Urodziła w 1923 roku w Albertynie koło Słonimia jako drugie spośród pięciorga dzieci Nadziei z d. Buszko i Ignacego Mostków. Ojciec Janiny Gomozowej pochodził spod Kielc, a w okolice Słonimia przyjechał w poszukiwaniu pracy (był dekarzem). Matka zajmowała się gospodarstwem i wychowaniem dzieci. Przed 1939 rokiem Janina Gomozowa ukończyła siedmioletnią polską szkołę powszechną w Albertynie. Podczas pierwszej okupacji sowieckiej ukończyła kurs pielęgniarski. Wtedy też poznała swojego przyszłego męża, sowieckiego oficera wojsk inżynierskich, za którego wyszła za mąż w 1941 roku. Tuż po ślubie przez kilka miesięcy przebywała w Śniadowie k. Łomży jako żona oficera wojsk okupacyjnych. Po wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej mąż poszedł na front, a Janina Gomozowa wyjechała do ciotki mieszkającej w Baranowiczach, skąd w 1943 roku została wywieziona na roboty przymusowe do Belgii, a następnie pracowała w fabryce metalowej w Schwäbisch Hall/Westheim w Niemczech. Po wyzwoleniu fabryki przez Amerykanów w maju 1945, Janina Gomozowa wróciła do Baranowicz, gdzie wkrótce spotkała się z mężem. Jeszcze w 1945 roku wyjechali wspólnie do Wołgogradu, gdzie mąż – inżynier budowlany – otrzymał pracę. Podczas okupacji niemieckiej w Albertynie k. Słonimia ojciec i najstarszy siostra Janiny Gomozowej zostali rozstrzelani przez Niemców na Górze Pietralewickiej. Janina Gomozowa mieszkała wraz z mężem i jedynym synem w Wołgogradzie do 1983 roku. Po śmierci męża zdecydowała się powrócić do rodzinnego domu.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Rodzice Janiny Gomozowej; najwcześniejsze wspomnienia dotyczące bliskich, domu rodzinnego, cioci (lata 20., lata 30.); 001 ok. 00:30 min
Niedostatek i skromne życie rodziny Mostków w Albertynie (lata 20., lata 30.); 001 ok. 1:30 min
Sadzenie żyta i żęcie sierpem, wynoszenie siana i inne prace gospodarskie wykonywane w dzieciństwie (lata 20./30.); 001 ok. 2:30 min
Trudności z dostępem do książek i literatury podczas nauki w szkole powszechnej (lata 20./30.); 001 ok. 4 min
Praca cioci i najstarszej siostry w fabryce w Albertynie; robienie od czasu do czasu gruntownych porządków w domu rodzinnym; 001 ok. 5 min
Ukończenie siedmioklasowej polskiej szkoły powszechnej; bezskuteczne próby dostania się do pracy w fabryce w Albertynie (lata 30.); 001 ok. 6 min
Ukończenie szkoły pielęgniarskiej w Albertynie podczas pierwszej okupacji sowieckiej; poznanie przyszłego męża, sowieckiego wojskowego i rezygnacja z pracy w fabryce; 001 ok. 7 min
Wyjście za mąż w styczniu 1941 roku, wyjazd z mężem w rejon witebski, a następnie do Śniadowa pod Białymstokiem (maj 1941); 001 ok. 8 min
Wybuch wojny sowiecko-niemieckiej i ucieczka z Białegostoku do Albertyna; 001 ok. 9:30 min
Okupacja niemiecka Albertyna – rozstrzelanie ojca i starszej siostry Janiny Gomozowej na Górze Pietralewickiej; 001 ok. 10:30 min
Ucieczka z Albertyna w obawie przed rozstrzelaniem przez Niemców; spędzenie reszty wojny u cioci w Baranowiczach; 001 ok. 12:30 min
Wywiezienie Janiny Gomozowej na roboty przymusowe, opis wykonywanych prac – najpierw w gospodarstwie w Belgii, potem w fabryce (prawdopodobnie amunicji) w Niemczech (Westheim); 001 ok. 14 min
Pomoc Niemce, wychowującej samotnie wnuki; dobre relacje z pracodawczynią (Westheim); 001 ok. 17 min
Wyzwolenie fabryki przez Amerykanów, zgrupowanie w obozie w koszarach; powrót Janiny Gomozowej do Baranowicz (1945); 001 ok. 18 min
Demobilizacja męża, jego praca w budownictwie i przy remontach; osiedlenie się w Wołgogradzie; 001 ok. 20:30 min
Choroba męża – cukrzyca; śmierć męża w wieku 60 lat (lata 80.); 001 ok. 22 min
Przyjazd do rodzinnego Albertyna w 1983 roku; pomoc bratu i chorej bratowej mieszkającym w Pińsku; 001 ok. 23:30 min
Historia starych sprzętów stojących w domu Janiny Gomozowej; codzienność w starości; 001 ok. 25 min
Nauka w polskiej szkole powszechnej w Albertynie (lata 30.); 002 od początku ścieżki
Praktyki religijne w rodzinnym domu Mostków (lata 30.); 002 ok. 1:30 min
Majątek hrabiego Pusłowskiego w Albertynie k. Słonimia (lata 20. i 30.); 002 ok. 2:30 min
Obchodzenie Świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocy w rodzinie Mostków (lata 30.) – potrawy, obrzędowość; 002 ok. 4 min
Porównanie potraw jedzonych w latach 30. i obecnie; 002 ok. 8 min
Śpiewanie kolęd i strojenie choinki podczas Świąt Bożego Narodzenia w rodzinie Mostków (lata 30.); 002 ok. 9 min
Historia życia cioci i rodziców Janiny Gomozowej; 002 ok. 10:30 min
Przyjęcie do domu rodzinnego chorego na gruźlicę stryja Felka, od którego odwróciła się najbliższa rodzina (lata 30.); syn stryja Felka zastrzelony przez Niemców podczas okupacji; 002 ok. 11:30 min
Rodzeństwo ojca Janiny Gomozowej mieszkające w Częstochowie; 002 ok. 13 min
Pochodzenie ojca Janiny Gomozowej z podkieleckiej wsi; poszukiwanie korzeni Janiny Gomozowej ze strony matki, dbanie o groby rodziny Buszków na albertyńskim cmentarzu; 002 ok. 14 min
Zamożność rodziny matki Janiny Gomozowej – duży dom, który wniosła w posagu; najstarsza siostra z pierwszego małżeństwa matki; 002 ok. 17:30 min.
Fabryka sukna i fabryka kartonów w przedwojennym Albertynie – własność hrabiego Pusłowskiego (lata 30.); 002 ok. 19:30 min
Mieszkańcy przedwojennego Albertyna; uprawa roli nadanej rodzinie Janiny Gomozowej przez hrabiego Pusłowskiego; 002 ok. 21 min
Dziecięce zabawy Janiny Gomozowej; wspomnienia dotyczące ułanów stacjonujących w okolicy Albertyna; 002 ok. 22:30 min
Kontakty z przedstawicielem rodu Radziwiłłów, oficerem, stacjonującym w Albertynie (lata 30.); 002 ok. 24 min
Wspomnienia dotyczące przedwojennych Żydów mieszkających w Albertynie (lata 30.); 002 ok. 25:30 min
Młyn w Albertynie należący do hrabiego Pusłowskiego; ciąg dalszy wspomnień dotyczących przedwojennych Żydów – wywiezienie ich wszystkich do getta w Słonimiu, a potem rozstrzelanie podczas okupacji niemieckiej; 002 ok. 27 min
Rozkopywanie mogił rozstrzelanych Żydów przez ludność lokalną w poszukiwaniu kosztowności (okres okupacji niemieckiej); powrót do wątku przedwojennych Żydów; rozpadająca się aktualnie synagoga w Słonimiu; 002 ok. 30 min
Szycie ubrań na miarę przez rodzinę Mostków u Żydów w Słonimiu (lata 30.); 002 ok. 32:30 min
Wybuch wojny sowiecko-niemieckiej w Albertynie (1941); 002 ok. 34 min
Refleksje na temat aktualnej polityki społecznej, w szczególności prorodzinnej, na Białorusi; 002 ok. 35:30 min
Wybuch II wojny światowej w Albertynie (1939); 002 ok. 38:30 min
Opowieść o najmłodszym bracie Janiny Gomozowej, Wiktorze; aktualne kontakty z bratem; 003 od początku ścieżki
Wysokie opłaty za rozmowy telefoniczne na Białorusi; łączność telefoniczna z synem i wnuczką w Rosji; 003 ok. 1:30 min
Chęć pozostania w Albertynie aż do śmierci (pomimo namów syna i synowej do przyjazdu do Rosji); 003 ok. 3:30 min
Charakterystyka i sytuacja życiowa syna, synowej i wnuczki; 003 ok. 5:30 min
Większy strach przed okupantem niemieckim niż sowieckim podczas II wojny światowej; 003 ok. 8:30 min
Rozstrzelanie starszej siostry i ojca Janiny Gomozowej na Górze Pietralewickiej, oficjalny (choć fikcyjny) powód rozstrzelania – komunistyczne przekonania (okupacja niemiecka); 003 ok. 9:30 min i 004 od początku ścieżki
Polacy w Albertynie popierający Niemców przeciwko sowietom (lata 40.); inni mieszkańcy Albertyna i okolic rozstrzelani na Górze Pietralewickiej; 004 ok. 00:30 min
Zebranie u księdza Grzybowskiego w Albertynie, na którym – zdaniem J. Gomozowej – rozmawiano, kogo z miejscowych wydać Niemcom (okupacja niemiecka); 004 ok. 4:30 min
Postać hrabiego Pusłowskiego i kontakty z jego „dworem” (wujek Janiny Gomozowej szoferem hrabiego); 004 ok. 6 min
Trudna sytuacja materialna w rodzinie Mostków ze względu na trudności ze znalezieniem pracy przez ojca (lata 30.); 004 ok. 7:30 min
Studia najmłodszego brata Janiny Gomozowej w latach 50., problemy z jego utrzymaniem podczas studiów; 004 ok. 8:30 min
Młodzieńcze zabawy taneczne w Albertynie (lata 30., lata 40.); 005 od początku ścieżki
Dom Ludowy w Albertynie, w którym odbywały się przed wojną zabawy; 005 ok. 3 min.
Dawna stajnia hrabiego Pusłowskiego, obecnie restauracja i sala taneczna; 005 ok. 4 min
Pobyt pod Białymstokiem (Śniadowo) z mężem, sowieckim oficerem (1941) – relacje z miejscowymi Polakami; 005 ok. 5:30 min
Wywózka Janiny Gomozowej na roboty przymusowe do Niemiec (1943); 005 ok. 8 min.
Praca w fabryce w Schwäbisch Hall/Westheim w Niemczech do 1945 roku; 005 ok. 9:30 min
Wyzwolenie fabryki przez Amerykanów (maj 1945), powrót do Baranowicz; 005 ok. 10:30 min
Udział męża Janiny Gomozowej w wojnie niemiecko-sowieckiej; 005 ok. 12 min
Edukacja Janiny Gomozowej – siedmioletnia polska szkoła powszechna i szkoła pielęgniarska (sowiecka); większe perspektywy roztaczające się przed młodzieżą w dzisiejszych czasach; 005 ok. 13 min
Rozbudowana komunikacja kolejowa i autobusowa w dzisiejszych czasach; chodzenie wszędzie pieszo przed wojną i podczas obu okupacji; 005 ok. 14:30 min
Bezpieczna okolica Albertyna przed wojną i podczas okupacji – obecnie strach wyjść na ulicę po zmroku; niechęć do współczesnych programów telewizyjnych i muzyki rozrywkowej; 005 ok. 16 min
Wyjazd na stałe do Rosji (Wołgograd) wraz z mężem w 1945 roku, powrót do Albertyna po śmierci męża (1983); 005 ok. 18:30 min
Śmierć Stalina i reakcje społeczne na to wydarzenie (1953); 005 ok. 20 min
Kościoły w Albertynie i Słonimiu zamknięte od 1944 do 1990 roku; 005 ok. 21 min
Rodzice Janiny Gomozowej; najwcześniejsze wspomnienia dotyczące bliskich, domu rodzinnego, cioci (lata 20., lata 30.); 001 ok. 00:30 min
Niedostatek i skromne życie rodziny Mostków w Albertynie (lata 20., lata 30.); 001 ok. 1:30 min
Sadzenie żyta i żęcie sierpem, wynoszenie siana i inne prace gospodarskie wykonywane w dzieciństwie (lata 20./30.); 001 ok. 2:30 min
Trudności z dostępem do książek i literatury podczas nauki w szkole powszechnej (lata 20./30.); 001 ok. 4 min
Praca cioci i najstarszej siostry w fabryce w Albertynie; robienie od czasu do czasu gruntownych porządków w domu rodzinnym; 001 ok. 5 min
Ukończenie siedmioklasowej polskiej szkoły powszechnej; bezskuteczne próby dostania się do pracy w fabryce w Albertynie (lata 30.); 001 ok. 6 min
Ukończenie szkoły pielęgniarskiej w Albertynie podczas pierwszej okupacji sowieckiej; poznanie przyszłego męża, sowieckiego wojskowego i rezygnacja z pracy w fabryce; 001 ok. 7 min
Wyjście za mąż w styczniu 1941 roku, wyjazd z mężem w rejon witebski, a następnie do Śniadowa pod Białymstokiem (maj 1941); 001 ok. 8 min
Wybuch wojny sowiecko-niemieckiej i ucieczka z Białegostoku do Albertyna; 001 ok. 9:30 min
Okupacja niemiecka Albertyna – rozstrzelanie ojca i starszej siostry Janiny Gomozowej na Górze Pietralewickiej; 001 ok. 10:30 min
Ucieczka z Albertyna w obawie przed rozstrzelaniem przez Niemców; spędzenie reszty wojny u cioci w Baranowiczach; 001 ok. 12:30 min
Wywiezienie Janiny Gomozowej na roboty przymusowe, opis wykonywanych prac – najpierw w gospodarstwie w Belgii, potem w fabryce (prawdopodobnie amunicji) w Niemczech (Westheim); 001 ok. 14 min
Pomoc Niemce, wychowującej samotnie wnuki; dobre relacje z pracodawczynią (Westheim); 001 ok. 17 min
Wyzwolenie fabryki przez Amerykanów, zgrupowanie w obozie w koszarach; powrót Janiny Gomozowej do Baranowicz (1945); 001 ok. 18 min
Demobilizacja męża, jego praca w budownictwie i przy remontach; osiedlenie się w Wołgogradzie; 001 ok. 20:30 min
Choroba męża – cukrzyca; śmierć męża w wieku 60 lat (lata 80.); 001 ok. 22 min
Przyjazd do rodzinnego Albertyna w 1983 roku; pomoc bratu i chorej bratowej mieszkającym w Pińsku; 001 ok. 23:30 min
Historia starych sprzętów stojących w domu Janiny Gomozowej; codzienność w starości; 001 ok. 25 min
Nauka w polskiej szkole powszechnej w Albertynie (lata 30.); 002 od początku ścieżki
Praktyki religijne w rodzinnym domu Mostków (lata 30.); 002 ok. 1:30 min
Majątek hrabiego Pusłowskiego w Albertynie k. Słonimia (lata 20. i 30.); 002 ok. 2:30 min
Obchodzenie Świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocy w rodzinie Mostków (lata 30.) – potrawy, obrzędowość; 002 ok. 4 min
Porównanie potraw jedzonych w latach 30. i obecnie; 002 ok. 8 min
Śpiewanie kolęd i strojenie choinki podczas Świąt Bożego Narodzenia w rodzinie Mostków (lata 30.); 002 ok. 9 min
Historia życia cioci i rodziców Janiny Gomozowej; 002 ok. 10:30 min
Przyjęcie do domu rodzinnego chorego na gruźlicę stryja Felka, od którego odwróciła się najbliższa rodzina (lata 30.); syn stryja Felka zastrzelony przez Niemców podczas okupacji; 002 ok. 11:30 min
Rodzeństwo ojca Janiny Gomozowej mieszkające w Częstochowie; 002 ok. 13 min
Pochodzenie ojca Janiny Gomozowej z podkieleckiej wsi; poszukiwanie korzeni Janiny Gomozowej ze strony matki, dbanie o groby rodziny Buszków na albertyńskim cmentarzu; 002 ok. 14 min
Zamożność rodziny matki Janiny Gomozowej – duży dom, który wniosła w posagu; najstarsza siostra z pierwszego małżeństwa matki; 002 ok. 17:30 min.
Fabryka sukna i fabryka kartonów w przedwojennym Albertynie – własność hrabiego Pusłowskiego (lata 30.); 002 ok. 19:30 min
Mieszkańcy przedwojennego Albertyna; uprawa roli nadanej rodzinie Janiny Gomozowej przez hrabiego Pusłowskiego; 002 ok. 21 min
Dziecięce zabawy Janiny Gomozowej; wspomnienia dotyczące ułanów stacjonujących w okolicy Albertyna; 002 ok. 22:30 min
Kontakty z przedstawicielem rodu Radziwiłłów, oficerem, stacjonującym w Albertynie (lata 30.); 002 ok. 24 min
Wspomnienia dotyczące przedwojennych Żydów mieszkających w Albertynie (lata 30.); 002 ok. 25:30 min
Młyn w Albertynie należący do hrabiego Pusłowskiego; ciąg dalszy wspomnień dotyczących przedwojennych Żydów – wywiezienie ich wszystkich do getta w Słonimiu, a potem rozstrzelanie podczas okupacji niemieckiej; 002 ok. 27 min
Rozkopywanie mogił rozstrzelanych Żydów przez ludność lokalną w poszukiwaniu kosztowności (okres okupacji niemieckiej); powrót do wątku przedwojennych Żydów; rozpadająca się aktualnie synagoga w Słonimiu; 002 ok. 30 min
Szycie ubrań na miarę przez rodzinę Mostków u Żydów w Słonimiu (lata 30.); 002 ok. 32:30 min
Wybuch wojny sowiecko-niemieckiej w Albertynie (1941); 002 ok. 34 min
Refleksje na temat aktualnej polityki społecznej, w szczególności prorodzinnej, na Białorusi; 002 ok. 35:30 min
Wybuch II wojny światowej w Albertynie (1939); 002 ok. 38:30 min
Opowieść o najmłodszym bracie Janiny Gomozowej, Wiktorze; aktualne kontakty z bratem; 003 od początku ścieżki
Wysokie opłaty za rozmowy telefoniczne na Białorusi; łączność telefoniczna z synem i wnuczką w Rosji; 003 ok. 1:30 min
Chęć pozostania w Albertynie aż do śmierci (pomimo namów syna i synowej do przyjazdu do Rosji); 003 ok. 3:30 min
Charakterystyka i sytuacja życiowa syna, synowej i wnuczki; 003 ok. 5:30 min
Większy strach przed okupantem niemieckim niż sowieckim podczas II wojny światowej; 003 ok. 8:30 min
Rozstrzelanie starszej siostry i ojca Janiny Gomozowej na Górze Pietralewickiej, oficjalny (choć fikcyjny) powód rozstrzelania – komunistyczne przekonania (okupacja niemiecka); 003 ok. 9:30 min i 004 od początku ścieżki
Polacy w Albertynie popierający Niemców przeciwko sowietom (lata 40.); inni mieszkańcy Albertyna i okolic rozstrzelani na Górze Pietralewickiej; 004 ok. 00:30 min
Zebranie u księdza Grzybowskiego w Albertynie, na którym – zdaniem J. Gomozowej – rozmawiano, kogo z miejscowych wydać Niemcom (okupacja niemiecka); 004 ok. 4:30 min
Postać hrabiego Pusłowskiego i kontakty z jego „dworem” (wujek Janiny Gomozowej szoferem hrabiego); 004 ok. 6 min
Trudna sytuacja materialna w rodzinie Mostków ze względu na trudności ze znalezieniem pracy przez ojca (lata 30.); 004 ok. 7:30 min
Studia najmłodszego brata Janiny Gomozowej w latach 50., problemy z jego utrzymaniem podczas studiów; 004 ok. 8:30 min
Młodzieńcze zabawy taneczne w Albertynie (lata 30., lata 40.); 005 od początku ścieżki
Dom Ludowy w Albertynie, w którym odbywały się przed wojną zabawy; 005 ok. 3 min.
Dawna stajnia hrabiego Pusłowskiego, obecnie restauracja i sala taneczna; 005 ok. 4 min
Pobyt pod Białymstokiem (Śniadowo) z mężem, sowieckim oficerem (1941) – relacje z miejscowymi Polakami; 005 ok. 5:30 min
Wywózka Janiny Gomozowej na roboty przymusowe do Niemiec (1943); 005 ok. 8 min.
Praca w fabryce w Schwäbisch Hall/Westheim w Niemczech do 1945 roku; 005 ok. 9:30 min
Wyzwolenie fabryki przez Amerykanów (maj 1945), powrót do Baranowicz; 005 ok. 10:30 min
Udział męża Janiny Gomozowej w wojnie niemiecko-sowieckiej; 005 ok. 12 min
Edukacja Janiny Gomozowej – siedmioletnia polska szkoła powszechna i szkoła pielęgniarska (sowiecka); większe perspektywy roztaczające się przed młodzieżą w dzisiejszych czasach; 005 ok. 13 min
Rozbudowana komunikacja kolejowa i autobusowa w dzisiejszych czasach; chodzenie wszędzie pieszo przed wojną i podczas obu okupacji; 005 ok. 14:30 min
Bezpieczna okolica Albertyna przed wojną i podczas okupacji – obecnie strach wyjść na ulicę po zmroku; niechęć do współczesnych programów telewizyjnych i muzyki rozrywkowej; 005 ok. 16 min
Wyjazd na stałe do Rosji (Wołgograd) wraz z mężem w 1945 roku, powrót do Albertyna po śmierci męża (1983); 005 ok. 18:30 min
Śmierć Stalina i reakcje społeczne na to wydarzenie (1953); 005 ok. 20 min
Kościoły w Albertynie i Słonimiu zamknięte od 1944 do 1990 roku; 005 ok. 21 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: [email protected]