Polacy na Wschodzie

Streszczenie relacji z minutnikiem

[00:00:00, 01] AHM_PnW_1477_Hrycajenko_Zofia_01
Przedstawienie się, podanie daty i miejsce urodzenia; rodzice i rodzeństwo Zofii Hrycajenko, pochodzenie rodziców i ich rodzeństwo; życie rodziny przed i po kolektywizacji: dorabianie się własnego gospodarstwa przez rodziców Zofii; tworzenie kołchozów w 1929 roku; odbieranie ziemi i dobytku gospodarzom;

[00:05:00, 01]
Życie rodziny Zofii po kolektywizacji; wymuszone zapisanie się do kołchozu (sprzeciw groził zsyłką na Syberię); utrzymanie rodziny z pracy w kołchozie; trudny okres w życiu rodziny Zofii w 1933 roku (okres „wielkiej czystki”); odłączenie od kołchozu i zawłaszczenie przez władzę dobytku rodziny; głód i wyżywienie (owoce leśne, zioła, grzyby);

[00:10:00, 01]
Polepszenie życia w 1934 roku; aresztowanie ojca Zofii w 1935 roku pod zarzutem bycia wrogiem władzy sowieckiej; ponowne uwięzienie ojca w 1937 roku, (śmierć w trakcie przesłuchań); prezentacja zdjęć rodzinnych; podanie roku urodzenia i zawodów swojego rodzeństwa; podjęcie przez Zofię pracy nauczycielki na Wołyniu;

[00:15:00, 01]
Zadowolenie z miejsca zamieszkania w miejscowości, gdzie jest kościół; wspomnienie kolejnej klęski głodu w latach 1946-47; tragiczne losy rodziny męża Zofii (śmierć jego ojca w 1933 roku z powodu głodu, zaginięcie siostry zabranej na roboty do Niemiec, śmierć matki w 1946 roku, zabicie brata przez władze stalinowskie, udział męża w II wojnie światowej i powrót w rodzinne strony, gdzie nie zastał już nikogo z najbliższej rodziny); okoliczności poznania się Zofii i jej męża; przeżycie w małżeństwie 28 lat; choroba męża i jego śmierć w 1978 roku; urodzenie przez Zofię trójki dzieci; praca syna na atomowej łodzi podwodnej;

[00:20:00, 01]
Zadowolenie Zofii z rodziny syna, dobry kontakt z synową; wykształcenie wnuków i ich własne rodziny; przypomnienie wychowanków ze szkół, w których pracowała Zofia Hrycajenko, spotkania z byłymi uczniami; satysfakcja i zadowolenie Zofii Hrycajenko z wykonywanego zawodu nauczyciela; oglądanie zdjęć;

[00:25:00, 01]
Wspomnienie męża Zofii, jego fizycznej pracy i docenienia przez przełożonych; wymienienie przez Zofię licznej najbliższej rodziny (dzieci, wnuki, prawnuki); pokazanie rodzinnych zdjęć;

[00:00:00, 02] AHM_PnW_1477_Hrycajenko_Zofia_0002
Komunikowanie się i modlenie się w rodzinnym domu Zofii Hrycajenko w języku polskim; nauka dzieci w szkole ukraińskiej, dylemat tzw. „otczestwa” (nazwiska utworzonego na podstawie imienia ojca); pomaganie dzieciom przez ojca w rozwiązywaniu zadań matematycznych; ukończenie przez Zofię Hrycajenko instytutu pedagogicznego dla klas młodszych; pokazanie przez Zofię zdjęć szkoły, gdzie rozpoczęła pracę nauczycielki i szkoły z późniejszego okresu pracy; pokazanie pisemnego podziękowania za pracę w szkole;

[00:05:00, 02]
Edukacja Zofii Hrycajenko; okres głodu na Ukrainie w 1947 roku; praca zawodowa Zofii Hrycajenko i polepszenie warunków życia; nauczanie przez lata w 13 różnych szkołach podstawowych; lokalizacja wsi Łazarowka i jej społeczność w czasach II RP;

[00:10:00, 02]
Życie religijne mieszkańców Łazarowki w czasach II RP; zamknięcie kościoła w 1929 roku w okresie kolektywizacji i nakazanie przez władze życia ateistycznego; dostępność kościoła po latach pierestrojki i radość wiernych z tego powodu;

[00:15:00, 02]
Uczestniczenie Zofii Hrycajenko w nabożeństwach kościelnych; przeżycie z mężem 36 lat we własnym domu we wsi w Kiczkarówce; decyzja o sprzedaniu domu po śmierci męża i przeprowadzka do mieszkania w Łucku; praca w szkole (po przejściu na emeryturę) i pomoc córkom Walentynie i Ludmile; okoliczności potajemnego chrzczenia dzieci Zofii Hrycajenko;

[00:20:00, 02]
Obchodzenie świąt katolickich w czasach braku kościoła; prześladowania ludności w czasie okupacji sowieckiej; udział Zofii w kopaniu okopów w okolicy Kijowa w czerwcu 1941 roku; zajęcie rodzinnej miejscowości przez wojska niemieckie w 1941 roku; życie w czasie frontu i uciążliwych walk niemiecko-radzieckich;

[00:25:00, 02]
Długotrwałe walki niemiecko-radzieckie; ukrywanie się rodziny Zofii przed bombardowaniami i ostrzałami w piwnicy;

[00:00:00, 03] AHM_PnW_1477_Hrycajenko_Zofia_03
Zdarzenie w grudniu 1943 roku; pójście Zofii ze znajomymi i ze starszym bratem Mieczysławem w odwiedziny do jego chrzestnej do pobliskiej wioski Brażyńce; uratowanie siebie i znajomych przed spotkaniem z Niemcami, prowadzącymi ludzi na rozstrzelanie;

[00:05:00, 03]
Powstrzymanie męża przed pójściem na wesele, podczas którego pobito muzykantów; spędzenie niedzieli w parku w rodzinnym gronie;

[00:10:00, 03]
Zaprzeczanie wiadomości o śmierci kuzyna na dalekim wschodzie i szczęśliwe przybycie zdrowego kuzyna do domu; rabowanie żywności i inwentarza i spalenie przez Niemców rodzinnego domu Zofii w Łazarowce w listopadzie 1943 roku; przygarnięcie rodziny przez sąsiadów; wyzwolenie Kijowa od Niemców 6 listopada; dotarcie armii sowieckiej do Łazarowki 9 listopada 1943 roku;

[00:15:00, 03]
Zatrzymanie się frontu walk niemiecko-sowieckich; zorganizowanie przez Niemców w Łazarowce punktu remontowego wojennych maszyn niemieckich; zagrożenie dla Zofii i jej bliskich ze strony pijanych i agresywnych Niemców; ukrycie przez matkę Zofii dzieci gospodyni i Zofii w łóżku ze słomą;

[00:20:00, 03]
Kontynuacja: spowodowanie przez pijanych Niemców pożaru w domu, gdzie ukrywała się Zofia; ucieczka Niemców, szukanie niemieckich dezerterów, przyjście sowieckich żołnierzy;

[00:25:00, 03]
Zabieranie żywności przez żołnierzy sowieckich; przypomnienie zdarzenia po ucieczce Zofii z innymi dziećmi z Brażyńca (schwytanie przez Niemców przebywających w chacie chłopaków, uznanie ich za potencjalnych partyzantów i prowadzenie ich nad pobliską rzeczkę na rozstrzelanie, uratowanie chłopaków przez sławnego komendanta partyzantów, Kałasznikowa, przebranego za niemieckiego oficera); losy komendanta partyzantów; zaniepokojenie się Zofii Hrycajenko o swoje zdrowie w związku z dramatycznymi wspomnieniami sprzed lat;

[00:00:00, 04] AHM_PnW_1477_Hrycajenko_Zofia_04
Odmówienie przez księdza udzielenia ślubu kościelnego Zofii Hrycajenko i jej mężowi; śmierć męża Zofii w 1988 roku; stopień znajomości języka polskiego bliskich Zofii; małżeństwo córki Zofii; oddanie wiernym kościoła w Łucku w 1991 roku; objęcie parafii przez księdza Ludwika Kamielewskiego, najmłodszego z dzieci w wielodzietnej rodzinie zesłanej na odlegle rejony Rosji;

[00:05:00, 04]
Zasługi księdza Kamielewskiego w odradzaniu się wiary katolickiej i kościołów w okolicy; odwiedzenie księdza w Żytomierzu w 2006 roku; odprawianie mszy w kościele naprzemiennie w języku polskim i ukraińskim; pomoc parafian przy odnawianiu kościoła; działanie w Łucku dwóch towarzystw polskich;

[00:10:00, 04]
Rozdział towarzystwa polskiego na dwa odrębnie działające towarzystwa; społeczność polska przed wojną i obecnie; społeczność żydowska w okolicach Łazarówki przed i w czasie wojny; prześladowanie i wymordowanie przez Niemców ludności żydowskiej; utworzenie getta; przypomnienie przez Zofię kolejnych lat swojej edukacji;

[00:15:00, 04]
Proroctwo Niemca oglądającego nagrodę Zofii za dobrą naukę w szkole; rozpoczęcie przez Zofię pracy jako nauczycielki w 1947 roku; praca w kolejnych szkołach; od 1956 roku zamieszkanie na stałe w Łucku; kontynuacja pracy jako nauczycielka; przejście na emeryturę w 1983 roku i w dalszym ciągu praca w szkole przez następne 11 lat.