Portret Mikołaj Tomaszuk
Urodził się 22 listopada 1920 roku w Radzisznach pod Beresteczkiem. Ojciec był wiejskim nauczycielem w miejscowej szkole czteroklasowej, matka zajmowała się domem. Ukończył szkołę rzemieślniczo-przemysłową w Łucku. W 1938 odbył służbę wojskową w 9 pułku legionów. W sierpniu 1939 roku został zmobilizowany i trafił do niewoli niemieckiej. Z początku przebywał w obozach w Bielsku i Piotrkowie Trybunalskim, następnie trafił na roboty do Turyngii (Clingen, Grez), gdzie pracował w gospodarstwie rolnym, a następnie warsztacie samochodowym. Mimo propozycji zatrudnienia w Niemczech, w 1945 roku zdecydował się na powrót do Polski. Jeszcze w okresie służby wojskowej w Lublinie zdobył uprawnienia kierowcy, co pomogło mu zdobyć pracę, jako szofera miejscowego sekretarza partii. W latach 60. pracował też jako dostawca w kołchozie i kombinacie mięsnym.
W 1946 roku ożenił się i osiadł w Beresteczku. Miał dwóch synów.

opis nagrania

sygnatura: AHM_PnW_2019
data nagrania: 05.09.2010
długość nagrania: 01:34:00
kraj: Ukraina
miejscowość: Beresteczko
autor nagrania: Urbanek Joanna
Tomaszuk Mikołaj
Streszczenie relacji z minutnikiem

Szkoła, wyjazd do Łucka, służba w wojsku polskim i dalsza praca zawodowa w Beresteczku; 001 ok. 1 min

Polska szkoła, program edukacji, zapamiętane z czasów szkolnych wiersze, harcerstwo, pogrzeb Józefa Piłsudskiego, wyjazd delegacji do Warszawy; 001 ok. 5 min

Miasto Łuck przed II wojną światową, zmiany po wojnie, korupcja wśród lokalnych działaczy partyjnych; 001 ok. 10 min

Rodzinna wieś przed wojną, wygląd osiedla, służba mieszkańców w pobliskim folwarku, czworaki, charakterystyka społeczności wiejskiej – młynarz, mularz, zakłady krawieckie, Żydzi; 001 ok. 18 min

Służba Żydów w Wojsku Polskim, obiegowe opinie i dowcipy na temat ich nieprzydatności w walce, adaptacja mniejszości narodowych do nowych warunków w czasie odbywania służby wojskowej; 001 ok. 25 min

Praca zawodowa ojca, ceny przed wojną, edukacja w szkole powszechnej i rzemieślniczej w Łucku, mieszkanie na stancji, czas wolny; 001 ok. 31 min

Służba w wojsku, program dnia: ćwiczenia, elementy edukacji na temat rodzajów broni i strategii, modlitwy, piosenki żołnierskie; 001 33 min

Kult religijny i funkcjonowanie osób różnych wyznań w czasie odbywania powszechnej służby wojskowej, konieczność odmawiania przez Żydów i prawosławnych tych samych modlitw, wiersze o tematyce wojskowej, defilada wojskowa w Łucku w 1938 roku przyjmowana przez Rydza-Śmigłego, kary za niesubordynację; 002 1 min

Służba wojskowa w sierpniu i wrześniu 1939 roku, wyżywienie rekrutów, porównanie wojska polskiego i Armii Czerwonej, manewry i walki z Niemcami; 002 ok. 9 min

Pobyt w niemieckiej niewoli: w obozach jenieckich w Bielsku-Białej i Piotrkowie Trybunalskim, następnie przewiezienie do stalagu i praca przymusowa u chłopa w okolicach miejscowości Clingen w Turyngii, dobre traktowanie przez miejscowych gospodarzy, święta w niewoli; 002 ok. 20 min

Przeniesienie do miasta Grez, praca przy sprzątaniu ulic, następnie w warsztacie mechanicznym, wspomnienia o przebywających tam także jeńcach amerykańskich; 002 ok. 30 min

Koniec wojny, propozycja pozostania w Niemczech, powrót do Beresteczka i praca w charakterze szofera, budowa domu, przesłuchanie – oskarżenia o kolaborację z Niemcami; 003 ok. 1 min

Okoliczności poznania przyszłej żony, małżeństwo w 1946 roku, praca w kombinacie i kołchozie jako kierowca; 003 ok. 9 min