Urodziła się 2 marca 1926 w Pawłowszczyźnie (pod granicą z Rosją Sowiecką) w polskiej rodzinie rolniczej. Ukończyła siedem klas szkoły powszechnej w Plusach. Po wejściu Sowietów w 1939 roku rodzina uniknęła wywózki na Syberię dzięki pomocy zaprzyjaźnionego Żyda. W czasie okupacji niemieckiej rodzina ukrywała się w lesie. Po wojnie wieś objęła kolektywizacja, Bernarda Łuksza z rodziną rozpoczęła pracę w kołchozie. Bernarda Łuksza wyszła za mąż za Polaka, stolarza z zawodu i przeprowadziła się do Brasławia. Zajmowała się domem, wychowywała dwoje dzieci, pracowała też jako sprzedawczyni w sklepie.
opis nagrania
Streszczenie relacji z minutnikiem
[00:00:00] AHM_PnW_0363_Luksza_Bernarda_01
Życie codzienne przed wojną: nauka w szkole; opowieść o rodzinie; wybuch wojny; wspomnienie niemieckich żołnierzy;
[00:05:00, 01]
Działalność partyzantów; represje za pomoc partyzantom - historia rodziny z miejscowej wsi; wkroczenie Niemców - strach przed represjami;
[00:10:00, 01]
Zagłada Żydów wypędzonych do Brasławia; powstanie kołchozów; brak pieniędzy i wymiana towarów;
[00:15:00, 01]
Kontakty z częścią rodziny, która wyjechała do Polski;
[00:20:00l 01]
Wspomnienia dotyczące rodzinnego domu sprzed wojny; drewniany dom, izby; ośmioro rodzeństwa;
[00:25:00, 01]
Życie religijne i parafia w Plusach; straż graniczna w Plusach; przekraczanie zielonej granicy;
[00:30:00, 01]
Wspomnienie represji wobec kościoła po wojnie; zamiana budynku kościoła w magazyn;
[00:35:00, 01]
Działalność partyzantów białoruskich w czasie wojny; śmierć matki; praca w kołchozie.
[00:00:00] AHM_PnW_0363_Luksza_Bernarda_01
Życie codzienne przed wojną: nauka w szkole; opowieść o rodzinie; wybuch wojny; wspomnienie niemieckich żołnierzy;
[00:05:00, 01]
Działalność partyzantów; represje za pomoc partyzantom - historia rodziny z miejscowej wsi; wkroczenie Niemców - strach przed represjami;
[00:10:00, 01]
Zagłada Żydów wypędzonych do Brasławia; powstanie kołchozów; brak pieniędzy i wymiana towarów;
[00:15:00, 01]
Kontakty z częścią rodziny, która wyjechała do Polski;
[00:20:00l 01]
Wspomnienia dotyczące rodzinnego domu sprzed wojny; drewniany dom, izby; ośmioro rodzeństwa;
[00:25:00, 01]
Życie religijne i parafia w Plusach; straż graniczna w Plusach; przekraczanie zielonej granicy;
[00:30:00, 01]
Wspomnienie represji wobec kościoła po wojnie; zamiana budynku kościoła w magazyn;
[00:35:00, 01]
Działalność partyzantów białoruskich w czasie wojny; śmierć matki; praca w kołchozie.
fragmenty nagrania
udostępnianie transkrypcji
W celu udostępnienia transkrypcji nagrania prosimy o kontakt z Archiwum Ośrodka KARTA: ahm@karta.org.pl