Urodził się 1 kwietnia 1924 roku w miejscowości Rudobiście w powiecie brasławskim (woj. wileńskie) jako jedyne dziecko Jana i Kazimiery (z domu Ławrynowicz). Uczęszczał do szkoły powszechnej w Jodach (25 kilometrów od Rudobiścia), którą ukończył w 1938 roku. Następnie podjął naukę w gimnazjum w Brasławiu, za które nie płacił, ponieważ był wzorowym uczniem i jego dalszą edukację opłacała gmina. Skończył tylko dwie klasy, dalszą naukę uniemożliwił wybuch wojny. W dzieciństwie pracował na roli, pomagając ojcu na ich 12 hektarach ziemi. 1 września 1944 roku wstąpił do pułku na Litwie, z zamiarem przyłączenia się do wojska polskiego. Uniknął wywózki w głąb ZSRR i wraz z innymi żołnierzami, przez Ukraińską SRR, gdzie spotkał polski pułk armii Berlinga, dotarł do Lublina. A 13 września 1944 z I pułkiem artylerii dotarli do Majdanka. Po kilku dniach postoju w obozie wyruszyli przez Rembertów do Warszawy. W pułku został przydzielony do łączności i walczył na Starym Bródnie koło Warszawy. Po zdobyciu Warszawy wraz z wojskiem dotarł aż do miejscowości Stabnice nad Zatoką Szczecińską. Po miesiącu ruszyli jego oddział wyruszył w kierunku Berlina i spotkał się z wojskiem amerykańskim nad Łabą. Gdy skończyła się wojna trafił do Łukowa, gdzie ukończył szkołę dla kierowców, następnie trafił do Siedlec. Przez rok pracował w jednostce wojskowej w Przemyślu jako kierowca i ochroniarz pułkownika. Po demobilizacji (1 marca 1947 roku) z wojska przekroczył granicę z Białoruską SRR i przyjechał w rodzinne strony, żeby zabrać rodziców i wrócić do Polski. Odmówiono mu jednak powrotu i skierowano do pracy w sowchozie. Następnie wyjechał do Dyneburga i pracował na kolei. Od 1998 roku należał do Związku Polaków „Promień” i Związku Kombatantów.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Najwcześniejsze wspomnienia z dzieciństwa (dom rodzinny, szkoła) 001 ok. 1 min
Wkroczenie sowietów w 1939 roku (zamknięcie polskich szkół) 001 ok. 3,5 min
Wojna niemiecko-sowiecka (mobilizacja do wojska Kościuszkowskiego) 001 ok. 4,5 min
Obóz w Majdanku w 1944 roku i marsz na Warszawę 001 ok. 15 min
Udział w artylerii, w łączności na froncie Stare Bródno, Henryków, Jabłonne na przedmieściach Warszawy 001 ok. 17 min
Forsowanie Wisły 001 ok. 21,5 min
Marsz na Berlin (dotarcie do miejscowości Stabnice nad Zatoką Szczecińską, bitwa o Berlin) i dotarcie do rzeki Łaby 001 ok. 23 min
Koniec wojny i powrót do Polski (pozostanie w BSRR i emigracja do Dyneburga) 001 ok. 28 min
Czasy przedwojenne (dzieciństwo i losy kolegów szkolnych, wyjazdy do pracy do Łotwy, wycieczki krajoznawcze) 002 ok. 1,5 min
Spędzanie wolnego czasu (gra na organach) 002 ok. 6,5 min
Majątek hrabiego Łopacińskiego (współżycie wielokulturowe Polaków i Białorusinów, spalenie w 1942/43 roku) 002 ok. 8,5 min
Wkroczenie sowietów w region Brasławia 002 ok. 13 min
Wkroczenie Niemców do wsi Jody (rozstrzeliwanie Żydów w 1943) 002 ok. 15 min
Relacje polsko-żydowskie w Jodach (antysemityzm l. 30) 002 ok. 16,5 min
Relacje katolicko-prawosławne w Jodach (walka o budynek w 1939) 002 ok. 20 min
Wstąpienie do pułku zapasowego w 1944 002 ok. 27,5 min
Postój w Majdanku w 1944 roku (świadectwo obozu) 002 ok. 30 min
Marsz na Warszawę i Powstanie Warszawskie (stacjonowanie na Pradze) 002 ok. 36 min
Opis Warszawy po Powstaniu 002 ok. 40 min
Dyneburg współczesny (relacje rosyjsko-łotewskie, praca zawodowa) 002 ok. 42,5 min
Najwcześniejsze wspomnienia z dzieciństwa (dom rodzinny, szkoła) 001 ok. 1 min
Wkroczenie sowietów w 1939 roku (zamknięcie polskich szkół) 001 ok. 3,5 min
Wojna niemiecko-sowiecka (mobilizacja do wojska Kościuszkowskiego) 001 ok. 4,5 min
Obóz w Majdanku w 1944 roku i marsz na Warszawę 001 ok. 15 min
Udział w artylerii, w łączności na froncie Stare Bródno, Henryków, Jabłonne na przedmieściach Warszawy 001 ok. 17 min
Forsowanie Wisły 001 ok. 21,5 min
Marsz na Berlin (dotarcie do miejscowości Stabnice nad Zatoką Szczecińską, bitwa o Berlin) i dotarcie do rzeki Łaby 001 ok. 23 min
Koniec wojny i powrót do Polski (pozostanie w BSRR i emigracja do Dyneburga) 001 ok. 28 min
Czasy przedwojenne (dzieciństwo i losy kolegów szkolnych, wyjazdy do pracy do Łotwy, wycieczki krajoznawcze) 002 ok. 1,5 min
Spędzanie wolnego czasu (gra na organach) 002 ok. 6,5 min
Majątek hrabiego Łopacińskiego (współżycie wielokulturowe Polaków i Białorusinów, spalenie w 1942/43 roku) 002 ok. 8,5 min
Wkroczenie sowietów w region Brasławia 002 ok. 13 min
Wkroczenie Niemców do wsi Jody (rozstrzeliwanie Żydów w 1943) 002 ok. 15 min
Relacje polsko-żydowskie w Jodach (antysemityzm l. 30) 002 ok. 16,5 min
Relacje katolicko-prawosławne w Jodach (walka o budynek w 1939) 002 ok. 20 min
Wstąpienie do pułku zapasowego w 1944 002 ok. 27,5 min
Postój w Majdanku w 1944 roku (świadectwo obozu) 002 ok. 30 min
Marsz na Warszawę i Powstanie Warszawskie (stacjonowanie na Pradze) 002 ok. 36 min
Opis Warszawy po Powstaniu 002 ok. 40 min
Dyneburg współczesny (relacje rosyjsko-łotewskie, praca zawodowa) 002 ok. 42,5 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: [email protected]
galeria
4fotografie