Urodziła się 6 września 1924 w Wilnie. Pochodziła z rodziny kolejarskiej, kolejarzami byli jej dziadek i ojciec, a także ojciec jej męża. Jej rodzina od 1927 roku mieszkała we własnym domku w dzielnicy Rossa. W 1931 roku Janina Gieczewska rozpoczęła naukę w szkole powszechnej nr 20 im. Matki Boskiej Ostrobramskiej w Wilnie, gdzie skończyła sześć klas. Od 1936 roku uczęszczała do państwowego gimnazjum im. Elizy Orzeszkowej. Przed II wojną dużo podróżowała (rodzina kolejarza miała darmowe przejazdy PKP). W czasie okupacji niemieckiej uczęszczała do legalnej szkoły prywatnej, w której uczyła się języków obcych. Od 1944 roku chodziła do żeńskiego gimnazjum nr 5, gdzie dokończyła przerwaną edukację. W latach 1946–51 studiowała slawistykę na uniwersytecie w Wilnie. Po studiach Janina Gieczewska podjęła pracę w Państwowym Wydawnictwie Literatury Pedagogicznej. Była redaktorką pierwszego elementarza dla szkół polskich w Wilnie, wydanego w 1952 roku. W wydawnictwie przepracowała 30 lat, aż do emerytury. W Polsce po raz pierwszy po wojnie była w 1962 roku. Pod koniec lat 80. zaangażowała się w działalność różnych stowarzyszeń zakładanych przez Polaków. Była m.in. sekretarzem zarządu miejskiego Związku Polaków na Litwie. Organizowała wyjazdy na uroczystości, które odbywały się w Polsce. Po śmierci w 2001 roku męża, Romualda Gieczewskiego, przewodniczącego sekcji polskiej Wileńskiej Wspólnoty Więźniów Politycznych i Zesłańców, Janina Gieczewska została przewodniczącą sekcji polskiej tego stowarzyszenia.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Pochodzenie rodziny, miejsca urodzenia ojca i matki, związki rodziny z koleją (ojciec i dziadek kolejarzami, mąż synem kolejarza), status materialny rodziny, szkoła powszechna nr 20 w Wilnie niedaleko Ostrej Bramy, państwowe gimnazjum im. Elizy Orzeszkowej, nauka przerwana wybuchem wojny, ponowne otwarcie szkół w 1944 roku, kontynuacja nauki w żeńskim gimnazjum nr 5, matura, studia na wydziale slawistyki Uniwersytetu Wileńskiego (1946-1951), przydział pracy, wydawnictwo literatury pedagogicznej, trzy państwowe wydawnictwa literatury (politycznej, pięknej, pedagogicznej), redakcja pierwszego elementarza dla szkół polskich na Litwie, 30 lat pracy, emerytura; 001 ok. 1 min
Zmiany w życiu politycznym w latach 80., pierestrojka, droga do niepodległości Litwy, organizacje społeczne, samoorganizowanie się Polaków, włączenie się w pracę społeczną w tym czasie, Związek Polaków na Litwie (sekretarz zarządu w Litwie), prowadzenie remontu siedziby, 20 lat pracy w ruchu społecznym w Wilnie, praca w stowarzyszeniu dobroczynności (sekretarz stowarzyszenia); 001 ok. 10 min
Mąż Romuald Gieczewski – więzień łagrów od 1945 roku (trzy lata), sprawa organizacji związku Sybiraków – przyłączenie się do litewskiej organizacji jako sekcja polska, mąż szefem polskiej sekcji, praca społeczna z Sybirakami, Janina Gieczewska prezesem polskiej sekcji wileńskiej wspólnoty więźniów politycznych i zesłańców po śmierci męża, osiągnięcia jako prezes, spotkania byłych więźniów – Polaków, „dzień żałoby i nadziei” na Litwie, wyjazdy na marsze Sybiraków do Białegostoku, włączanie młodzieży wileńskiej w uroczystości i marsze, praca z młodzieżą, pamiątki z życia Polaków zesłanych na Syberię; 001 ok. 13 min
Osiągnięcia: wmurowanie w Białymstoku i w kościele w Wilnie tablicy okolicznościowej ku pamięci ofiar represji sowieckich na Wileńszczyźnie, tablica poświęcona św. Rafałowi Kalinowskiemu w kościele, krzyż Sybiraków; 001 ok. 23 min
Okres przedwojenny - dom rodzinny zachowany do dnia dzisiejszego, kolejne adresy w Wilnie, zaułek listopadowy przy cmentarzu na Rossie, dzieciństwo w domu przy Rossie, plany zamieszkania w lepszej dzielnicy zniweczone przez wybuch wojny; 001 ok. 26 min
Szczęśliwe dzieciństwo, zainteresowania filmem i teatrem, albumy o filmie, kina w przedwojennym Wilnie, ulubieni aktorzy i gwiazdy, listy do sławnych aktorów, podróże po Polsce (Warszawa, Kraków, Gdynia, Częstochowa i inne), oddzielenie granicą od Polski po II wojnie światowej, pierwsza wizyta w Polsce po wojnie, wyjazdy do Polski; 002 ok. 1 min
Zainteresowanie filmem, gwiazdy kina, tytuły, kino jako hobby i edukacja, kina „Pan” i „Kasyno”, kino kolejowe „Ognisko”, szkoła powszechna i jej charakterystyka, wychowanie patriotyczne w szkole, nauczyciele w szkole (nazwiska), zadowolenie ze szkoły, zdolności do nauk humanistycznych (zwłaszcza do języków), książki w domu rodzinnym, charakterystyka rodziców, nauka języków obcych (język francuski), opłata za szkołę; 002 ok. 6 min
Historia synowej Aleksandra Puszkina i jej posiadłości w Wilnie, dom rodziców na włościach pani Puszkin, spłacanie pani Puszkin, remont domu, życie małżeńskie z Romualdem Gieczewskim, wyburzenia domów za czasów sowieckich, praca zawodowa męża (kierownicze stanowisko w budownictwie), prowadzenie przez męża ważnych budów w Wilnie i okolicach, budowa nowoczesnej opery w Wilnie; 002 ok. 17 min
Przedwojenne Wilno jako miasto polsko-żydowskie, różne narodowości w Wilnie, świątynie różnych wyznań, kościół parafialny św. Teresy, niewielkie odległości w mieście, spacery, kontakty między ludźmi, kolejne etapy historii miasta, cmentarz na Rossie; 002 ok. 24 min
Cmentarze wileńskie, śmierć Piłsudskiego, uroczystości związane z marszałkiem (imieniny), wiersz sławiący marszałka, uroczystości pogrzebowe serca marszałka na wileńskiej Rossie, żołnierze na warcie przed sercem; 003 ok. 1 min
Żydowskie sklepy w Wilnie, zakupy, koleżanki Żydówki w klasie, getto, brak kontaktów z Litwinami przed wojną, los Żydów wileńskich, miejsce kaźni – wileńskie Ponary; 003 ok. 7 min
Wybuch wojny, radio i czasopisma w domu, uchodźcy na Litwie na jesieni 1939, ulubione czasopismo „Mucha” i jego wydawca Władysław Buchner, wojenny los Władysława Buchnera, jego pogrzeb, opieka ojca nad grobem Buchnera, odnalezienie rodziny Władysława Buchnera w czasach współczesnych i renowacja jego grobu po latach; 003 ok. 12 min
Wybuch wojny i naloty, spadające bomby, śmierć jednej z rodzin w nalocie bombowym, wejście wojsk sowieckich, aresztowania, poczta pantoflowa, grabieże, przekazanie Wilna Litwinom i ich zachowanie, incydenty z Litwinami, bójki i bojówkarze, pomoc Litwinów w likwidacji Żydów, okupacja niemiecka, ojciec na wcześniejszej emeryturze, życie codzienne za okupacji niemieckiej, zakład ślusarski ojca, kartki żywnościowe i kolejki; 003 ok. 17 min
Lekarz Stanisław Fedusewicz i jego pomoc ludziom w Wilnie, zaświadczenia o fikcyjnych chorobach honorowane przez Niemców, uczenie się języków w czasie wojny w instytucie prywatnym – szkoła oficjalna płatna, słuchacze w tym instytucie, plany zostania modystką; 004 ok. 1 min
Koniec wojny i wstąpienie na uniwersytet, dobra opinia o studiach wyższych, funkcja starosty grupy sprawowana przez kilka lat, pisanie pamiętnika, wieczne pióro jako prezent od ojca, audycje w przedwojennym radiu, transmisje na żywo muzyki i wydarzeń sportowych, kukułka wileńska, transmisje wesołej lwowskiej fali, regionalne audycje, wieczorynki; 004 ok. 5 min
Czystość języka polskiego, święta, kościoły wileńskie, katedra, jarmarki w Wilnie, kiermasz Kaziuk w marcu, sytuacja duchowieństwa i zakonów za okupacji; 004 ok. 13 min
Przejście frontu w 1944, incydenty z tego okresu, wyrzucenie mieszkańców z domów, powrót do domu po rzeczy, zamieszanie, wejście wojsk sowieckich, grabieże, oddanie sowietom zegarka, sprawa wyjazdu do nowej Polski po wojnie, zapisanie na transport, rezygnacja z wyjazdu i pozytywna ocena tego faktu; 004 ok. 20 min
Pochodzenie rodziny, miejsca urodzenia ojca i matki, związki rodziny z koleją (ojciec i dziadek kolejarzami, mąż synem kolejarza), status materialny rodziny, szkoła powszechna nr 20 w Wilnie niedaleko Ostrej Bramy, państwowe gimnazjum im. Elizy Orzeszkowej, nauka przerwana wybuchem wojny, ponowne otwarcie szkół w 1944 roku, kontynuacja nauki w żeńskim gimnazjum nr 5, matura, studia na wydziale slawistyki Uniwersytetu Wileńskiego (1946-1951), przydział pracy, wydawnictwo literatury pedagogicznej, trzy państwowe wydawnictwa literatury (politycznej, pięknej, pedagogicznej), redakcja pierwszego elementarza dla szkół polskich na Litwie, 30 lat pracy, emerytura; 001 ok. 1 min
Zmiany w życiu politycznym w latach 80., pierestrojka, droga do niepodległości Litwy, organizacje społeczne, samoorganizowanie się Polaków, włączenie się w pracę społeczną w tym czasie, Związek Polaków na Litwie (sekretarz zarządu w Litwie), prowadzenie remontu siedziby, 20 lat pracy w ruchu społecznym w Wilnie, praca w stowarzyszeniu dobroczynności (sekretarz stowarzyszenia); 001 ok. 10 min
Mąż Romuald Gieczewski – więzień łagrów od 1945 roku (trzy lata), sprawa organizacji związku Sybiraków – przyłączenie się do litewskiej organizacji jako sekcja polska, mąż szefem polskiej sekcji, praca społeczna z Sybirakami, Janina Gieczewska prezesem polskiej sekcji wileńskiej wspólnoty więźniów politycznych i zesłańców po śmierci męża, osiągnięcia jako prezes, spotkania byłych więźniów – Polaków, „dzień żałoby i nadziei” na Litwie, wyjazdy na marsze Sybiraków do Białegostoku, włączanie młodzieży wileńskiej w uroczystości i marsze, praca z młodzieżą, pamiątki z życia Polaków zesłanych na Syberię; 001 ok. 13 min
Osiągnięcia: wmurowanie w Białymstoku i w kościele w Wilnie tablicy okolicznościowej ku pamięci ofiar represji sowieckich na Wileńszczyźnie, tablica poświęcona św. Rafałowi Kalinowskiemu w kościele, krzyż Sybiraków; 001 ok. 23 min
Okres przedwojenny - dom rodzinny zachowany do dnia dzisiejszego, kolejne adresy w Wilnie, zaułek listopadowy przy cmentarzu na Rossie, dzieciństwo w domu przy Rossie, plany zamieszkania w lepszej dzielnicy zniweczone przez wybuch wojny; 001 ok. 26 min
Szczęśliwe dzieciństwo, zainteresowania filmem i teatrem, albumy o filmie, kina w przedwojennym Wilnie, ulubieni aktorzy i gwiazdy, listy do sławnych aktorów, podróże po Polsce (Warszawa, Kraków, Gdynia, Częstochowa i inne), oddzielenie granicą od Polski po II wojnie światowej, pierwsza wizyta w Polsce po wojnie, wyjazdy do Polski; 002 ok. 1 min
Zainteresowanie filmem, gwiazdy kina, tytuły, kino jako hobby i edukacja, kina „Pan” i „Kasyno”, kino kolejowe „Ognisko”, szkoła powszechna i jej charakterystyka, wychowanie patriotyczne w szkole, nauczyciele w szkole (nazwiska), zadowolenie ze szkoły, zdolności do nauk humanistycznych (zwłaszcza do języków), książki w domu rodzinnym, charakterystyka rodziców, nauka języków obcych (język francuski), opłata za szkołę; 002 ok. 6 min
Historia synowej Aleksandra Puszkina i jej posiadłości w Wilnie, dom rodziców na włościach pani Puszkin, spłacanie pani Puszkin, remont domu, życie małżeńskie z Romualdem Gieczewskim, wyburzenia domów za czasów sowieckich, praca zawodowa męża (kierownicze stanowisko w budownictwie), prowadzenie przez męża ważnych budów w Wilnie i okolicach, budowa nowoczesnej opery w Wilnie; 002 ok. 17 min
Przedwojenne Wilno jako miasto polsko-żydowskie, różne narodowości w Wilnie, świątynie różnych wyznań, kościół parafialny św. Teresy, niewielkie odległości w mieście, spacery, kontakty między ludźmi, kolejne etapy historii miasta, cmentarz na Rossie; 002 ok. 24 min
Cmentarze wileńskie, śmierć Piłsudskiego, uroczystości związane z marszałkiem (imieniny), wiersz sławiący marszałka, uroczystości pogrzebowe serca marszałka na wileńskiej Rossie, żołnierze na warcie przed sercem; 003 ok. 1 min
Żydowskie sklepy w Wilnie, zakupy, koleżanki Żydówki w klasie, getto, brak kontaktów z Litwinami przed wojną, los Żydów wileńskich, miejsce kaźni – wileńskie Ponary; 003 ok. 7 min
Wybuch wojny, radio i czasopisma w domu, uchodźcy na Litwie na jesieni 1939, ulubione czasopismo „Mucha” i jego wydawca Władysław Buchner, wojenny los Władysława Buchnera, jego pogrzeb, opieka ojca nad grobem Buchnera, odnalezienie rodziny Władysława Buchnera w czasach współczesnych i renowacja jego grobu po latach; 003 ok. 12 min
Wybuch wojny i naloty, spadające bomby, śmierć jednej z rodzin w nalocie bombowym, wejście wojsk sowieckich, aresztowania, poczta pantoflowa, grabieże, przekazanie Wilna Litwinom i ich zachowanie, incydenty z Litwinami, bójki i bojówkarze, pomoc Litwinów w likwidacji Żydów, okupacja niemiecka, ojciec na wcześniejszej emeryturze, życie codzienne za okupacji niemieckiej, zakład ślusarski ojca, kartki żywnościowe i kolejki; 003 ok. 17 min
Lekarz Stanisław Fedusewicz i jego pomoc ludziom w Wilnie, zaświadczenia o fikcyjnych chorobach honorowane przez Niemców, uczenie się języków w czasie wojny w instytucie prywatnym – szkoła oficjalna płatna, słuchacze w tym instytucie, plany zostania modystką; 004 ok. 1 min
Koniec wojny i wstąpienie na uniwersytet, dobra opinia o studiach wyższych, funkcja starosty grupy sprawowana przez kilka lat, pisanie pamiętnika, wieczne pióro jako prezent od ojca, audycje w przedwojennym radiu, transmisje na żywo muzyki i wydarzeń sportowych, kukułka wileńska, transmisje wesołej lwowskiej fali, regionalne audycje, wieczorynki; 004 ok. 5 min
Czystość języka polskiego, święta, kościoły wileńskie, katedra, jarmarki w Wilnie, kiermasz Kaziuk w marcu, sytuacja duchowieństwa i zakonów za okupacji; 004 ok. 13 min
Przejście frontu w 1944, incydenty z tego okresu, wyrzucenie mieszkańców z domów, powrót do domu po rzeczy, zamieszanie, wejście wojsk sowieckich, grabieże, oddanie sowietom zegarka, sprawa wyjazdu do nowej Polski po wojnie, zapisanie na transport, rezygnacja z wyjazdu i pozytywna ocena tego faktu; 004 ok. 20 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: [email protected]