Urodził się 3 stycznia 1930 w Lidzie w rodzinie polskiej. Pradziadek ze strony ojca był generałem w wojsku Królestwa Polskiego. Za zwycięstwo na polu walki otrzymał tytuł hrabiowski. Ojciec pochodzący z Grodna, wraz z braćmi przebywał na emigracji w Ameryce. Po powrocie do Lidy w 1917 lub 1918 roku kupił kamienicę, prowadził restaurację i piekarnię. Jednocześnie pracował dla stacjonującego w Lidzie wojska, dostarczając odzież i buty dla żołnierzy. Romuald Tyrkin przed wojną ukończył dwie klasy polskiej szkoły. Po zajęciu Lidy przez Rosjan został cofnięty do pierwszej klasy szkoły sowieckiej. W czasie okupacji niemieckiej angażował się w pomoc polskim partyzantom i działalność dywersyjną (wykolejanie pociągów, kradzież mienia niemieckiego). W 1944 roku zarabiał na chleb przy zakopywaniu dziur po bombardowaniach Lidy. Po zakończeniu działań wojennych rodzina Tyrkinów nie zdecydowała się na wyjazd do Polski. Romuald Tyrkin rozpoczął pracę jako ślusarz na kolei przy obsłudze parowozów. Ukończył zaoczne technikum kolejarskie i pracował jako maszynista, m.in. przy przeładunku sowieckich rakiet i materiałów zbrojnych. W 1959 roku ożenił się, miał dwójkę dzieci. Jego żona przez wiele lat pełniła funkcję prezesa lidzkiego oddziału Związku Polaków na Białorusi.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Losy rodziny podczas II wojny światowej (ojciec służący w 77 pułku piechoty w Lidzie, niebezpieczeństwo wywiezienia przez Sowietów na Sybir, spalenie mieszkania na skutek bombardowania, zamieszkanie w niemieckim baraku, praca Romualda Tyrkina jako ślusarz na kolei, edukacja w technikum mechanicznym podczas okupacji niemieckiej); 0001, ok. 1 min
Pomoc polskim partyzantom, działania dywersyjne na kolei; 0001, ok. 4 min
Możliwość wyjazdu do Polski po wojnie (pozostanie na miejscu ze względu na chorobę syna); 0001, ok. 6 min
Pomoc polskim partyzantom (udzielanie schronienia w domu, przeprowadzanie nocą do różnych wsi, przekazywanie korespondencji, itp.); 0001, ok. 10 min
Życie zawodowe Romualda Tyrkina i jego żony po wojnie; 0001, ok. 12 min
Bombardowanie Lidy i okolic w czasie wojny, życie w strachu, utrata dobytku życia; 0001, ok. 15 min
Rozczarowanie decyzją o pozostaniu na Białorusi, tęsknota za Polską, refleksja nt. stosunku Polaków do Polaków mieszkających na Białorusi; 0001, ok. 19 min
Historia ojca (dostawy materiałów i odzieży dla wojska w latach 30., emigracja do Ameryki, pradziadek generał, powrót ojca z Ameryki przez Rosję do Polski podczas rewolucji, otrzymanie zezwolenia od Feliksa Dzierżyńskiego na przejazd i powrót do Lidy; 0001, 22 min
Prowadzenie przez ojca piekarni i restauracji przed wojną; po wojnie praca w fabryce obuwia; 0001, ok. 26 min
Zatrudnienie matki Romualda Tyrkina w szpitalu jako siostra/pielęgniarka (I wojna światowa), rezygnacja z pracy, opieka nad piątką dzieci w domu, dostatnie życie w międzywojniu; 0001, ok. 28 min
Rodzeństwo, śmierć jednego z braci, edukacja sióstr przerwana wybuchem wojny; 0001, 30 min
Lida przed wojną, przedwojenne nazwy ulic, służenie do mszy w kościele na Słobódce; 0001, ok. 35 min
Przedwojenna Lida, kupcy żydowscy; 0002, od początku
Sposoby spędzenia wolnego czasu w dzieciństwie: udział w niedzielnej mszy świętej, harcerstwo, oglądanie defilad wojskowych, chodzenie do cyrku, który rozstawiał się w zamku, a zimą na lodowisko i sanki, walki kogutów w parku, chodzenie do kina; 0002, ok. 2 min
Działalność różnych klubów, m.in. klubu wojskowego 77 pp., do którego należeli rodzice Romualda Tyrkina; 0002, ok. 10 min
Edukacja przedwojenna, dyscyplina w szkole i w domu, wspomnienie polskich nauczycieli; 0002, ok. 14 min
I okupacja sowiecka, wejście Sowietów, wygląd żołnierzy rosyjskich, represje, zabranie mieszkania rodzinie Tyrkinów, szkoła sowiecka, problemy z językiem rosyjskim; 0002, ok. 20 min
Stosunki między katolikami a prawosławnymi w Lidzie przed wojną; 0002, ok. 27 min
Okupacja niemiecka w Lidzie, dobrzy i źli Niemcy, strach przed esesmanami; 0002, 30 min
Drugie przyjście Sowietów, zasypywanie dołów po bombardowaniach w 1944 w zamian za chleb, praca w parowozowni, dalsza edukacja po wojnie; 0002, ok. 32 min
Okupacja niemiecka, nieprzyjęcie do białoruskiej szkoły, tajne nauczanie u prywatnej nauczycielki; 0002, ok. 35 min
Wycofywanie się Niemców w 1944, ucieczka matki i sióstr na wieś przed nadciągającym frontem, bombardowania Lidy, głód i zniszczenia, przystosowanie niemieckiego baraku do zamieszkania; 0002, 40 min
Kościół katolicki w Lidzie i okolicy po 1939 (zamknięcie kościoła, śmierć sześciu księży pod okupacją niemiecką – ks. Lucjan Mroczkowski i ks. Słobana); 0003, od początku
Otwarcie po wojnie jedynego w okolicy Lidy kościoła we wsi Dubrownie, posługa księdza, odebranie kościoła farnego i klasztoru w Lidze i przekazanie Białorusinom na cerkiew; 0003, 5 min
Życie religijne po śmierci Józefa Stalina w 1953 roku, otwarcie kościoła; 0003, ok. 9 min
Rodzina (poznanie żony, edukacja żony, ślub w 1959 roku, dzieci, znajomość języka polskiego); 0003, 10 min
Przyczyny pozostania Romualda Tyrkina z rodziną na Białorusi; 0003, ok. 15 min
Wyjazdy na delegacje m.in. do Sokółki na terenie Polski, praca przy przeładunku rakiet przy lotnisku w Różance, podpisanie umowy o trzymaniu tajemnicy, zakaz rozmawiania po polsku, trzymanie pracowników z dala od Polaków z Sokółki); 0003, ok. 17 min
Stosunek do Polaków na Białorusi po wojnie; 0003, ok. 22 min
Wspomnienie kolegów z partyzantki, z którymi działał w dywersji, m.in. przy wykolejaniu pociągów; 0003, 25 min
Losy rodziny podczas II wojny światowej (ojciec służący w 77 pułku piechoty w Lidzie, niebezpieczeństwo wywiezienia przez Sowietów na Sybir, spalenie mieszkania na skutek bombardowania, zamieszkanie w niemieckim baraku, praca Romualda Tyrkina jako ślusarz na kolei, edukacja w technikum mechanicznym podczas okupacji niemieckiej); 0001, ok. 1 min
Pomoc polskim partyzantom, działania dywersyjne na kolei; 0001, ok. 4 min
Możliwość wyjazdu do Polski po wojnie (pozostanie na miejscu ze względu na chorobę syna); 0001, ok. 6 min
Pomoc polskim partyzantom (udzielanie schronienia w domu, przeprowadzanie nocą do różnych wsi, przekazywanie korespondencji, itp.); 0001, ok. 10 min
Życie zawodowe Romualda Tyrkina i jego żony po wojnie; 0001, ok. 12 min
Bombardowanie Lidy i okolic w czasie wojny, życie w strachu, utrata dobytku życia; 0001, ok. 15 min
Rozczarowanie decyzją o pozostaniu na Białorusi, tęsknota za Polską, refleksja nt. stosunku Polaków do Polaków mieszkających na Białorusi; 0001, ok. 19 min
Historia ojca (dostawy materiałów i odzieży dla wojska w latach 30., emigracja do Ameryki, pradziadek generał, powrót ojca z Ameryki przez Rosję do Polski podczas rewolucji, otrzymanie zezwolenia od Feliksa Dzierżyńskiego na przejazd i powrót do Lidy; 0001, 22 min
Prowadzenie przez ojca piekarni i restauracji przed wojną; po wojnie praca w fabryce obuwia; 0001, ok. 26 min
Zatrudnienie matki Romualda Tyrkina w szpitalu jako siostra/pielęgniarka (I wojna światowa), rezygnacja z pracy, opieka nad piątką dzieci w domu, dostatnie życie w międzywojniu; 0001, ok. 28 min
Rodzeństwo, śmierć jednego z braci, edukacja sióstr przerwana wybuchem wojny; 0001, 30 min
Lida przed wojną, przedwojenne nazwy ulic, służenie do mszy w kościele na Słobódce; 0001, ok. 35 min
Przedwojenna Lida, kupcy żydowscy; 0002, od początku
Sposoby spędzenia wolnego czasu w dzieciństwie: udział w niedzielnej mszy świętej, harcerstwo, oglądanie defilad wojskowych, chodzenie do cyrku, który rozstawiał się w zamku, a zimą na lodowisko i sanki, walki kogutów w parku, chodzenie do kina; 0002, ok. 2 min
Działalność różnych klubów, m.in. klubu wojskowego 77 pp., do którego należeli rodzice Romualda Tyrkina; 0002, ok. 10 min
Edukacja przedwojenna, dyscyplina w szkole i w domu, wspomnienie polskich nauczycieli; 0002, ok. 14 min
I okupacja sowiecka, wejście Sowietów, wygląd żołnierzy rosyjskich, represje, zabranie mieszkania rodzinie Tyrkinów, szkoła sowiecka, problemy z językiem rosyjskim; 0002, ok. 20 min
Stosunki między katolikami a prawosławnymi w Lidzie przed wojną; 0002, ok. 27 min
Okupacja niemiecka w Lidzie, dobrzy i źli Niemcy, strach przed esesmanami; 0002, 30 min
Drugie przyjście Sowietów, zasypywanie dołów po bombardowaniach w 1944 w zamian za chleb, praca w parowozowni, dalsza edukacja po wojnie; 0002, ok. 32 min
Okupacja niemiecka, nieprzyjęcie do białoruskiej szkoły, tajne nauczanie u prywatnej nauczycielki; 0002, ok. 35 min
Wycofywanie się Niemców w 1944, ucieczka matki i sióstr na wieś przed nadciągającym frontem, bombardowania Lidy, głód i zniszczenia, przystosowanie niemieckiego baraku do zamieszkania; 0002, 40 min
Kościół katolicki w Lidzie i okolicy po 1939 (zamknięcie kościoła, śmierć sześciu księży pod okupacją niemiecką – ks. Lucjan Mroczkowski i ks. Słobana); 0003, od początku
Otwarcie po wojnie jedynego w okolicy Lidy kościoła we wsi Dubrownie, posługa księdza, odebranie kościoła farnego i klasztoru w Lidze i przekazanie Białorusinom na cerkiew; 0003, 5 min
Życie religijne po śmierci Józefa Stalina w 1953 roku, otwarcie kościoła; 0003, ok. 9 min
Rodzina (poznanie żony, edukacja żony, ślub w 1959 roku, dzieci, znajomość języka polskiego); 0003, 10 min
Przyczyny pozostania Romualda Tyrkina z rodziną na Białorusi; 0003, ok. 15 min
Wyjazdy na delegacje m.in. do Sokółki na terenie Polski, praca przy przeładunku rakiet przy lotnisku w Różance, podpisanie umowy o trzymaniu tajemnicy, zakaz rozmawiania po polsku, trzymanie pracowników z dala od Polaków z Sokółki); 0003, ok. 17 min
Stosunek do Polaków na Białorusi po wojnie; 0003, ok. 22 min
Wspomnienie kolegów z partyzantki, z którymi działał w dywersji, m.in. przy wykolejaniu pociągów; 0003, 25 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: [email protected]