Urodziła się w sierpniu 1932 roku w Grodnie w woj. białostockim II Rzeczpospolitej Polskiej. Przed wojną rodzina mieszkała na przedmieściach miasta. Ojciec pracował jako majster w cegielni. Miała dwoje rodzeństwa – brata i siostrę. W czasie okupacji sowieckiej i niemieckiej uczyła się w polskiej szkole na tajnych kompletach. Po zakończeniu II wojny światowej matka Krystyny Gapownik nie zdecydowała się repatriować do Polski, razem z dziećmi pozostała w Grodnie. Krystyna Gapownik uczyła się przez cztery lata w polskiej szkole im. Królowej Jadwigi, a po jej zamknięciu w wieczorowej szkole białoruskiej. Od 15 roku życia pracowała na poczcie, w dziale sortowania listów. Po 40 latach przeszła na rentę. W latach 50., wyszła za mąż, urodziła dwoje dzieci. Bardzo aktywnie uczestniczyła w życiu religijnym polskiej społeczności w Grodnie, m.in. brała udział w akcjach oporu przeciwko władzom sowieckim, które dążyły do zamknięcia miejscowej fary.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
Wybuch wojny, okupacja sowiecka, szkoła sowiecka, tajne komplety; 001 ok. 1 min
Choroba i śmierć ojca, wybuch wojny sowiecko-niemieckiej, ukrywanie się przed zbliżającym się frontem; 001 ok. 6 min
Okupacja niemiecka w Grodnie, brak żywności, zdobywanie jedzenia, zabawy dziecięce, m.in. z dziećmi niemieckiego starosty; 001 ok. 10 min
Tajne komplety pod okupacją niemiecką; 001 ok. 13 min
Koniec wojny, pierwsza repatriacja, wyjazd rodziny, przyczyny, dla których pozostali w Grodnie; 001 ok. 15 min
Druga repatriacja, rozmowy na temat ewentualnego wyjazdu, przyczyny pozostania; 001 ok. 22 min
Edukacja Krystyny Gapownik po wojnie (szkoła im Królowej Jadwigi, szkoła białoruska), praca na poczcie przy segregowaniu listów, charakter pracy, współpracownicy; 001 ok. 25 min
II część: pytania
Wspomnienia z przedwojennego Grodna, stosunki pomiędzy Polakami a Białorusinami i Żydami; 002 ok. 1 min
Żydzi w Grodnie, cmentarz żydowski i zwyczaj pochówku, dziecięce zabawy; 002 ok. 2 min
Getto w Grodnie, przedwojenna dzielnica żydowska, święta żydowskie, kontakty pomiędzy Polakami a Żydami; 002 ok. 6 min
Przedwojenne Grodno, wygląd ulic, opowieść, gdzie znajdowały się fabryki, browary; 002 ok. 12 min
Likwidacja grodzieńskiego getta, postawy wobec Żydów, Volksdeutsche; 002 ok. 15 min
Okupacja niemiecka, aresztowanie matki przez Niemców, kontyngenty; 002 ok. 22 min
Front w 1944 roku, wycofywanie się Niemców z Grodna, ponowne wejście Sowietów; 002, ok. 34 min
Zniszczenia miasta po przejściu frontu, wkroczenie Sowietów, przyczyny pozostania w Grodnie; 002 ok. 40 min
Życie po wojnie, zamknięty przez komunistyczne władze cmentarz w Grodnie, niszczenie grobów przez wandalów, śmierć męża; 002, ok. 45 min
Pierwsze lata po wojnie, sowiecka rzeczywistość, nauka w szkole wieczorowej i łączenie nauki z pracą na poczcie; 003 ok. 1 min
Represje komunistycznych władz wobec kościoła katolickiego, aresztowania księży, zamykanie parafii, opór przeciwko sowieckim próbom zamknięcia kościoła 003 ok. 3 min
Odprawiane po kryjomu msze w grodzieńskiej farze, życie religijne w mieście obecnie, księża; 003 ok. 16 min
Praca na poczcie, współpracownicy - Polacy, stosunki między Polakami a Białorusinami, kradzieże na poczcie; 003 ok. 24 min
KGB na poczcie; 003 ok. 29 min
Święta Bożego Narodzenia w domu, zakaz wstawienia choinki, nieprzyjemności za wiarę, chrzciny, śluby po kryjomu; 003 ok. 35 min
Opowieść o współczesnej Białorusi, życiu w Białorusi, życie rodzinne Krystyny Gaponik, losy dzieci i wnuków; 003 ok. 47 min
Wybuch wojny, okupacja sowiecka, szkoła sowiecka, tajne komplety; 001 ok. 1 min
Choroba i śmierć ojca, wybuch wojny sowiecko-niemieckiej, ukrywanie się przed zbliżającym się frontem; 001 ok. 6 min
Okupacja niemiecka w Grodnie, brak żywności, zdobywanie jedzenia, zabawy dziecięce, m.in. z dziećmi niemieckiego starosty; 001 ok. 10 min
Tajne komplety pod okupacją niemiecką; 001 ok. 13 min
Koniec wojny, pierwsza repatriacja, wyjazd rodziny, przyczyny, dla których pozostali w Grodnie; 001 ok. 15 min
Druga repatriacja, rozmowy na temat ewentualnego wyjazdu, przyczyny pozostania; 001 ok. 22 min
Edukacja Krystyny Gapownik po wojnie (szkoła im Królowej Jadwigi, szkoła białoruska), praca na poczcie przy segregowaniu listów, charakter pracy, współpracownicy; 001 ok. 25 min
II część: pytania
Wspomnienia z przedwojennego Grodna, stosunki pomiędzy Polakami a Białorusinami i Żydami; 002 ok. 1 min
Żydzi w Grodnie, cmentarz żydowski i zwyczaj pochówku, dziecięce zabawy; 002 ok. 2 min
Getto w Grodnie, przedwojenna dzielnica żydowska, święta żydowskie, kontakty pomiędzy Polakami a Żydami; 002 ok. 6 min
Przedwojenne Grodno, wygląd ulic, opowieść, gdzie znajdowały się fabryki, browary; 002 ok. 12 min
Likwidacja grodzieńskiego getta, postawy wobec Żydów, Volksdeutsche; 002 ok. 15 min
Okupacja niemiecka, aresztowanie matki przez Niemców, kontyngenty; 002 ok. 22 min
Front w 1944 roku, wycofywanie się Niemców z Grodna, ponowne wejście Sowietów; 002, ok. 34 min
Zniszczenia miasta po przejściu frontu, wkroczenie Sowietów, przyczyny pozostania w Grodnie; 002 ok. 40 min
Życie po wojnie, zamknięty przez komunistyczne władze cmentarz w Grodnie, niszczenie grobów przez wandalów, śmierć męża; 002, ok. 45 min
Pierwsze lata po wojnie, sowiecka rzeczywistość, nauka w szkole wieczorowej i łączenie nauki z pracą na poczcie; 003 ok. 1 min
Represje komunistycznych władz wobec kościoła katolickiego, aresztowania księży, zamykanie parafii, opór przeciwko sowieckim próbom zamknięcia kościoła 003 ok. 3 min
Odprawiane po kryjomu msze w grodzieńskiej farze, życie religijne w mieście obecnie, księża; 003 ok. 16 min
Praca na poczcie, współpracownicy - Polacy, stosunki między Polakami a Białorusinami, kradzieże na poczcie; 003 ok. 24 min
KGB na poczcie; 003 ok. 29 min
Święta Bożego Narodzenia w domu, zakaz wstawienia choinki, nieprzyjemności za wiarę, chrzciny, śluby po kryjomu; 003 ok. 35 min
Opowieść o współczesnej Białorusi, życiu w Białorusi, życie rodzinne Krystyny Gaponik, losy dzieci i wnuków; 003 ok. 47 min
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: ahm@karta.org.pl