Urodził się 4 września 1924 we wsi Malowanka nieopodal Żytomierza. Uczęszczał do polskiej szkoły, a po 1936 do szkoły ukraińskiej. Matka spędziła kilka lat na zesłaniu, z którego powróciła w 1937 roku. Już rok później ojciec został aresztowany i rozstrzelany. W latach 1938-41 Franciszek Brzezicki ukrywał się przed NKWD. Po wybuchu wojny niemiecko-bolszewickiej w 1941 roku zaangażował się w konspirację. Gromadził broń, którą przekazywał rosyjskim partyzantom. Zimą 1942/1943 został aresztowany przez gestapo i osadzony w więzieniu. Stamtąd trafił do obozu nazistowskiego na Majdanku. Po ewakuacji obozu trafił do Gross-Rosen i Flossenburga. Po zakończeniu wojny odbył służbę wojskową w wojsku radzieckim. Za znieważenie komendanta uznano go za szpiega polskiego i wroga narodu. Przez 4 lata ukrywał się przed NKWD, ale ok. 1950 roku został uwięziony i zesłany na Syberię na okres 10 lat. Na skutek amnestii, po 5 latach został zwolniony z łagru. Zaangażował się w odrodzenie mniejszości polskiej w Żytomierzu.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Losy dziadków i rodziców (udział dziadka w powstaniu Styczniowym, udział wujka w wojnie polsko-bolszewickiej, rozstrzelanie drugiego wujka przez NKWD) 001 1 min
Represje lat 30tych (Wielki Głód, kolektywizacja, zesłanie dziadka Leona, donosicielstwo, aresztowanie matki i zesłanie jej na Sybir za zakupy mąki w Leningradzie, poprawa sytuacji żywnościowej po 1934 r., zamknięcie kościoła w 1935 r. i szkoły polskiej w 1936 r., rozstrzelanie polskich nauczycieli) 001 ok. 4 min
Życie religijne i kulturalne Polaków w godzinie terroru (kultura, szkoła ukraińska, powrót mamy z zesłania w 1937 r., I komunia św. w tajemnicy, polscy księża, rodzina Paderewskich, pogrzeb ks. Ulanickiego, ratowanie cmentarza polskiego po 2000 r.) 001 ok. 24 min
Nasilenie terroru (terror bolszewicki, aresztowanie i rozstrzelanie ojca w 1938 r., aresztowanie matki, życie w ukryciu, pościg, praca w piekarni i na budowie) 001 ok. 40 min
Wojna niemiecko-radziecka 1941–1945 (żydowscy uchodźcy z 1939 r., pierwsze dni wojny, pierwsi Niemcy na Malowance, ukrycie broni, początki konspiracji, nasłuchy, ukraińska policja, patriotyzm, obrona kościoła, tyfus i życie w ukryciu przed gestapo, działalność konspiracyjna) 002 3 min
Aresztowanie i uwięzienie (aresztowanie, tortury, cela skazańców, transport w nieznane) 002 ok. 43 min
Pobyt w obozie na Majdanku (pierwsze wrażenie, obsługa słowacka, choroby, wszy, pobyt w baraku dla umierających, operacja, praca, ewakuacja do obozów Gross-Rosen i Flossenburg) 003 17 min
Służba wojskowa 1945–1946 (służba wojskowa w armii radzieckiej w Kowlu, aresztowanie 15 osób za obrazę komendanta, oskarżenie o szpiegostwo) 005 1 min
Uwięzienie i zesłanie na Syberię (życie w ukryciu przez 4 lata, zdrada i aresztowanie, roczny pobyt w więzieniu w Żytomierzu, zesłanie na 10 lat, zwolnienie ok. 1955 r.) 005 ok. 10 min
Losy dziadków i rodziców (udział dziadka w powstaniu Styczniowym, udział wujka w wojnie polsko-bolszewickiej, rozstrzelanie drugiego wujka przez NKWD) 001 1 min
Represje lat 30tych (Wielki Głód, kolektywizacja, zesłanie dziadka Leona, donosicielstwo, aresztowanie matki i zesłanie jej na Sybir za zakupy mąki w Leningradzie, poprawa sytuacji żywnościowej po 1934 r., zamknięcie kościoła w 1935 r. i szkoły polskiej w 1936 r., rozstrzelanie polskich nauczycieli) 001 ok. 4 min
Życie religijne i kulturalne Polaków w godzinie terroru (kultura, szkoła ukraińska, powrót mamy z zesłania w 1937 r., I komunia św. w tajemnicy, polscy księża, rodzina Paderewskich, pogrzeb ks. Ulanickiego, ratowanie cmentarza polskiego po 2000 r.) 001 ok. 24 min
Nasilenie terroru (terror bolszewicki, aresztowanie i rozstrzelanie ojca w 1938 r., aresztowanie matki, życie w ukryciu, pościg, praca w piekarni i na budowie) 001 ok. 40 min
Wojna niemiecko-radziecka 1941–1945 (żydowscy uchodźcy z 1939 r., pierwsze dni wojny, pierwsi Niemcy na Malowance, ukrycie broni, początki konspiracji, nasłuchy, ukraińska policja, patriotyzm, obrona kościoła, tyfus i życie w ukryciu przed gestapo, działalność konspiracyjna) 002 3 min
Aresztowanie i uwięzienie (aresztowanie, tortury, cela skazańców, transport w nieznane) 002 ok. 43 min
Pobyt w obozie na Majdanku (pierwsze wrażenie, obsługa słowacka, choroby, wszy, pobyt w baraku dla umierających, operacja, praca, ewakuacja do obozów Gross-Rosen i Flossenburg) 003 17 min
Służba wojskowa 1945–1946 (służba wojskowa w armii radzieckiej w Kowlu, aresztowanie 15 osób za obrazę komendanta, oskarżenie o szpiegostwo) 005 1 min
Uwięzienie i zesłanie na Syberię (życie w ukryciu przez 4 lata, zdrada i aresztowanie, roczny pobyt w więzieniu w Żytomierzu, zesłanie na 10 lat, zwolnienie ok. 1955 r.) 005 ok. 10 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: [email protected]