Urodziła się 4 października 1930 w majątku ziemskim Poniemencza, którego właścicielem był Stanisław Maculewicz (Wileńszczyzna, Litwa), w rodzinie Marii Magdaleny z domu Łapkowskiej (ur. w guberni mińskiej) i Stanisława Gasperowiczów (ur. Mergi). Rodzice poznali się w Mińsku. W Mińsku wzięli ślub i tam też urodziły się im dwie córki. W 1920 roku przyjechali na tereny II RP i podjęli pracę w majątku Poniemencza - ojciec jako kowal, a matka na roli. Jej dwie starsze siostry również były zatrudnione w majątku (jedna pracowała jako kucharka). Naukę rozpoczęła w szkole w Niemenczynie w 1937 roku, następnie chodziła do szkoły litewskiej, a od 1940 roku do szkoły rosyjskiej. Ukończyła cztery klasy. Wybuch wojny zastał ją w Poniemenczy, gdzie pozostała przez cały czas jej trwania. Ojciec zmarł w czasie wojny w wyniku zakażenia krwi. Gdy wyszła za mąż zamieszkała u dziadków w Mergach, a po zlikwidowaniu tej wsi w czasach Związku Radzieckiego postanowili wybudować dom i przeprowadzili się do miejscowości Pilakolnia. Pracowała w bibliotece w Niemenczynie, a po wyjściu za mąż i urodzeniu dziecka pracowała w kołchozie, aż do przejścia na emeryturę w 1980 roku.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Codzienność przedwojenna w majątku ziemskim Poniemencze wł. Maculewiczów (wspomnienie o rodzicach i rodzeństwie, stacjonowanie wojska polskiego); 001 ok. 1 min
Pierwsze dni wojny (aresztowanie ziemian za czasów sowieckich, okupacja niemiecka: naloty na Niemenczyn); 001 ok. 4 min
Czasy ZSRR (kołchozy) i codzienność po rozpadzie ZSRR; 001 ok. 6,5 min
Wspomnienie czasów przedwojennych (praca i codzienność w majątku Poniemencze, edukacja w Niemenczynie); 001 ok. 10,5 min
Relacje polsko-żydowskie w guberni mińskiej (pocz. XX); 001 ok. 27 min
Wspomnienie o rodzinie; 001 ok. 29,5 min
Dwór Stanisława Maculewicza w Poniemenczu (bale, l. 30; okupacja niemiecka; ucieczka przed sowietami); 001 ok. 32,5 min
Wspomnienie o Józefie Piłsudskim i edukacja (szkoła polska, litewska, rosyjska); 001 ok. 39,5 min
Wiersz Władysława Syrokomli; 001 ok. 43 min
Zmobilizowane wojsko polskie stacjonujące w majątku Poniemencze w 1939 roku, wybuch i czasy wojenne (przechowywanie sowieckiego pilota we wsi Pilakolnia; przemarsz wojsk okupantów; polscy partyzanci; wywózki na roboty do Niemiec; zesłania na Sybir); 001 ok. 46 min
Holocaust (przechowywanie Żydów) i społeczność żydowska w Niemenczynie (l. 30); 001 ok. 56 min
Historia Michała Kińskiego i Stanisława Szapiro uratowanych Żydów z Niemenczyna; 002 ok. 1 min
Losy Żydów Niemenczyńskich w czasie wojny; 002 ok. 8 min
Niemenczyn przed wojną (relacje polsko-żydowskie); 002 ok. 9,5 min
Praca w kołchozie i życie codzienne w czasach Związku Radzieckiego; 002 ok. 13,5 min
Śmierć Stalina, codzienność za Breżniewa (kolektywizacja majątku Poniemencze) i po rozpadzie ZSRR; 002 ok. 20,5 min
Codzienność przedwojenna w majątku ziemskim Poniemencze wł. Maculewiczów (wspomnienie o rodzicach i rodzeństwie, stacjonowanie wojska polskiego); 001 ok. 1 min
Pierwsze dni wojny (aresztowanie ziemian za czasów sowieckich, okupacja niemiecka: naloty na Niemenczyn); 001 ok. 4 min
Czasy ZSRR (kołchozy) i codzienność po rozpadzie ZSRR; 001 ok. 6,5 min
Wspomnienie czasów przedwojennych (praca i codzienność w majątku Poniemencze, edukacja w Niemenczynie); 001 ok. 10,5 min
Relacje polsko-żydowskie w guberni mińskiej (pocz. XX); 001 ok. 27 min
Wspomnienie o rodzinie; 001 ok. 29,5 min
Dwór Stanisława Maculewicza w Poniemenczu (bale, l. 30; okupacja niemiecka; ucieczka przed sowietami); 001 ok. 32,5 min
Wspomnienie o Józefie Piłsudskim i edukacja (szkoła polska, litewska, rosyjska); 001 ok. 39,5 min
Wiersz Władysława Syrokomli; 001 ok. 43 min
Zmobilizowane wojsko polskie stacjonujące w majątku Poniemencze w 1939 roku, wybuch i czasy wojenne (przechowywanie sowieckiego pilota we wsi Pilakolnia; przemarsz wojsk okupantów; polscy partyzanci; wywózki na roboty do Niemiec; zesłania na Sybir); 001 ok. 46 min
Holocaust (przechowywanie Żydów) i społeczność żydowska w Niemenczynie (l. 30); 001 ok. 56 min
Historia Michała Kińskiego i Stanisława Szapiro uratowanych Żydów z Niemenczyna; 002 ok. 1 min
Losy Żydów Niemenczyńskich w czasie wojny; 002 ok. 8 min
Niemenczyn przed wojną (relacje polsko-żydowskie); 002 ok. 9,5 min
Praca w kołchozie i życie codzienne w czasach Związku Radzieckiego; 002 ok. 13,5 min
Śmierć Stalina, codzienność za Breżniewa (kolektywizacja majątku Poniemencze) i po rozpadzie ZSRR; 002 ok. 20,5 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: [email protected]