Sokolnik i jego maść 004 ok. 9 min
Sprzedaż i rozdanie pamiątek rodzinnych 004 ok. 16 min
Leczenie w Moskwie 004 ok. 17 min
Pismo do Woroszyłowa z prośbą o uwolnienie brata Stanisława z łagru 004 ok. 23 min
Pozwolenie na wyjazd do Krasnojarska i podróż do Krasnojarska 004 ok. 25 min
Spotkanie po 12 latach z bratem z bratem Stanisławem Dobrzyńskim; jego walka na ringu i nokaut w Krasnojarsku 004 ok. 27 min
Znajomość z narzeczoną/żoną brata i jej praca w Brzozówce koło Nowogródka 004 ok. 32 min
Nauka brata w Nowogródku; wyjazd brata do żony do Kubania (1957) 004 ok. 38 min
Przyjazd brata z Kubania (1976), zapasy żywności i pożegnanie ze szwagrem 004 ok. 41 min
Losy najmłodszego brata po powrocie z Niemiec w 1947 004 ok. 44 min
Historia braci – podsumowanie 004 ok. 47 min
Zatrzymanie średniego brata Stanisława przez Litwinów w czasie okupacji niemieckiej 004 ok. 53 min
Podsumowanie losów wojennych braci Marii Dobrzyńskiej 004 ok. 59 min
Przysięga Marii Dobrzyńskiej w AK (1943) 004 ok. 60 min
Przyjazd księdza z łagrów do Nowogródka 004 ok. 62 min
Historia szlacheckiego pochodzenia rodziny ojca i matki 005 ok. 1 min
Historia dziadka Dobrzyńskiego 005 ok. 2 min
Swaty, znajomość rodziców Marii Dobrzyńskiej; wesele 005 ok. 6 min
Podpalenie arendy i przeniesienie do Dąbrowicy 005 ok. 16 min
Wyjazd ojca do Ameryki 005 ok. 18 min
Polacy w Dąbrowicy w czasach współczesnych. 005 ok 20 min
Mąż Marii Dobrzyńskiej 005 ok. 23 min
Dom rodzinny w Nowogródku i konfiskata mienia 005 ok. 26.min
Pomoc materialna z Ameryki 005 ok. 30 min
Synagoga i kirkut w Nowogródku 005 ok. 36 min
Tatarzy w Nowogródku i ród Dobrzyńskich na Nowogródczyźnie 005 ok. 38.min
Historia siostry ojca 005 ok. 40 min
Rodzeństwo ojca i matki 005 ok. 42 min
Kontakt z braćmi pracującymi w Niemczech. 005 ok 48 min
Organizowanie się kołchozu: propozycja pracy w kołchozie 006 ok. 1 min
Zebranie prezydium w sprawie przyjęcie do kołchozu 006 ok. 7 min
Początek pracy księgowej w kołchozie i relacje z przesiedleńcami z Polski 006 ok. 9 min
Konfiskata majątku rolnego i sprzedaż sań 006 ok. 14 min
Podróż wozem ze stajennym 006 ok. 16 min
Pomoc przewodniczącego kołchozu w czasie choroby 006 ok. 18 min
Stosunki w Litwinami w czasie wojny 006 ok. 20 min
Dawny dwór w Nowogródku i stosunki z ciocią-sąsiadką mieszkającą za płotem 006 ok. 22 min
Powody dla których rodzina nie wyjechała do Polski po wojnie 006 ok. 26 min
Śmierć babci 006 ok. 30 min
Działalność konspiracyjna Marii Dobrzyńskiej w AK 006 ok. 34 min
Partyzantka sowiecka i pomoc dla Żydów 006 ok. 36 min
Wychowanie do szacunku innych narodowości; Polacy w Nowogródku 007 ok. 1 min
Białorusini w AK i pomoc Białorusinowi 007 ok. 2 min
Partyzantka sowiecka i grabieże 007 ok. 5 min
Wiadomości od brata z partyzantki i ostatnia łączniczka 007 ok. 7 min
Przedwojenny Nowogródek. 007 ok. 10 min
Osoby ukrywające się w domu Dobrzyńskich 007 ok. 14 min
Wizyta oddziału partyzanckiego Bielskich i nocleg komisarza 007 ok. 16 min
Nocna wizyta Niemców i grabieże partyzantki sowiecko-żydowskiej 007 ok. 21 min
Meldunki łączniczki 007 ok. 26 min
Wizyty Marii Dobrzyńskiej w NKWD. 007 ok. 27 min
Powrót do pracy w kołchozie i nękanie przez NKWD 007 ok. 30 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: ahm@karta.org.pl