Urodziła się 25 stycznia 1929 we wsi Wilkszany (obecnie Satul Vicsani) w rodzinie chłopskiej. Miała 16-cioro rodzeństwa, z których przeżyło tylko sześcioro. Matka Maria Bure i ojciec Anton Pelczar zajmowali się dużym gospodarstwem rolnym. Edukację podstawową rozpoczęła przed II wojną światową w Wilkszynach – uczyła się w szkole rumuńskiej. W 1940 roku wkroczyli do Rumunii Rosjanie, a następnie w 1941 roku Niemcy. Po wojnie w wieku 17 lat Rozalia Pelczar wyszła za mąż. Jednak mąż zmarł po kilku latach na gruźlicę. Po II wojnie światowej, ze względu na duży majątek jaki posiadali państwo Pelczar, zostali uznani za „kułaków” z nakazem wywozu na Sybir. Udało im się wykupić oraz przystąpili dobrowolnie do kołchozu. Rozalia Pelczar pracowała w kołchozie do końca lat 80. Po upadku socjalistycznego reżimu w Rumunii zwrócono Rozalii Pelczar cały rodzinny majątek, a ona sama wyjechała do Niemiec w roku 1994 i tam wyszła ponownie za mąż (stąd jej drugie nazwisko; Riffel). Syn Rozalii Pelczar – Johan Babiasz był w latach 90. deputowanym do parlamentu rumuńskiego.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
[00:00:00] AHM_PnW_2354_Pelczar_Rozalia
Narodziny w Wikszanach; rodzina Rozalii Pelczar – 16-cioro rodzeństwa; praca w gospodarstwie z rodzicami; samodzielne tkanie ubrań; wejście Rosjan do Wikszan (1940);
[00:05:00, 01]
Wkroczenie Rosjan w czasie świąt wielkanocnych; Polacy uciekający do Rumunii po wybuchu wojny; wyjście za mąż w 1947 roku; odebranie gospodarstwa (oskarżenie o kułactwo);
[00:10:00, 01]
Praca w kołchozie po wojnie; wyjazd do Gura Humorului w latach 70.; wyjazd do pracy w Niemczech w latach 80.; żniwa w czasie wojny; wyjazdy braci do Polski po wojnie; nauka w szkole (w języku rumuńskim);
[00:15:00, 01]
Lekcje w świetlicy języku polskim (dodatkowe); chodzenie do kościoła w dzieciństwie; msze w języku polskim i rumuńskim; dzieci różnych narodowości w szkole (Niemcy, Ukraińcy, Polacy); warunki panujące w szkole (brak przyborów);
[00:20:00, 01]
Brak możliwości nauki języka polskiego w szkole; przybycie Polaków po wybuchu wojny w Polsce; wkroczenie Rosjan w 1940 roku; przybycie sióstr zakonnych ze wsi Czerniowce (po wybuchu wojny);
[00:25:00, 01]
Recytacja wiersza; pobyt w Serecie przed wkroczeniem Armii Czerwonej; bielenie ścian wapnem; wrażenia po zobaczeniu pierwszych żołnierzy;
[00:30:00, 01]
Ewakuacja z rodzinnej wsi; walki we wsi, bombardowania; dwie ewakuacje: 1940 i 1941; budowanie okopów przez Rosjan (walki, front);
[00:35:00, 01]
Walki na froncie, armie: rosyjska, rumuńska, niemiecka; pobyt Rosjan we wsi w 1944 roku i związane z tym przeżycia;
[00:40:00, 01]
Zabranie majątku – oskarżenia o kułactwo; zabranie całego dobytku; miesięczny pobyt męża Rozalii Pelczar w więzieniu (po wojnie); włączenie ziemi do kołchozu; praca w kołchozie;
[00:45:00, 01]
Wyjazd do Gura Humorului; wyjście za mąż w 1947 roku; zachorowanie męża na gruźlicę (początek lat 50.); praca w kołchozie;
[00:50:00, 01]
Prace podejmowane w kołchozie; wyjazd rodziców i rodzeństwa Rozalii Pelczar do Polski w 1949 roku; losy rodziny mieszkające w Polsce;
[00:55:00, 01]
Wspomnienie pierwszych odwiedzin w Polsce; refleksja na temat własnego życia i przeżytych chwil; wspomnienie pracy w kołchozie – odebranie rodzinnego inwentarza na rzecz kołchozu.
[00:00:00] AHM_PnW_2354_Pelczar_Rozalia
Narodziny w Wikszanach; rodzina Rozalii Pelczar – 16-cioro rodzeństwa; praca w gospodarstwie z rodzicami; samodzielne tkanie ubrań; wejście Rosjan do Wikszan (1940);
[00:05:00, 01]
Wkroczenie Rosjan w czasie świąt wielkanocnych; Polacy uciekający do Rumunii po wybuchu wojny; wyjście za mąż w 1947 roku; odebranie gospodarstwa (oskarżenie o kułactwo);
[00:10:00, 01]
Praca w kołchozie po wojnie; wyjazd do Gura Humorului w latach 70.; wyjazd do pracy w Niemczech w latach 80.; żniwa w czasie wojny; wyjazdy braci do Polski po wojnie; nauka w szkole (w języku rumuńskim);
[00:15:00, 01]
Lekcje w świetlicy języku polskim (dodatkowe); chodzenie do kościoła w dzieciństwie; msze w języku polskim i rumuńskim; dzieci różnych narodowości w szkole (Niemcy, Ukraińcy, Polacy); warunki panujące w szkole (brak przyborów);
[00:20:00, 01]
Brak możliwości nauki języka polskiego w szkole; przybycie Polaków po wybuchu wojny w Polsce; wkroczenie Rosjan w 1940 roku; przybycie sióstr zakonnych ze wsi Czerniowce (po wybuchu wojny);
[00:25:00, 01]
Recytacja wiersza; pobyt w Serecie przed wkroczeniem Armii Czerwonej; bielenie ścian wapnem; wrażenia po zobaczeniu pierwszych żołnierzy;
[00:30:00, 01]
Ewakuacja z rodzinnej wsi; walki we wsi, bombardowania; dwie ewakuacje: 1940 i 1941; budowanie okopów przez Rosjan (walki, front);
[00:35:00, 01]
Walki na froncie, armie: rosyjska, rumuńska, niemiecka; pobyt Rosjan we wsi w 1944 roku i związane z tym przeżycia;
[00:40:00, 01]
Zabranie majątku – oskarżenia o kułactwo; zabranie całego dobytku; miesięczny pobyt męża Rozalii Pelczar w więzieniu (po wojnie); włączenie ziemi do kołchozu; praca w kołchozie;
[00:45:00, 01]
Wyjazd do Gura Humorului; wyjście za mąż w 1947 roku; zachorowanie męża na gruźlicę (początek lat 50.); praca w kołchozie;
[00:50:00, 01]
Prace podejmowane w kołchozie; wyjazd rodziców i rodzeństwa Rozalii Pelczar do Polski w 1949 roku; losy rodziny mieszkające w Polsce;
[00:55:00, 01]
Wspomnienie pierwszych odwiedzin w Polsce; refleksja na temat własnego życia i przeżytych chwil; wspomnienie pracy w kołchozie – odebranie rodzinnego inwentarza na rzecz kołchozu.
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: [email protected]